Elektronik atıklar ya da kısaltılmış olarak, E-atıklar; elektrikli ve elektronik aygıtlardır.
E-atıklar, yer kaplamaları ve zehirli maddeler icermeleri dolayısıyla dunyada gittikce buyuyen bir sorundur. Orneğin, bir bilgisayar ekranında, ağırlığının %6’sı kadar kurşun bulunmaktadır. Gunumuzde bazı ulkelerde e-atıklar geri donuşum icin toplanmaktadırlar. Bu atıklar doğru olarak değerlendirildiklerinde hammadde olarak kullanılabilmektedirler.

E-Atık (elektronik atık) kuresel olarak elektronik cihaz/aletlerin kullanıcısı tarafından kullanım suresini/hayatını tamamlamasıyla ortaya cıkartılan atıktır. E-atıklar (TV, bilgisayar, yazıcı, telefon, fax, fotokopi makinaları, ekranlar, DVD, VCR, entegre devreler, yarı iletkenler, baskılı devreler, algılayıcılar, kablolar, MP3, tıbbi cihazlar vs) başlıca plastik, metal(ler) ve cam icermektedir. Bu elektronik atıklar genellikle demonte edildiklerinde, yakıldıklarında veya tekrar kazanım/kullanım icin parcalandıklarında tehlikeli maddeler icerebilmektedir Son teknolojik gelişmeler ureticiler icin daha az toksik malzeme seceneği ve daha ucuz geri donuşum metodları seceneği sağlamaktadır. Sonuc olara, E-Atık endustrisi buyuyen ve gelişen bir pazar konumundadır.

Elektronik Atık tehlikeli bir atıktır. Klorlu solventler, bromlu alev geciktiriciler, PVC, ağır metaller, plastik ve gazlar elektronik urunler ve parcalar yapmada, yarı iletken yongalar uretmede, devreler ve disk suruculer imalinde 1000 uzerinde malzeme kullanılmaktadır. Bir TV katot ışın tupu (CRT) 2-4 kg kurşun, buyuk TV ekranı ondan daha fazla kurşun icermektedir. Toprak dolgusundaki ağır metallerin orneğin Pb, Cd ve Hg’nin %40’tan fazlası elektronik alet atıklarından gelmektedir.

Genel İcerik ve Zararları

Kurşun (Pb): Pb’nin sağlık uzerine olumsuz etkileri iyi bilinmektedir Cocuklarda beyin hasarı ve ureme bozuklukları Pb’ye maruziyetten bir cok urunden yasaklanmıştır. CRT tupleri, eski lehimler ve entegre devreler kurşun icerir.

Cıva (Hg): Duşuk dozlarda bile zehirlidir ve beyin ve bobreklere zarar verir. Anne sutuyle gecebilir. Bir cay kaşığının 70’te biri bile 20 acre’lık bir goldeki suyu kirletip yaşayan balıkların yenmesini engeller.

Kadminyum (Cd): Cd insan vucudunda bobrekte birikir ve insanı zehirler. Kırılgan kemiklere etkisi vardır. Yuzeye bindirilmiş aletler, yonga resistorleri, infrared dedektorleri, yarı iletkenler ve eski tip CTR tupleri Cd icerir. Ayrıca plastiklerde stabilizator olarak kullanılır

Bromlu Alev Geciktiriciler (BFR): Normal gelişme icin hormonal fonksiyonları onemli derecede etkiler. BFR işyeri ve ofislerdeki bilgisayarlar uzerindeki tozlarda bulunmaktadır ve ABD ve İsvec’te anne sutunde cok fazla miktarda rastlanmıştır.

Fosfor (P): CTR tupun ic yuzunu kaplamak icin kullanılır. Kırılan tuplerden oluşan tozların teneffusu cok risklidir. Fosforun zararı pek fazla bilinmemektedir.

Baryum (Ba): CRT tupunden radyasyonu azaltmak icin kullanılır Kısa sure Ba maruziyeti beyin şişmesine, kas zayıflığına, kalp ve karaciğer hastalığına neden olabilmektedir.

