ENERJİ VE HAYAT
A) METABOLİZMA
Hucrelerde meydana gelen yapım,yıkım ve donuşum reaksiyonlarının hepsine birden aaaabolizma denir.
1) OZUMLEME(ANABOLİZMA=ASİMİLASYON=BİYOSENaaa)
Hucrelerde kucuk molekullerden buyuk molekullu maddelerin yapımına denir.
Onemli ozumleme olayları;protein senaaai,enzim senaaai,nukleik asitlerin senaaai,ATP senaaai vb.
2)YADIMLAMA(KATABOLİZMA=DİSİMİLASYON=YIKIM)

• Buyuk molekullu maddelerin daha kucuk molekullere ayrıştırılmasına denir.
• Onemli yadımlama olayları oksijenli ve oksijensiz solunum,her turlu sindirim,ATP’nin hidrolizi, nukleik asit yıkımı vb...
• Ozumleme > Yadımlama ise;organizma buyumekte,gelişmekte veya genclik donemini gecirmektedir.
• Bitkilerin yapraklarında gunduzleri ozumleme,geceleri ise yadımlama daha hızlıdır.
• Ozumleme = Yadımlama ise;gelişme tamamlanmış ve dengeli bir aaaabolizma vardır.
• Ozumleme < Yadımlama ise;organizma kuculmekte veya yaşlılık donemini gecirmektedir.
• Canlıların aaaabolizma hızları yapılan iş,faaliyet,yaş,ortam sıcaklığı gibi durumlarda farklıdır.Herhangi bir iş yapmadan sadece canlı kalabilmek icin yapılan en duşuk aaaabolizmaya bazal aaaabolizma denir. İnsanlar uyurken, bakteriler spor halindeyken, hayvanlar kış uykusundayken bazal aaaabolizma yaparlar.
B) ATP(ADENOZİN TRİ FOSFAT)
• Yapısında Adenin organik bazı, 5C’lu Riboz şekeri ve 3 tane de fosforik asit bulunur.


P P P Riboz Adenin


Adenozin

Adenozin mono fosfat (AMP)

Adenozin di fosfat (ADP)

Adenozin tri fosfat (ATP)

• ATP  ADP + P + 7300 kalori enerji
• ATP’nin asıl kaynağı guneştir.
• Butun canlı hucreler ATP senaaai yapmak zorundadır.Buna fosforilasyon denir.
ADP + P + enerji enzimler ATP
• ATP’nin uretildiği hayatsal olaylar:
• 1) Fotosenaaa(=fotofosforilasyon)
a) Devirli fotofosforilasyon
b) Devirsiz fotofosforilasyon
2) Oksijenli solunum
a) Substrat duzeyinde fosforilasyon(Glikoliz ve krebs evresinde)
b) Oksidatif fosforilasyon(ETS’de)
3) Fermantasyon(Glikolizde)
4) Kemosenaaa(Kemosentetik fosforilasyon olarak)

C) FERMANTASYON
• Oksijensiz solunum,anaerobik solunum,mayalanma da denir.
• Besinlerin oksijen kullanılmadan yıkılarak enerji uretilmesine denir.
• Besinler tam parcalanamaz ve parcalanma tam olmadığından az enerji uretilir.
• Sitoplazmada olur.2 safhadır.a) Glikoliz evresi b) Son urun evresi

A) GLİKOLİZ SAFHASI
• Glikozun piruvik asite(piruvata) kadar parcalanmasına denir.
• Reaksiyonlarda 2ATP harcanarak 4ATP uretilir.Net kazanc 2ATP’dir.
• Sonuc olarak glikoliz sonucunda 4ATP,2NADH2 ve 2 piruvat oluşur.
• Glikoliz safhasına kadar(=piruvata kadar) olan reaksiyonlar enzimler,proteinler ve genler aynıdır.Son urunlerin farklı olmasının sebebi ise son enzimlerin farklı olmasındandır.

B) SON URUN SAFHASI
I) ALKOL FERMANTASYONU
• Bira mayası,maya mantarlarında ve şarap bakterilerinde gorulur.
• Bu canlılarda fermantasyon urunleri uremeyi durdurucu etki yapar.

II) LAKTİK ASİT FERMANTASYONU
• Omurgalıların cizgili kas hucrelerinde ve yoğurt bakterilerinde gorulur.
• Kas hucrelerinde laktik asit oluşturulmasının asıl sebebi glikoliz urunleri olan piruvat ve
NADH2’nin uzaklaştırılamayarak ortamda birikmesidir.Ortamda yoğunluğu artan bu iki madde birbiriyle reaksiyona girerek laktik asit oluşturur.Laktik asit kolayca difuzyon olarak hucreler arası sıvıya gecer ve uzaklaştırılmış olur.
• Az miktarda oluşan laktik asit kasın daha iyi calışmasını sağladığı halde kasta fazla miktarda birikirse kas sertleşir ve kasılmaz olur.
• Yorgunluk hissi verir.Aşırısı kramp yapar.
• Kanla karaciğere taşınır.Sonra iki yol izler.
1.si yeterli oksijen geldiğinde piruvata tekrar donuşerek CO2 ve H2O’ya parcalanır.
2.si ise glikoz senaaalenir.
• Fermantasyonu meydana getiren enzimler tahrip edilirse fermantasyon meydana gelmez.Buna pastorizasyon (=kaynatma) denir.
• Anaerobik bazı bakteriler amino asitleri de fermante ederek cok kotu kokulu urunler oluştururlar.Buna putrifikasyon denir.Yemeklerin bozulmasıyla ceşitli kokuların oluşması azotlu ve kukurtlu fermantasyon urunlerinden dolayıdır.
D) OKSİJENLİ SOLUNUM
• Aerobik solunumda denir.
• Besinlerin O2’nin varlığında CO2 ve H2O’ya kadar parcalanarak enerji elde edilmesi olayına denir.
• Besinler tamamen parcalanır.Bundan dolayı da enerji tam olarak acığa cıkar.
• İki amac icin yapılır.
1.si enerji uretmek
2.si bazı ara bileşiklerin eldesi
• 3 basamaktan oluşur.a) Glikoliz b) Krebs c) ETS

