Dunyanın en unlu tup bebek ve genetik uzmanları Antalya'da duzenlenen 5. Dunya Preimplantasyon Genetik Tanı Kongresi'nde bir araya geldi. Tup bebekteki son gelişmeler, embriyolarda preimplantasyon genetik tanı, mikroenjeksiyon, kok hucre nakli, gen tedavisi, klonlama, embriyolarda kanser riski tanımlanması, organ geliştirme, yapay rahim gibi ilginc konuların yer aldığı kongrede, işin etik boyutu da uzun uzun tartışıldı. Dunyada ilk tup bebek uygulamasını gercekleştiren 'tup bebeğin babası' İngiliz bilim adamı Prof. Dr. Robert Edwards'ın yanı sıra, embriyolarda genetik calışmaları dunyada ilk kez gercekleştiren Prof. Dr. Yury Verlinsky ve Turkiye'de ilk mikroenjeksiyon, TESE ve preimplantasyon genetik tanı yontemlerini uygulayan Doc. Dr. Semra Kahraman gibi bircok 'ilk' ile goruşme fırsatını bulduğumuz kongrede verilen mesaj, genetik biliminin 'geleceğin tedavi şekli' olmasıydı. Tup bebekte embriyoyu anne rahmine yerleştirmeden once bunlara genetik tarama yapılarak, sadece sağlıklı olanların yerleştirilmesinin cok onemli olduğunu vurgulayan uzmanlar, ayrıca hızlı ilerleyen kok hucre calışmalarının ozellikle diyabet, Alzheimer, Parkinson gibi genetik hastalıklara sahip insanlara umut vaat ettiğini belirtti. Genetikte tedavi amaclı ve hastalıkları 'yok etme' amaclı yapılan calışmalarınsa ahlaka kesinlikle aykırı olmadığı vurgulandı, ornek olarak da KKTC verildi. Cunku Kıbrıs'ta, preimplantasyon genetik tanı sayesinde, 1990 yılından beri yeni talasemi (Akdeniz Anemisi) hastalarına rastlanmıyor, yani embriyolara genetik tanı yaparak anne rahmine sadece sağlıklı embriyolar yerleştirilmesiyle sadece sağlıklı cocuklar dunyaya getirilerek, hastalığın koku kurutuldu...

Genetik tanıya ilgi artıyor

Preimplantasyon genetik tanı (PGT) belki de genetikte en onemli konulardan biri. Cunku PGT, genetik hastalıklardan 'arınmış', sağlıklı bebekler dunyaya getirmek acısından ideal bir yontem. Ancak PGT yontemini, talasemi (Akdeniz Anemisi) gibi birtakım ciddi genetik hastalıklara sahip olup bu hastalığı bebeğine aktarmak istemeyen ciftlerin de yaptırmalarında yarar var. Cunku uzmanlara gore genetik hastalıkları "yok etmenin' tek yolu preimplantasyon genetik tanı. Tıpkı KKTC'de olduğu gibi. Organon ilac firması ana sponsorluğunda İstanbul Memorial Hastanesi ve Chicago'daki Reproduktif Genetik Enstitusu tarafından duzenlenen kongrede goruştuğumuz kongre başkanı ve İstanbul Memorial Hastanesi Tup Bebek Merkezi Başkanı Doc. Dr. Semra Kahraman, sağlıklı nesiller icin ozellikle preimplantasyon genetik tanının cok onemli olduğunu vurguluyor. Bu konuya olan ilginin gun gectikce arttığını belirten Kahraman, "Dunyada preimplantasyon genetik tanı yapılmış 5 bin civarında vaka mevcut. Bu yontem yapılarak dunyaya gelen sağlıklı bebek sayısı ise bin civarında. Embriyolara genetik tanı uygulanması giderek artan bir ilgi ve destek gormekte. Bu uygulamanın emniyeti ve sonuclarına bakarak, bunun daha geniş gruplara da uygulanması gerektiğine karar verildi kongrede" diyor. 'Kanser calışmaları'nda akla ilk gelen isimlerden Chicago Reproduktif Genetik Enstitusu Başkanı Prof. Dr. Yury Verlinsky, preimplantasyon genetik tanı yonteminin kansere yatkın olan ciftler acısından da cok onemli olduğunu vurguluyor. Verlinsky, "Ozellikle de meme ve bağırsak kanseri gibi kanserlere erken tanı koymak cok onemli. Yapmış olduğumuz calışmalarla kanser riski olan kişilerin, 'kanserden uzak' cocuklar dunyaya getirmelerini hedefliyoruz. Kanseri yok etmek, riski azaltmak, genetik yatkınlığı ortadan kaldırmak ve kanser oluşturabilecek genleri embriyolarda keşfedip, kanseri onlemek icin yeni teknikler geliştirmeye calışıyoruz. Kansersiz bebeklerin dunyaya gelmesini, kanser riskinin azalmasını amaclıyoruz. Gelişmeler ise cok hızlı ilerliyor" diyor.

Talasemi taşıyıcıları dikkat!

