Ozellikle son yıllarda Dunyamızda garip şeyler oluyor. Mevsimlerin dengesi şaştı, ısı dengesi değişti ve en ufak olaylar bile ansızın felakete donuşuyor. Konuyu biraz araştırdığınız zaman karşınıza iklim değişikliği ve kuresel ısınma olarak iki kavram cıkıyor. Eğer araştırmanızı detaylandırmazsanız kuresel ısınma ve iklim değişikliği kavramlarının aynı olduğunu duşunebilirsiniz ama değil.
‘Hani kuresel ısınma vardı hava ne kadar soğuk! ’ dediğiniz anda aslında kavramları karıştırdınız demektir cunku sizin bahsettiğiniz iklim değişikliği. İşin uzmanı değilseniz kimse sizden bu iki kavramın farkını bilmenizi beklemez ama madem o kadar cok duyuyoruz biraz oğrenelim. Gelin iklim değişikliği nedir, kuresel ısınma nedir, aralarında ne fark var iyice bir anlayalım.
Once ilk kavrama bakalım: Kuresel ısınma nedir? En temel tanımıyla kuresel ısınma, Dunya yuzeyindeki ortalama sıcaklığın artmasıdır. Bunun ana nedeni, insanlar tarafından atmosfere salınan gazların yarattığı sera etkisidir. Dunyamız, Guneş ışınlarından aldığı ısının bir kısmını su buharı, karbondioksit, metan gazı ve benzeri bileşenlerin oluşturduğu bir ortu nedeniyle geri yansıtamıyor ve bu nedenle de ısısı artıyor yani kuresel ısınma meydana geliyor.
Peki ya iklim değişikliği nedir? İklim değişikliği, kuresel ısınmanın Dunya iklim sistemi uzerinde meydana getirdiği değişikliklerdir. Atmosferdeki sera gazı nedeniyle ısı artıyor ve ısı artmasının sonucu olarak da bildiğimiz iklim sisteminde alışık olmadığımız olaylar yani değişimler meydana geliyor. Mevsim normallerinin altında bir soğuk hava ya da uzerinde bir sıcak hava, iklim değişikliğinin gozle gorulur ornekleridir.
Kuresel ısınma ile iklim değişikliği arasındaki fark aslında son derece basit: Aslında tanımlara baktığımızda bile bu kavramların arasındaki farkı, daha doğrusu ilişkiyi anlayabiliyoruz. İklim değişikliğinin nedeni, Dunya yuzeyindeki sıcaklığın artmasıdır. Yani iklim değişikliğinin nedeni aslında kuresel ısınmanın ta kendisidir. Bu nedenle aralarındaki bir farktan değil de daha cok bir neden - sonuc ilişkisinden bahsetmek cok daha doğru olacaktır.
Şoyle soylemek de mumkun, kuresel ısınmanın Dunyamıza neler yaptığını iklim değişikliği ile goruyoruz. Cunku kuresel ısınma, eğer bir uzman değilseniz, kulağa soyut bir kavram gibi geliyor. Fakat iklim değişikliğini bizzat gorduğumuz icin işte kuresel ısınmanın sonucu budur diyebiliyoruz.
Atmosferde bulunan sera gazı arttıkca, Guneş ışınlarının geri yansıma oranı azalıyor. Bunun sonucunda ise gezegen sıcaklığı artıyor. İklim, direkt olarak sıcaklık ile ilgili bir sistemdir. Sıcaklık arttığı icin de doğal olarak iklim dengesi bozuluyor ve ozellikle son yıllarda sık sık yaşadığımız anormal hava durumları ortaya cıkıyor.
Kuresel ısınmanın nedenlerini biz oluşturuyoruz:
Fosil yakıt tuketiminin artması Sanayileşmenin artması ile karbon emisyonunun artması Ormanların yok edilmesi nedeniyle karbondioksidin ağaclar tarafından emilmemesi Hayvancılığın artması nedeniyle yeşilliklerin yok edilmesi ve bu hayvanların atıkları Endustriyel ciftciliğin yarattığı tahribat Urunlerin uretim surecinde salınan sera gazı Farklı sureclerde kullanılan ilac ve kimyasallar İşte kuresel ısınmanın en onemli nedenlerinden bazıları bu şekilde. Dİkkat ettiyseniz hepsi insan eliyle gercekleştirilen işlemlerdir. Atmosferi tıkayan sera gazını bir ortu gibi duşunursek onu oluşturan bileşenler; karbondioksit, metan, kloroflorokarbon, ozon ve ozon oksitleridir. Sera gazının en onemli besleyicisi ise karbondioksittir.
