DNA profillerinden ancak 'bir soruşturma kovuşturma veya ozel hukuk uyuşmazlığında gerceğin ortaya cıkarılabilmesi veya kimlik tespiti' icin yararlanılabilecek. Mahkeme hÂkim veya savcı bankadan bir kişiye ilişkin DNA profilleriyle sisteme kayıtlı DNA profillerinin karşılaştırılmasını isteyebilecek.
Sucları aydınlatmada kritik onem taşıyan DNA bankasının kurulması icin yasa taslağı hazırlandı

Turkiye cok hassas bir alanda en ciddi adımı attı; Adalet Bakanlığı 'DNA Verileri ve Turkiye milli DNA veri bankası kurulması hakkında kanun tasarısı' taslağı hazırladı. Amac 'kimlik tespiti veya adli amacla DNA orneklerinin alınması analiz yapılması verilerin saklanması verilerden yararlanılması'. Gizlilik ihlaline ve yetkisiz DNA analizi yapanlara dort bucuk yıla kadar hapis ongoren bu işlemlerde Adli Tıp Jandarma ve Emniyet'i yetkili kılan tasarı testlerin ozel laboratuvarlarca yapılmasına da olanak sağlıyor.
Bir kişiyi diğerlerinden ayırt etmeye yarayan en ozel bilgileri barındıran DNA karakteristiklerini depolamayı ve kullanmayı olanaklı kılacak duzenleme yolda... Adalet Bakanlığı 44 maddelik 'DNA verileri ve Turkiye milli DNA veri bankası kanunu tasarısı'na son şeklini vermek icin ilgili kurumlardan goruş istedi. Tasarıda bankaya konulacak DNA profili elde etmeye yonelik biyolojik ornekler 'kan tukuruk doku kemik tırnak sac ve benzeri oluşumları' olarak sıralandı.

Bir yıl icinde kurulacak

DNA Bankası'nın ozerkliği bulunacak ancak 'başbakanlıkla ilgili' kuruluş statusunde olacak. Bankanın başkanını da başbakan sececek. Banka bir yıl icinde kurulacak kuruluş tamamlanana kadar bu gorevler Adli Tıp Kurumu Jandarma ve Emniyet'ten uzman personel yardımıyla yerine getirilecek. DNA veri tabanı icin 'DNA analizi sonucu elde edilen kişiye ozgu DNA profillerinin kodlandırıldığı bilgilerin tutulduğu veri tabanı' tanımı yapan taslağa gore banka şoyle calışacak:

Rıza şart: DNA analizi ancak bu kanunda ve diğer kanunlara uygun olarak ve ancak meşru amaclarla ilgili kişinin acık rızasıyla yapılabilecek. DNA verilerinin hukuka ve durustluk kurallarına uygun işlenmesi belli sureyle saklanması doğru olması ve gerektiğinde guncellenmesi gerekecek.

Kimlere analiz yapılacak?:

DNA analizi Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) cercevesinde vucuttan bir suc sebebiyle olay yerinden kim olduğunu tespit etmek amacıyla hukuki ve fiili sebeplerle kimliği saptanamayan kişilerle vucut parcaları ve olmuş kişilerden gorevleri sebebiyle hayati risk taşıyanlardan ve gonullu kişilerden alınan biyolojik ornekler uzerinde yapılabilecek.

Savcı gozetiminde:

Biyolojik ornek ancak savcı gozetiminde alınabilecek. Orneklerin kime ait olduğu analizi yapacak gorevlilerden 'kodlanarak' gizli tutulacak. DNA analizi yapmaya Adli Tıp Kurumu Jandarma Genel Komutanlığı ve Emniyet Genel Mudurluğu Kriminal Polis Laboratuvarları Dairesi Başkanlığı yetkili olacak. Ancak Sağlık Bakanlığı diğer gercek ve tuzelkişilere ait laboratuvarlara da DNA analizi yapma izni verebilecek.

Nasıl kullanılacak?:

Banka bunyesinde kayıtlı DNA profillerinden ancak 'bir soruşturma kovuşturma veya ozel hukuk uyuşmazlığında gerceğin ortaya cıkarılabilmesi veya kimlik tespiti' icin yararlanılabilecek. Mahkeme hÂkim veya savcı bir kişiye ilişkin DNA profilleriyle sisteme kayıtlı DNA profillerinin karşılaştırılmasını bankadan isteyebilecek.

Bu karşılaştırmada başka bir sucun işlendiği şuphesini uyandıracak bir eşleştirme elde edilirse sonucu derhal savcılığa bildirilecek.

Beş yıl saklanacak:

Gonullu kişi kendisinden ornek alınmadan once bu ornekler uzerinde ne turlu işlemler yapılacağı nerede ve nasıl saklanıp kullanılacağı gibi konularda aydınlatılıp tutanak duzenlenecek. Kişi kendisine ait profillerin silinmesini isteyebilecek.

DNA analizi icin laboratuvara gonderilen biyolojik ornekler sonuc alındıktan sonra yetkililerce tutanakla yok edilecek. Orneklerden elde edilen izolatlar en az beş yıl saklanacak ancak gonderen makam isterse yok edilecek.
Yurtdışına aktarılabilecek: Biyolojik ornek veren kişi DNA profillerini kişilik haklarının korunması icin yurtdışına da aktarabilecek. Bunun icin yabancı ulkede eşdeğer ve etkin koruma koşulu aranacak.

Sisteme kodlarla girilecek:

DNA profilleri sisteme kodlanarak kaydedilecek. DNA veri bankası sistemi 'adli amaclı' ve 'diğerleri' olmak uzere iki ana dizinden oluşacak.
Tum işlemler gizli: Profillerin karşılaştırılması veya eşleştirilmesiyle DNA verilerinin elde edilme işlemlerinin tumu gizli olacak. Adli amaclı DNA profilleri ancak adli amaclı dizindeki profillerle karşılaştırılabilecek.

DNA sucları

İşlenecek suclara TCK'ya gore verilecek cezalar yarı oranında artırılarak uygulanacak.
# Usule aykırı olarak DNA analizi icin biyolojik ornek alanlarla yetkili olmadığı halde DNA analizi yapanlara dokuz ay-dort bucuk yıl hapis.
# Hukuka aykırı olarak DNA verilerini acıklayan yayan başkasına veren ele geciren ve aktaranlara bir bucuk yıldan altı yıla kadar hapis.
# Biyolojik orneklerin saklanması veya yok edilmesine ilişkin hukme uymayanlara dokuz ay-bir bucuk yıl hapis.

Bilimselse ceza yok

'Tıbbi etik kuralları cercevesinde bir hastalığın teşhis ve tedavisiyle bilimsel araştırma ve deney amacıyla yapılan DNA analizleri' yapanlara ise ceza verilmeyecek.

Unutacaklar!

Bankada bir 'yurutme kurulu' Başbakanlık musteşarının başkanlığını yapacağı bir de 'danışma kurulu' olacak yeteri kadar da 'DNA bankası uzmanı' calıştırılacak.
Bankanın başkanı kurulu uyeleri ve tum personeli gorevden ayrılsalar bile calışırken oğrendikleri sırları yetkili mercilerden başkasına
acıklayamayacak ve kendi yararlarına kullanamayacak