Vucutta vuku bulan karmaşalara değinmeden once "Hormon" adı verilen maddelerin ne olduğunu oğrenmemizde fayda var.
Hormonlar, vucudun bazı ozel bolgelerinde uretilip kana verilen ve kan yoluyla vucudun başka bolgelerine iletilen proteinlerdir.Bu proteinler tıpkı enzimler gibi calışarak, kan yoluyla ulaştıkları organı ya aktive eder yada inaktive ederler.Hormonlar bundan başka terleme, suyun geri emilimi, ureme, hucre coğalması vs. daha bircok aaaabolik faaliyetlerde gorev alır.
Hormonlar enzimlere cok benzerler.Tek farkları enzimler gibi surekli olarak kimyasal reaksiyonlara girip cıkmazlar.Ayrıca kan yoluyla ulaştıkları organlar uzerinde yaptıkları etkiler uzun surelidir.
Şu an bilgisayar başında susamış olabilirsiniz.Eğer susadıysanız veya acıktıysanız, duyduğunuz bu hisler tamamen hormonal kaynaklıdır.Mesela acıktığınız vakit vucudun belirli bolgelerinden salgılanan hormonlar beyine ulaşarak beyinde bir aclık hissi oluşturmaya başlarlar.Dolayısıyla sizde bir yemek yeme isteği doğar.
Başka bir ornek verelim ;
Bir insan fazla şekerli ve karbonhidratli yiyecekler yediyse, kanındaki glikoz miktarı cok yukselir.Kanda şeker miktarının yukselmesi tansiyon acısından tehlikelidir.Fakat mucizevi hormonlarımız burada devreye girerek fazla miktardaki glikozu "glikojen" adı verilen bir maddeye donuşturerek kısmen etkisiz hale getirir.Eğer vucudunuzda boyle bir kontrol sistemi olmasaydı şu an seker komasında olacaktınız.
Verdiğimiz bu ornekler vucutta yurutulen kontrol mekanizmalarından yanlızca iki tanesiydi.Fakat bu kontrol sistemleri ornekte belirttiğimizden cok daha karmaşık bir şekilde yurumektedir.
Birde bu karmaşayı şekle dokmeye kalkışalım.
Merak etmeyin şekilde nasıl bir mekanizma olduğunu uzun uzun acıklamayacağım.Bu şekil kısaca şunu demek istiyor.
"Bu feedback (kontrol) sistemi yanlızca eşey organları ile beyin arasındaki irtibatı sağlamak icindir."
Evet şekil aynen boyle soyluyor.Fakat insan vucudunda kontrol altına alınması gereken organlar yanlızca eşey organları değildir.Bobrek, karaciğer, tukuruk bezleri vs.. daha bircok organ ve yardımcı bezler bu derece karmaşık sistemlerle kontrol edilmektedir.
Bu derece kompleks kontrol mekanizmalarında iş goren binlerce enzimin birbirlerini etkilemeden fonksiyonlarını yerine getirmesi oldukca şaşırtıcıdır.Oyle ki canlı organizmalarda şuursuz atomlardan beklenilmeyecek bir sistematik iş birliği ile karşılaşmaktayız.
Doğadaki hangi canlı turunu incelersek inceleyelim karşımıza carpık duzensiz yada karmaşadan uzak sade bir yapı cıkmaz.Her canlı muazzam bir karmaşa ve duzen icerisinde vucut bulmaktadır.
Hormon sistemlerinin cok karmaşık olduğuna değindik, ancak bu hormon sistemlerinin kompleksliği bir yana her canlı icin cok spesifik hormonlarda mevcuttur.Bu hormonların herbirini ayrı ayrı ele almak mumkun olmadığı icin insan hormonlarına ve bu hormonların hangi organlardan salındığına değinmeye calışacağız. Kısacası hormonların insan vucudunda nekadar muhim roller oynadığını ve kontrol mekanizmalarındaki ustun tasarımı anlatacağız.Oğrencilerin faydalanabileceği bir yazı olmasına karşın biyolojiye uzak kimselerinde zevkle okuyacağı şekilde sadeleştirmeye calıştık.