Altı Değerlikli Krom (Cr+6): Korozyon koruması ve işlenmemiş galvaniz celik levhalar ve serleştirilmiş celik icin kullanılır. DNA hasarı ve astimik bronşite sebep olabilir.

Berilyum (Be): Ana kart ve bağlantılarda bulunur. Son zamanlarda Be kanserojen olarak sınıflanmaktadır.

Plastikler: Bir bilgisayarda ortalama 7 kg civarında PVC’de iceren plastik bulunur. Belli sıcaklıkta yandığında dioksin oluşur. Plastik kombinasyonları basılı devrelerde, PVC en tehlikeli plastiktir.

Elektronik Atıklar KategorileriELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK EŞYA KATEGORİLERİ

1- Buyuk ev eşyaları
2- Kucuk ev aletleri
3- Bilişim ve telekomunikasyon ekipmanları
4- Tuketici ekipmanları
5- Aydınlatma ekipmanları
6- Elektrikli ve elektronik aletler (buyuk ve sabit sanayi aletleri haric)
7- Oyuncaklar, eğlence ve spor aletleri
8- Tıbbî cihazlar
9- İzleme ve kontrol aletleri
10- Otomatlar

KATEGORİLERİN AYRINTILI LİSTESİ

1- Buyuk Ev Eşyaları:

a) Buyuk soğutucu cihazlar
b) Buzdolapları
c) Dondurucular
c) Gıdaların soğutulması, korunması ve saklanması icin kullanılan diğer buyuk cihazlar
d) Camaşır makineleri
e) Camaşır kurutma makineleri
f) Bulaşık makineleri
g) Pişirme cihazları
ğ) Elektrikli ocaklar
h) Elektrikli saclar
ı) Mikrodalga fırınlar
i) Gıda pişirici ve hazırlayıcı diğer buyuk cihazlar
j) Elektrikli ısıtıcılar
k) Elektrikli radyatorler
l) Odaların, yatakların ve oturma gruplarının ısıtılmasında kullanılan diğer buyuk cihazlar
m) Elektrikli vantilatorler/aspiratorler
n) İklimlendirme cihazları
o) Diğer fan, havalandırma ve iklimlendirme ekipmanları
o) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer buyuk ev eşyaları

2- Kucuk Ev Aletleri:

a) Elektrikli supurgeler
b) Halı yıkama makineleri
c) Diğer temizleme makineleri
c) Orgu, dokuma, dikiş makineleri ve diğer kumaş işleyici makineler
d) Utu makineleri, utuleme ve diğer giysi bakım aletleri
e) Tost makineleri
f) Kızartma makineleri
g) Oğutuculer, kahve makineleri, paketleme cihazları
ğ) Elektrikli bıcaklar
h) Sac kesimi, sac kurutucu, diş fırcalama, tıraş, masaj ve diğer vucut bakım aletleri
ı) Duvar ve kol saatleri ve diğer zaman olcumu ve gostergesi veya kaydı icin kullanılan aygıtlar
i) Tartılar
j) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer kucuk ev aletleri

3- Bilişim ve Telekominikasyon Ekipmanları:

a) Merkezi veri işlemesi:
1) Ana bilgisayarlar (Mainframe)
2) Mini bilgisayarlar
3) Yazıcı Birimleri
b) Kişisel bilgisayar ekipmanları:
1) Kişisel bilgisayarlar (Merkezi işleme birimi, fare, ekran ve klavye dahil)
2) Dizustu bilgisayarlar (Merkezi işleme birimi, fare, ekran ve klavye dahil olak uzere notebook, laptop vb.)
3) Avucici bilgisayarlar (Notepad vb.)
4) Yazıcılar
5) Kopyalama ekipmanı
6) Elektrikli ve elektronik daktilolar
7) Cep ve masa hesap makineleri ve elektronik bilgi toplama, muhafaza etme, işleme, sunma veya iletme icin kullanılan diğer urun ve ekipmanlar
8) Kullanıcı terminalleri ve sistemleri
9) Faks makineleri
10) Teleks
11) Telefonlar
12) Ankesorlu telefonlar
13) Kablosuz telefonlar
14) Cep telefonları
15) Telesekreterler ve telekomunikasyon vasıtasıyla ses, goruntu ve başka bilgilerin iletilmesi icin kullanılan diğer urun ve ekipmanlar
16) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer bilişim ve telekomunikasyon ekipmanları

