Alex, yalnızca birkac kelime oğrenebilen ve bunun dışında herhangi bir becerisi bulunmayan papağanlardan oldukca farklı. Onun yetenekleri kucuk bir cocuğunki ile kıyaslanabilecek duzeyde ve sahip olduğu IQ ’nun hakkını veriyor.
Peki zekÂsı ve becerileriyle adından soz ettiren papağan Alex, ne gibi hunerlere sahip?
Irene Pepperberg, adı Avian Learning EXperiment ’in (Kuş Oğrenme Deneyi) kısaltmasından oluşan Alex ’i, rastgele bir evcil hayvan dukkanından satın almıştı.
Bu Afrika gri papağanı, sahibinin eğitimiyle 100 ’den fazla İngilizce kelime oğrendi ve Pepperberg; Alex ’in sozel, matematiksel ve bilişsel yeteneklerini anlatan onlarca bilimsel makale kaleme aldı. Alex ve sahibi, birbirinden farklı televizyon programlarında ve populer basında yer almayı başardı.
Ceşitli araştırmalar sonucunda Alex ’in 5 yaşındaki bir cocukla denk bir zek yapısına sahip olduğu ancak duygusal anlamda 2 yaşındaki bir cocuk gibi davrandığı tespit edildi.
Alex 23 yaşındayken yapılan bir analize gore; 6 ’ya kadar sayı sayabiliyor, 50 ’den fazla nesneyi ve 7 ayrı rengi ayırt edebiliyordu.
Ayrıca bu akıllı papağan; "aynı, farklı, daha buyuk, daha kucuk, uzerinde ve altında" gibi kelimelerin anlamlarını biliyor, ceşitli testler sırasında ofke ve şaşkınlık duyguları gosterebiliyor ve Piaget isimli bir dil testini başarıyla tamamlayabiliyordu.
Orneğin Alex kendisine gosterilen bir anahtarın, şekli ve rengi her ne olursa olsun bunu doğru bir şekilde tanımlıyor ve gosterilen anahtarın, diğerlerinden farkını tarif edebiliyordu.
Oldukca ilginc değil mi? Dahası var!
Alex, aynada kendine ilk kez baktığında “Ne renk?” sorusunu sordu ve bu sorunun uzerine sahibi, Alex ’e 6 kere “gri” kelimesini tekrar etti. Boylece dÂhi papağan, gri renkli olduğunu kolaylıkla oğrendi.
Ayrıca Alex, inanılmaz bir dil kullanma becerisine sahipti. Mesela daha once adını bilmediği bir meyve olan elma (İng: “apple”) ile karşılaştığında, onu “banerry” olarak tanımladı. Sahibi ilk etapta Alex ’in ne demek istediğini anlamadı ancak daha sonra muz ve kirazı oğrenmiş olan bu papağanın, “banerry” ifadesiyle muz (İng: “banana”) ve kiraz (İng: “cherry”) sozcuklerinden yola cıkarak kendince bu kelimeyi yarattığını fark etti.
Alex, bir papağana gore matematik konusunda da oldukca başarılıydı.
Cok detaylı olmasa da temel duzeyde toplama işlemi yapabilen bu papağan, kendisine gosterilen bir tepside kac cisim olduğunu sayıyor ve toplamını soyleyebiliyordu. Yine iki sayıyı birbirinden cıkarabiliyor ve 6-6= işleminin 0 olduğunu biliyordu.
Fakat oldukca ilgi cekici bir durum vardı ki o da ara ara Alex ’in bu komutlardan sıkılıp, “Geri gitmek istiyorum!” demesiydi. Ona ust uste sorular sorulduğunda bazı zamanlar zorlanıyor ve soluğu kafesinde alıyordu. Bu doğrultuda sahibi, Alex ’i kusturmemek icin ondan ozur dileme yoluna giderdi.
Papağan Alex ’i kandırmak, hic kolay değildi.
Orneğin sahibi, bir keresinde Alex “Muz istiyorum.” dediğinde ona bir fıstık verdi ve Alex, fıstığa bakarak tekrar “Muz istiyorum.” dedi. Sahibi, eğer papağının bu isteğini yerine getirmezse fıstığı etrafa fırlatırdı.
Ayrıca bu papağan sinirlendiğinde veya hayal kırıklığına uğradığında, kendisine sorulan tum sorulara bilerek yanlış cevaplar verirdi (En azından sahibi bundan oldukca emin).
Gri papağanların omrunun ortalama 45 yıl olduğu goz onune alındığında, Alex ’in 31 yaşındaki vefatı bir hayli erken karşılandı.
Testlerinin sonucları normal gelen Alex, şaşırtıcı bir şekilde 6 Eylul 2007 ’de vefat etti. Arterioskleroz (atardamar sertleşmesi) sebebiyle yaşamını yitirdiği tahmin edildi ve olmeden once sahibine soylediği sozler bir hayli etkileyiciydi: “Kendine iyi bak, seni seviyorum.”
Kaynaklar: Alex Foundation, Nature, Wikipedia, Scientific American Webtekno'yu Threads'de takip et, haberleri kacırma