Genc Biliminsanlarından Buyuk Buluş
Mayın Tuzağına Son!

Bilkent Universitesi Ulusal Nanaoteknoloji Merkezi(UNAM)�da faaliyetlerini surduren bir grup genc biliminsanı buldukları bakteriyle mayın tuzağına kokten cozum buldular. Bu bakteri toprağa serpildiğinde mayını tespit edecek.

Topraktaki patlayıcı maddeyi tespit eden bakteri, yuzeyde bir parlama yaratarak mayının tam yerini ortaya cıkaracak. Savunma Sanayi Musteşarlığı, Tubitak, ODTU ve Elginkan Vakfı�nın desteklediği UNAM�dan Sıla Toksoz onderliğinde yurutulen projede bakterilerin genleri değiştirilerek toprağa serpiliyor ve patlayıcı maddeler buhar halinde dışarı cıkıyor. Bu buharla etkileşime giren bakteri ışıma yapan bir protein ortaya cıkarıyor.

2008 yılının haziran ayından bu yana suren calışmada teorik kısmı bitirdiklerini belirten Sıla Toksoz, yaptıkları calışma ile doğaya zarar vermeden mayınları topraktan temizleyeceklerini soyledi.

Secilen bakteri doğada bulunan bir bakteri. Yapılan benzer projelerde kullanılan bakteriler sadece doğaya değil bulaştığı zaman insana da zarar verebiliyor. Ancak bu projedeki bakteri doğada bulunan bir bakteri olduğundan toprağa da insana da zarar vermiyor. Hatta topraktan patlayıcılar temizlendiğinde bolge organik tarıma bile acılabilecek.

Sıradan bakteriler toprakta oluyor ama bir kısmının kalma riski de var. Kaldığı takdirde zararlı bir durum soz konusu. Bu calışmada kullanılan bakteri ise patojenik değil. İnsanlara da toprağa da zarar vermiyor. Bakterilerdeki antibiyotik direnc geni kullanılmadan da bu calışmanın yapılabileceği belirtiliyor. Bu sayede bakteri insana bulaştığında antibiyotik direnc geni devreye girmeyecek.

Bakterinin bir başka ozelliği de yuksek sıcaklıklara kadar dayanabilmesi. Guneydoğuda 45 dereceye kadar varan sıcaklıklar olduğu duşunulduğunde bu sıcaklığa dayanamayan bir bakteri yazın kullanamaz. Kışın yağmurda karda kullanma imkanı da yok. Bakteri ozellikle ilk bahar yazda kullanılabileceği icin secildi.

Dunya da benzeri yok!

Turkiye�de benzeri olmayan projenin yurtdışında bulunan benzer yontemi bazı dezavantajları yuzunden (kullanılan mikroorganizmanın antibiyotik direnc geni kullanılması yuzunden doğaya salınamaması gibi) aktif olarak kullanılamıyor. Dolayısıyla, bu projedeki bakteri hem yurt icinde, hem de yurt dışında kullanım alanı bulacak. Ayrıca benzer tekniklerle uretilen mikroorganizmalar, cevre ve su temizliği ve başka tespit sistemlerinde de kullanılabilecek. Temel prensip esas alınarak, farklı alanlarda da kullanılabilecek biyoteknoloji tabanlı cevre dostu mikroorganizmalar ve biyosensorler uretilebilecek.

Biyolojik Mayın Tespit Sistemi Nasıl İşliyor?

Sıla Toksoz, Biyolojik Mayın Tespit Sistemi�nin işleyişini soyle anlattı:
�Yapılacak şey aslında plazmik denilen yuvarlak genlerin icine istediğiniz geni koyuyorsunuz. İcine koyduğunuz gen protein uretilmesini istediğiniz gendir. İki olasılık var. Ya o bakteride yuvarlak bir DNA olarak kalacaktır ya da bakterinin kendi DNA�sının icine girecektir. İki şekilde de istenilen urun ortaya cıkacaktır. Bizim burada istediğimiz parlayan bir protein. Parlasın ki biz yukarıdan gorebilelim.
Bizim calışacağımız madde TNT. Ortamda TNT olması durumunda bakterinin icinde bir proteine bağlanıyor. O da gidip DNA�ya bağlanıyor. Yani arada bir spesifik protein var ve bu proteini dizayn ediyorsunuz. Bunu dizayn ettiğinizde bu TNT� ye bağlanacak aynı zamanda gidip DNA�ya bağlanacak ve istediğimiz parlayan proteini uretecek.[/b]

populer bilim
__________________