Bilim insanları, bir canlının yaşadığı deneyimi başka bir canlının beynine yapay olarak kopyalamayı başardı. Bu calışma bazı etik tartışmalarını da beraberinde getirdi.
Yakın zamanda yayımlanan bir makale ile yapay olarak hafıza oluşturulduğu acıklandı. Araştırmacılar, bir laboratuvar hayvanının beynindeki bir hatıranın nasıl uyarıldığının haritasını cıkarmayı başardıktan sonra aynı haritayı, bir başka laboratuvar hayvanının beyninde oluşturdu. Sonuc olarak daha once bu deneyimi yaşamamış olan denek, doğal hafızadan ayırt edilemeyecek şekilde yeni ve yapay hatırayı kullanmayı başardı.
Hatıralar kişisel deneyimlerden doğar ve bir kimlik kavramı oluşturur. Bu araştırmanın onemli olmasının sebebi de beyindeki bazı bağlantılar sayesinde kendi yaşadığımız deneyim ile başkalarının deneyimlerini ayırabilme becerimizden gelir. Bu calışmayla birlikte yapay hafıza ile doğal hafıza birleştiriliyor. Bu da hafızanın nasıl işlediği ve nasıl ortaya cıktığı konusunun temellerini algılayabilmeyi sağlayacak.
Calışma sonucları hafıza sorunu ceken kişiler, travmatik hatıralarla başa cıkmakta zorlananlar icin yardımcı olacak olsa da pek cok etik tartışmaya da zemin hazırlıyor.
Bilim insanları, hafıza kopyalamayı başardı
Yapılan bir araştırmada belli bir koku ile şok verilen farelerin, bu kokuya karşı nasıl tepki verdikleri ve bu anıyı nasıl geri cağırdıkları incelenmişti. Daha sonra da bu anıyı başka bir farenin beyninde aynı şekilde cağrılacak şekilde işledi.
Hayvanlarda yapılan calışmalarda gozlemlenen duruma gore farelerin yapay hafızayı kullanmaları icin rahatsız edici kokunun sonuclarıyla doğrudan karşı gelmelerine gerek duyulmuyordu. Daha once benzer calışmalarda VTA adı verilen bir yapının bu anılarda onemli rol oynadığı ortaya cıkmıştı. Araştırmacılar son calışmada VTA’ları şoku gercekten deneyimleyen farenin hatıralarına gore uyarmayı başarmıştı.
Beyinde, ozellikle amigdalanın belli bolgelerinde hafıza oluşumunun nasıl elektriksel akışa neden olduğu uzun suredir inceleniyordu. Sinapslardaki aktiviteler ile hafıza oluşumu bir arada ele alınıyordu.
Transgenik canlılarda hatıra kopyalamak mumkun
Benzer bir sureci deney canlılarında kullanmak isteyen araştırmacılar, bunun icin optogenetik adı verilen ve ışığa hassas sinir uclarının manipulasyonuna dayanan teknik kullandı.
Her canlı hafızayı aynı şekilde aktarmıyor. Bazı deniz sulukleri, RNA transferi ile anılarını birbirlerine aktarıyor. Alıcı hayvanın sinir sistemindeki tepkileri bu RNA’daki bilgiler tetikliyor. O surec de teknik olarak bu deneyde yaşanan surecle aynı şekilde işliyor.
Hafıza protezleri, anıları silme, donuşturme ve kopyalama sistemleri uzun suredir tartışma konusu. Ayrıca hafıza silici ilaclar da geliştiriliyor. Orneğin Eternal Sunshine lakaplı bir madde olan zeta inhibitor peptid kronik ağrı izlerini siliyor.
Araştırma sonuclarının insanlarda kullanılması ise pek olası gozukmuyor. Buyuk ihtimalle pek kimse beynine cubuklar sokulup sıvılar enjekte edilmesine yanaşmayacaktır. Yanaşsalar bile biz yapı olarak deneyde kullanılan canlılar gibi transgenik canlılar değiliz.
__________________