A) GLİKOLİZ
• Glikozun piruvata kadar parcalanmasıdır.
• Fermantasyonla aynıdır.(yani butun canlı hucreler yapar.)
• Bir glikozun reaksiyona girmesi ile 4ATP,2NADH2 ve 2 piruvat oluşur.

B) KREBS CEMBERİ(SİTRİK ASİT CEMBERİ)
• Mitekondride olur.
• Ortamda oksijen varken piruvat mitekondriye girerek Asetil Co-A’ya donuşur.Piruvattan Asetil Co-A oluşurken 2CO2 ve 2NADH2 acığa cıkar.Bu olay mitekondri zarındaki enzimlerle gercekleştirilir.
• Asetil Co-A (2C’lu) mitekondride oksala asetik asitle(4C’lu) birleşerek sitrik asiti oluşturur.
• Sitrik asit kademeli olarak C’larını uzaklaştırarak tekrar oksala asetik asiti oluşturur.
• 1Asetil Co-A’dan krebste 2CO2,1ATP,1FADH2 ve 3NADH2 oluşur.Glikoz icin 4CO2,2ATP,2FADH2 ve 6NADH2 oluşur.
• Krebste yapılan ATP senaaai substrat duzeyinde fosforilasyondur.
• Krebs devrine ‘karbon yolu reaksiyonları’ da denir.

C) ETS(SON OKSİDASYON=OKSİDATİF FOSFORİLASYON)
• ETS(elektron taşıma sistemi) NAD,FAD,koenzim Q, sitokrom b, sitokrom c, sitokrom a ve oksijen şeklinde dizilen elektron yakalayıcı elemanlardan meydana gelir.
• Bu diziliş sırası elektrona karşı gosterdikleri cekim kuvvetine goredir.
• H2’ler NAD ile aktarılırsa 3ATP,FAD ile aktarılırsa 2ATP enerji uretilir.
• Prokaryot hucrelerde ETS enzimleri hucre zarının sitoplazmaya doğru yaptığı kıvrımlar (mesozom) uzerinde bulunur.
• ETS' de ATP senaaai oksitlenme ve reduklenme reaksiyonları şeklinde gectiği icin bu devreye oksidatif fosforilasyon denir.
• Oksitlenme; molekulun H2 molekulu vererek yukseltgenmesine denir.
• Reduklenme; molekulun H2 molekulu yakalayarak indirgenmesine denir.




Yer Harcanan
Enerji Elde Edilen
Enerji H sayısı ve bunların
ATP cinsinden değeri Net
Kazanc
Glikoliz Sitoplazma 2 ATP 4 ATP 2 NADH22.3=6 ATP 8 ATP
PiruvatAsetil Co-A Mitekondri --- --- 2 NADH22.3=6 ATP 6 ATP
Krebs Mitekondri --- 2 ATP 6 NADH22.3=6 ATP
2 FADH22.2=4 ATP 24 ATP
ETS Mitekondri --- --- --- ---
Toplam --- 2 ATP 6 ATP 34 ATP 38 ATP






E) SOLUNUMDA DİĞER ENERJİ KAYNAKLARI
• Hucre enerji ihtiyacını oncelikle karbonhidratlardan sağlar.
• Karbonhidratlar olmazsa yağlar kullanılır.Yağlar once yağ asidi ve gliserole donuşturulur.Yağ asitleri 2C’lu Asetil Co-A’ ya donuşerek solunuma katılır.Gliserol ise fosfogliseralhite donuşerek reaksiyonlara katılır.
• Yağlarda olmazsa enerji ihtiyacı proteinlerden sağlanır.Proteinler aminoasitlere donuşturulur.Aminoasitlerden 3C’lu olanlar piruvata,2C’lu olanlar Asetil Co-A’ ya,4C’lu ve 5C’lu olanlar ise doğrudan krebs devrine katılırlar.
• Solunum sonucunda oluşan son urunler CO2,H2O,ATP ve ısıdır.Ancak proteinler solunuma katılmışlar ise NH3,ure,urik asit,H2S gibi farklı urunlerde oluşur.
• Yağ asitleri ve aminoasitler farklı sayıda C taşıdıkları icin farklı sayıda ATP,H2O ve CO2 oluştururlar.Mesela yağ asitleri az oksijen cok hidrojen atomu taşır.Bunun icin solunum sonucunda az CO2 cok H2O oluştururlar.Bundan dolayı yağlar kurak ortam hayvanlarında iyi bir su deposu kaynağıdır.