Bolivya’daki eşsiz Cikitano ormanının 800.000 hektara kadar ulaşan kısmı, 18 Ağustos ve 23 Ağustos gunleri arasında yanarak kul oldu. Bu miktar, ulke capında son iki yılda yok olan orman miktarından daha buyuk.
Uzmanlar, yangınların meydana getirdiği ekolojik hasarı onarmanın en az iki yuzyıl sureceğini soylerken; en az 500 canlı turunun de yangın tehdidi altında olduğu soyleniyor.
Bolivya’daki Cikitano kuru ormanı, dunyadaki en sağlıklı ve en buyuk kuru ormandı. Ormanın artık, bu unvanı koruyup koruyamayacağı belli değil. Orman, yerli halkın yanısıra jaguarlar, dev armadillolar ve tapirler gibi simgesel yaban hayatına da ev sahipliği yapıyor. Cikitano’daki bazı turler, Dunya’nın başka bir yerinde bulunmuyor.
Bolgeden gelen uzucu fotoğraf ve videolar, son yangınlarda pek cok hayvanın olduğunu gosteriyor.
Yanan bolge, aynı zamanda tarım arazilerini ve kasabaları da kapsıyor. Binlerce insan tahliye edilmiş ve cok daha fazlası da dumandan etkilenmiş.
Bolgeye su ve gıda gonderilirken, hava kirliliğinin olağanustu miktarın iki katına cıktığı bircok mahallede cocuklar okula gonderilmiyor. Bircok aile, hÂl icme suyuna erişemiyor.
Basın, Brezilya’ya odaklanmışken; Bolivyalılar, dunyadan bu trajediyi duymasını ve alevlerle mucadele konusunda yardım gondermesini istiyorlar.
Yangının, arazinin tarım amacıyla temizlenmesi icin kasıtlı olarak başlatıldığı fakat hızlı bir şekilde kontrolden cıktığı duşunuluyor. Failler bilinmiyor fakat Bolivya Başkanı Evo Morales, “Eğer kucuk aileler yangın cıkarmazsa, neyle gecinecekler?” diyerek yangın başlatan insanları savunuyor.
Yangından bir ay once Morales, ihrac amacıyla sığır uretimini artırmayı hedefleyen yeni bir kararnameyi duyurmuştu.
Yirmi bir sivil toplum orgutu, bu kararnamenin geri cekilmesi cağrısında bulunmuş ve bunun yangınlara davetiye cıkararak, Bolivya’nın cevre kanunlarını ihlal ettiğini savunmuşlardı. Hukumet yetkilileri, yılın bu zamanında yangın cıkarmanın normal bir faaliyet olduğunu ve kararnameyle ilişkili olmadığını soyluyorlar.
Morales, uluslararası yardıma ihtiyac olmadığını defalarca soyledi fakat kontrol edileyemen alevlerle mucadele etmek icin sadece uc helikopter gonderildi. Morales, bu alevlerin bazı bolgelerde sona erdiğini iddia etti; ancak alevler diğer bolgeleri yakmaya devam ediyor ve şimdi de Bolivya’nın en buyuk şehri olan Santa Cruz de la Sierra’ya ulaşmış durumda.
Bazı videolarda gonulluler, yangınları ağac dallarıyla geri puskurtmeye calışırken; bircok insan, yangınların uluslararası destek ile cok daha kısa surede kontrol altına alınabileceğini soyluyor.
Alevler buyurken, insanlar Santa Cruz eyaletinde gosteri yapmak icin bir araya geliyorlar. “Yardımınız lazım” sloganları atan gostericiler, duman yuzunden nefes almakta gucluk cekmekten şikayet ediyor. Morales’in, yangınlarla mucadele icin uluslararası yardım talep etmesini istiyorlar. İtfaiyeciler ve gonulluler, 55℃’ye ulaşan sıcaklıkta alevleri kontrol etmeye uğraşırken; Bolivyalılar ise yangınla kendileri mucadele etmek icin bağış toplama kampanyası duzenliyorlar.
Yangınlar başladıktan sonraki iki hafta icinde, ABD’den kiralanan bir supertanker su ucağı getirilmiş. Fakat başkanın Twitter’da yaptığı duyurulara verilen tepkilere bakılırsa, pek cok Bolivyalı artık cok gec olduğunu duşunuyor. Morales bir genel secim mucadelesi veriyor ve alevler yayılırken, secim kampanyasının yolunda gitmeye devam ettiği icin eleştiriliyor.
Yerli halktan bazı liderler, yangınların ve yangınlara verilen cevabın sorumluluğuna karar verilmesi icin bir duruşma yapılmasını istiyor. Yerli bir lider ve sozcu olan Alex Villca şoyle soyluyor:
Sorumlu tutulması gereken kişi, Başkan Evo Morales. Bu sorumluluklar ne olacak? Ulkede meydana gelen bu kadar olayın, yerli halkın ve aynı zamanda Doğa Ana’nın haklarının bu kadar ihlal edilmesinin sorumluluğunun duruşması.
Başkan Morales; sosyalizm, yerli halkın hakları ve cevre korumaya yonelik siyasi bir program ile Bolivya’da 2006 yılında iktidara geldi. 2010 yılında, meşhur “Dunya Ana’nın Hakları Kanunu“nu cıkardı. Kanun, insanlara olduğu kadar doğaya da gercek değerini veriyor.
Morales cevre konusunda guclu konuşmalar yapmış; fakat izlediği politikalar tutarsız olmuştu. Ormanların geniş capta yok olmasına ilaveten, ulusal parklarda yollar ve gaz arama faaliyetleri yapılmasına da onay vermişti.
Cikitano’daki yangınlar, ulke basınında egemen olsa da; son kuraklıkların da yardımıyla Bolivya capında yuzlerce yangın daha cıktı.
Bu yangınlara verilen cevabın, Ekim ayında yapılacak secimlerin sonucu etkileyip etkilemeyeceği belli değil fakat; insanların yuzde 70’inin cevreyi korumayı ekonomik buyumeden daha oncelikli gorduğu ulkede, duyarlılıklar had safhada.
Bolsonaro ve Brezilya manşetlerden duşmuyor olabilir, fakat şimdi Bolivya da son derece ciddi olan bir insanlık ve cevre durumuna ev sahipliği yapıyor.
popularscience
__________________