Dunyada talasemi hastalığı nedeniyle incelenen ve preimplantasyon genetik tanı sonucu doğan 50'den fazla bebek var. Kahraman, "Turkiye'de embriyolarda ilk talasemi tanısı 2001 yılında İstanbul Memorial Hastanesi'nde gercekleştirilmiş ve HLA doku grubu uyumlu ilk bebek Can 2002 yılı Nisan ayında dunyaya gelmiştir. Talasemi hastası olan ablası ile aynı doku grubuna sahip olarak doğan Can'ın gobek kordonundan alınan kan donduruldu ve gecen gunlerde İsrail'de ablaya nakledilerek işlem başarı ile sonuclandı" diyor. Preimplantasyon genetik tanının kullanılmasının bir avantajı da anne rahmine daha az sayıda sağlıklı embriyo vererek coğul gebelik riskinin onune gecebilmek. Preimplantasyon genetik tanı, bunun da sağlanabilmesi acısından onemli bir gelişme. İlk tup bebek uygulamasını 1978'de İngiltere'deki Bourn Hall Klinik'te gercekleştiren Prof. Dr. Robert Edwards'a, oncusu olduğu tup bebek uygulamalarındaki gelişmeleri nasıl bulduğunu soruyoruz. "Gelişmeler harika!" diyor Edwards. Avrupa İnsan Embriyolojisi Derneği kurucusu, Human Reproduction dergisinin kurucusu, RBM Online adlı tıp dergisinin yayın yonetmeni, Uluslar arası Preimplantasyon Genetik Tanı Birliği (PGDIS) yonetim kurulu uyesi olan Edwards, tup bebek fikrinin, aklına 1955 yılında takıldığını soyluyor. Edwards, "Bugun tup bebekle ilgili konuşulan her şeyi ben ve ekibim 1960'lı yılların başında başlattım. Ben genetik eğitimi aldım. Ayrıca ureme sağlığı ve embriyoloji konusunda da uzmanlığımı tamamladım. 1960'lı yıllarda genetik uzmanları embriyolar uzerinde ureme sağlığıyla ilgili calışmalar yapmıyorlardı. Embriyologlar da genetikle ilgili bilgi sahibi değildi, bu ikisinin kombinasyonunu sadece ben yapmıştım. Bircok calışma ve bilimsel araştırma yaptıktan sonra sonunda tup bebek uygulamasını gercekleştirdim ve 1978 yılında ilk tup bebek olan Louise Brown dunyaya geldi" diyor. Louise Brown şu an 25 yaşında ve evlenmek uzere...

Gelişmeler Harika

Dokuz yıl uğraştıktan sonra tup bebek yontemini geliştiren Prof. Edwards kadından aldığı yumurtayla erkekten aldığı spermi laboratuar ortamında dollendirdikten sonra, dollenmiş yumurtayı (embriyo) tekrar annenin rahmine yerleştirerek Louise Brown’un doğmasına “yardımcı oluyor”. Ve şu an tup bebek yontemiyle dunya gelmiş cocuk sayısı dunyada 1.500.000. “Cok iyi oğretmenlerim vardı” diyor ve şoyle devam ediyor: “Şu anki gelişmeler harika. Ozellikle de preimplantasyon genetik tanı sayesinde hastalıklar hamile kalmadan tespit ediliyor. Tup bebek yontemi temelde değişmedi, ama yontemler geliştirildi ve modernleştirildi. Kıbrıs cok guzel bir ornek. Orada preimplantasyon genetik tanı sayesinde artık yeni talasemi hastaları doğmuyor. Hastalık yok edildi”. Edwards’ın ozel hayatını, hobilerini de merak ediyoruz elbette. Edwards anlatıyor: “Ben genetik ve tup bebek alanlarında cok calıştım, ama artık laboratuar calışmaları yapmıyorum. Şu an dunyayı dolaşıyorum, kongrelere katılıyorum. Yeni gelişmeleri takip ederek mutlu oluyorum. RBM Online Dergisi’nin yayın yonetmeniyim. Yazılar yazıyorum. Bahcemdeki ağaclarla ilgileniyorum. Hepsini ben diktim. Bahceme bakım yaparak deşarj oluyorum. Ozellikle de guneşli, guzel havalarda bahce işlerine dalarak yemek yemeyi bile unutuyorum. Ağaclarımla o kadar ilgileniyorum ki, onların adeta bana ‘Cok teşekkur ederim’ dediklerini duyuyorum. Ayrıca siyasetle ilgileniyorum. Bir zamanlar İngiliz İşci Partisi’nde yıllarca siyaset yapmıştım, Cambridge’de yıllarca şansolye olarak gorev yaptım. Kitap okumayı da cok seviyorum. Turkiye’ye gelmek beni cok mutlu etti. Cok hevesli genc Turk bilim adamları var. Her şeyi oğrenmek istiyorlar. İngiliz oğrencilerimden cok daha meraklı ve hevesliler. Turkiye bu bilim adamlarıyla gurur duymalı” diyor.


Kimler preimplantasyon yaptırmalı?

Tup bebek programına alınan her cift, ozellikle de genetik hastalıklara ve risklere sahip olan ciftler
İleri yaştaki kadınlar (35 yaş ve uzeri)
Birkac kez tup bebek-mikroenjeksiyon yapılmasına rağmen hamile kalamayan kadınlar
Gebeliği sık sık duşukle sonlananlar
Daha once genetik bir hastalığa sahip bebeği olanlar veya sorunlu doğum oykusu olanlar
Genetik hastalıkların olduğu bir aileden gelenler, taşıyıcılar
Kadın yumurta hucresinde veya erkek sperm hucresinde saptanan ozel şekilsel değişikliklerin var olduğu ciftler