Kuresel ısınmanın temel nedeni aslında insanın doğaya meydan okumasıdır. Tarım alanları acmak ya da inşaat amacıyla ormanları yok etmek, anormal sayıda hayvan ile uretim yaparak dengeyi bozmak, cılgınlar gibi fosil yakıt kullanmak, surekli ve gereksiz eşya satın alarak uretim surecinde salınan sera gazını arttırmak. Yani şoyle bir etrafınıza bakıp da birkac on yıl once boyle değildi dediğiniz her şey, kuresel ısınmanı nedenidir.
Kuresel ısınmanın sonucu olan iklim değişikliği direkt olarak hayatımızı tehdit ediyor: Sera gazının atmosferi doldurması ile oluşan kuresel ısınmanın sonucu olarak yaşadığımız iklim değişikliği Dunya ’nın her bir noktasında kendini belli ediyor. Hepimizin bildiği en buyuk etkiyi kutuplarda goruyoruz cunku koca buz yığınları olan kutuplar her yıl giderek daha hızlı bir bicimde eriyor. Bu erimenin sonucu olarak da okyanuslardaki su seviyesi yukseliyor ve kara alanları sular altında kalıyor.
Tum kasırgalar, seller ve taşkınlar cok daha sık ve cok daha şiddetli yaşanıyor. Diğer tarafta ise tek bir damla yağmadığı icin kuraklık artıyor ve yeni coller ortaya cıkıyor. Mevsimlerin zamanında gelmemesi nedeniyle hayvanların goc donemleri değişiyor. Tum bunlar da biyoceşitlilik uzerinde olumsuz etki yapıyor.
Kuresel ısınma nasıl onlenir? İşte herkesin hayatında yapabileceği kucuk değişiklikler: Daha az elektronik eşya kullanın, kullanmadığınız urunleri tamamen kapatın ya da fişten cekin. LED ampuller kullanın. Enerji dostu elektronik eşyalar tercih edin. Utu, sac kurutma makinesi ve fırın gibi yoğun elektrik kullanan urun kullanımınızı sınırlayın. İceriğinde kimyasal bulunan deterjanları, şampuanları ve diğer temizlik malzemelerini kullanmayın. Evlerinize ısı yalıtımı yaptırın ve boylece daha az doğalgaz kullanın. Isınma icin doğalgaz ya da petrol bazlı değil, elektrikli sistemler kullanın. İmkanınız varsa guneş paneli yaptırın ve elektrik enerjisi ile calışan urunler kullanın. Kişisel otomobiller yerine toplu taşıma kullanın. Yerli urunleri mevsiminde tuketmeye ozen gosterin. Tek kullanımlık plastik urunlerden uzak durun. Uygun yerle ağaclandırma yapın. Etkilerini her gecen gun daha acı bir şekilde hissettiğimiz iklim değişikliğine neden olan kuresel ısınmayı onlemek icin hayatınızda yapabileceğiniz kucuk değişikliklerden bazıları bu şekilde. Aslında bu maddelerin pek coğu yalnızca kuresel ısınmayı onlemiyor, aynı zamanda butcenizi de korumanızı sağlıyor.
Tabii diyeceksiniz koca koca fabrikalar doğayı kirletirken benim bir tane tek kullanımlık bardığım mı dunyayı kurtaracak, evet. Cunku siz bu tur urunler talep etmediğiniz zaman artık o fabrikalar bu kadar cok uretim yapmayacak ve etrafa daha az sera gazı salacak. Yani talep olmazsa uretim olmaz ve uretim olmazsa da sera gazı olmaz.
Son yıllarda sık sık duyduğumuz iki kavram olan kuresel ısınma nedir, iklim değişikliği nedir, aralarındaki fark nedir gibi merak edilen soruları yanıtlayarak bilmeniz gereken onemli detaylardan bahsettik. Konu hakkındaki duşuncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
Kaynaklar: Boğazici Universitesi, Meteoroloji Genel Mudurluğu, Euronews Webtekno'yu Threads'de takip et, haberleri kacırma