4- Tuketici ekipmanları:

a) Radyo alıcıları
b) Televizyon alıcıları
c) Video kameraları
c) Video kaydediciler
d) Hi-fi kaydediciler
e) Ses yukseltecleri
f) Muzik enstrumanları
g) Telekomunikasyon dışında goruntu ve sesin dağıtımını sağlayan sinyaller ve diğer teknolojiler de dahil olmak uzere, goruntu ve ses kaydı veya bunların reproduksuyonu amacıyla kullanılan diğer urun ve ekipmanlar
ğ) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer tuketici ekipmanları

5- Aydınlatma ekipmanları:

a) Evsel kullanım haric floresan ampuller
b) Duz floresan lambalar
c) Kompakt floresan lambalar
c) Basınclı sodyum lambalar ve metal halit lambalar dahil olmak uzere, yuksek guclu deşarj lambaları
d) Duşuk basınclı sodyum lambalar
e) Akkor flamanlı ampuller haric ışık verme veya ışık kontrolu icin kullanılan diğer ekipmanlar
f) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer aydınlatma ekipmanları

6- Elektrikli ve elektronik aletler (buyuk ve sabit sanayi aletleri haric):

a) Matkaplar
b) Testereler
c) Dikiş makineleri
c) Ahşap, metal veya diğer malzemelerin işlenmesinde kullanılan torna, değirmen, kumlama, zımpara, kesme, parcalama, delme, delik acma, dovme, katlama, eğme ve diğer işleme aletleri
d) Percinleme, civileme, vidalama; percin, civi ve vida sokme ve benzer işlemler icin kullanılan aletler
e) Kaynak, lehim makineleri ve benzer makineler
f) Sıvı veya gaz halindeki maddelerin sprey, dağıtma, surme veya diğer şekillerde uygulanması icin kullanılan ekipmanlar
g) Cim bicme ve diğer bahcıvanlık işlerinde kullanılan aletler
ğ) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer elektrikli ve elektronik aletler

7- Oyuncaklar, eğlence ve spor ekipmanları:

a) Elektrikli tren ve yarış arabası takımları
b) El tipi video oyun konsolları
c) Video oyunları
c) Bisiklet surme, koşma, kurek cekme vb. sporlar icin kullanılan bilgisayarlar
d) Elektrikli veya elektronik spor aletleri
e) Jetonlu makineler
f) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer oyuncaklar, eğlence ve spor aletleri

8- Tıbbî cihazlar (emplantasyon urunleri ve hastalık bulaşıcı temaslarda bulunan urunler haric):

a) Radyoterapi ekipmanı
b) Kardiyoloji ekipmanı
c) Diyaliz
c) Sun’î teneffus tertibatı
d) Nukleer tıp ekipmanı
e) Tup teşhisleri icin gerekli laboratuvar ekipmanı
f) Analiz ekipmanı
g) Derin dondurucular
ğ) Ureme testleri
h) Hastalıkların, yaraların ve sakatlıkların tespit edilmesi, onlenmesi, izlenmesi, iyileştirilmesi, hafifletilmesi icin kullanılan diğer cihaz ve aletler
ı) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer tıbbi cihazlar

9- İzleme ve kontrol aletleri:

a) Duman dedektoru
b) Isı ayarlayıcıları
c) Termostatlar
c) Evsel veya laboratuvar ortamında kullanılan olcme, tartma ve ayarlama cihaz ve aletleri
d) Endustriyel tesislerde kullanılan diğer kontrol ve izleme enstrumanları (orneğin kontrol panelleri)
e) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki izleme ve kontrol aletleri

10- Otomatlar:

a) Sıcak icecek otomatları
b) Sıcak veya soğuk şişe veya kutu otomatları
c) TKatı urunler icin otomatlar
c) Para otomatları
d) Otomatik şekilde her ceşit urun teslim eden butun aletler
e) Elektrikli ve elektronik eşya tanımı kapsamındaki diğer otomatlar
__________________