Son zamanlarda cok fazla kişinin bu konu hakkında tartıştığını ve hala pek cok kişinin bilgisi olmadığını fark ettim. Bu yazımda AdBlock nedir, nasıl calışır, legal midir ve neden tartışılıyor ondan bahsedeceğim.

AdBlock Nedir?
Herkesin bildiği uzere AdBlock reklam engellemedir. Sitelerdeki reklamları gormememizi sağlar. Bunu yapan eklentilere de Adblocker diyoruz.

AdBlock nasıl Calışır?
Bilindiği uzere internet uzerinde sorf yaparken belirli sitelere giriş yapıyoruz. Peki bu arka tarafta nasıl işliyor, oncelikle onu oğrenmemiz gerekiyor. Bir websitenin URL'sini tarayıcıya girdiğimizde tarayıcı bizim yerimize karşı sunucuya bir istek gonderiyor, bu istek sunucuya gidiyor ve sunucu eğer aktifse size cevap olarak "tamam" işaretini veriyor. Bu sayede sunucudaki veriyi indirebiliyoruz. Bu istekler birden cok şekilde gidiyor, birkacı tanesi resmi yuklemek, birkacı HTML elementlerini yuklemek, birkac tanesi JavaScript elementlerini ve tabii birkacı da reklamları. AdBlock bu reklamların yuklenmesi icin gereken request (istek) turlerini filtreliyor. Bu istekleri gondermiyor, bu sayede sayfamıza reklamlar duşmuyor. Bunu daha iyi anlamak icin ornek gosterelim;
Girdiğim technopat.net sitesinin elementlerini incelemek istiyorum, sağ tık ve incele yaparak bu elementleri inceleyebilirim. Arama kısmına en cok kullanılan servis olan "doubleclick" yazarsak sonucları goreceğiz.




İşte bunun gibi servisleri AdBlock sayfayı crawl ederken engelleyip reklamların yuklenmesine izin vermiyor. Bunun farklı bir şekilde olanını siz elementleri yok ederek de yapabilirsiniz. Kısacası AdBlock'un gorevi sayfayı yuklerken calışan birkac servisi yok saymak. AdBlock'un yaptığını pazardan meyve alırken istemediklerinizi secmiyormuş gibi duşunun. Sizin yaptığınız element zaplamayı da kağıdın uzerinde gormek istemediğiniz bir yeri daksil ile ciziyormuşsunuz gibi duşunun.

AdBlock Kullanmanın Faydaları
AdBlock rahatsız edici reklamları (NSFW, pop-up), gormek istemediğiniz tarzda urunleri gostermeyerek sayfayı daha temiz bir şekilde gormenize yarar. Aynı zamanda bu reklamları cekmek icin kullanılan "Google analytics","doubleclick" gibi servisleri yok sayarak sayfa yuklenme hızınızı da artırmış oluyorsunuz. Bunun yanında eklemek istediğim bir kavram daha var, "tracker". Bu aslında başlı başına bir konu ama reklamlar ile ilgili olduğu icin kısaca bahseyim, trackerlar sayfa aktivitenizi ve bircok verinizi sitede bulunduğunuz surece izleyerek gerekli reklam veren veya veri muşterisine iletir. Bu durum pek cok kişisel verilerinizin alınması demektir. Bir gunku tum verilerinizi kullanarak gun boyu neler yaptığınızı dahi oğrenebilirler. Hatta secimleri bile manipule edebilirler. Bu nedenle tracker engelleyiciler kullanırız ki hem verilerimiz guvende olsun hem de hayatımız.

AdBlock Legal Midir?
Evet, AdBlock legaldir. En bariz orneği Google gibi izleyicilerle veri toplayıp buna gore reklam veren bir şirketin sahip olduğu Chrome tarayıcısının uygulama mağazasında sayısız AdBlocker bulunmasıdır. Bunun legalite kısmına gelecek olursak copyright vb. yasalar gibi "reklam gormek zorundasın" diye bir yasa yok. İstemiyorsan o reklamları gormek zorunda değilsin ve kimse buna karşı bir dava acamaz, yani yaptığın şey sonuna kadar legal.

AdBlock Etik Midir?
Burası genel olarak tartışma yaratan kısım. Bir evrensel AdBlock etiği bulunmadığı icin kesin bir şey soylemek zor ama sağlam bir savunma yapabiliriz. Oncelikle birkac konuyu netleştireyim, reklam endeksli bir para kazanma yolunda ilerliyorsanız verdiğiniz reklam sozleşmelerinde size reklamların izlenip izlenmemesi durumunda herhangi bir guvence vermiyorlar. Bu nedenle sozleşmeleri kabul ederken aynı zamanda AdBlock ile reklam engelleyenleri de kabul etmiş oluyorsunuz, yani bu sizin sorumluluğunuzda. Hem kabul edip hem de AdBlock kullananlara şikayet etmeniz cok komik, bunun yerine reklam verenlere siteminizi edebilirsiniz.
Bu konu netleştiğine gore devam edeyim, ilk olarak iki tur reklam seceneği var. Birisi Google'ın verdiği reklamlar. Bu reklamlara tıklamadığınız surece herhangi bir para kazandırmış olmuyorsunuz. Bu gibi bir para kazanma yonteminde karşıdaki kişi ne gibi bir reklam goreceğini bilmediği icin gosterilen her reklama bakmak istemeyebilir. Bu nedenle temiz bir sayfa gorunumu istiyor olması gayet doğal. Ek olarak Google reklamları beraberinde izleyicileri de getiriyor ki bu pek cok kullanıcı icin cok buyuk bir sorun. İkinci secenekse reklam yuklendiği anda para kazandıranlar. Bir siteye girdiğinizde reklamları isteyin veya istemeyin yuklemek zorunda kalıyorsunuz. İceriği daha gormeden reklam tarafından para kazandırmış oluyorsunuz zaten. İceriği hakkında hicbir bilginiz olmuyor, neye para kazandırdığınızı bilmiyorsunuz. Ucretli abonelik sistemlerindeyse nereye para kazandırdığınızdan haberdarsınız ve buna gore satın alıyorsunuz. Bu durumda iceriğini sırf reklamlara endeksleyenlerin de ne kadar haysiyetli bir para kazanma kapısı olduğunu sorgulamak gerek.

Google Neden Adblocker Eklentilerini Engellemiyor?
Bu durum biraz karışık. Oncelikle Google neredeyse her şeyi ucretsiz sunuyor. Bu durumda Google'ın izleyici ve reklamlardan para kazandığını soyleyebilirsiniz. Evet, oyle yapıyorlar. Peki neden adblocker eklentilerini engellemiyorlar? Bunun bir nedeni var, "google.com". Sizi Google arama motorunu kullanmaya cekiyorlar, bu arama motoru dunyadaki en buyuk kullanım payına sahip. Daima AdBlock acık tutan insan sayısı aşırı az ve google.com'u kullanırken AdBlock acık tutan gercekten cok az sayıda insan var. Bu insanları engellemek daha cok galeyana sebep olacaktır, haliyle surekli acık tutmayan veya hic ilgisi olmayan insanlar dahi bu durumdan haberdar olarak Google'ın durumunu fark etmeye başlayacaktır. Sorun 1 iken 1000'e fırlaması Google icin cok daha buyuk bir kayıp olacağı gayet acık. Ne kadar cok kullanıcı google.com Domain'i uzerinden arama yaparsa izleyiciler ile elde ettikleri veriler o kadar artıyor. Bu verileri reklamlar icin satabilir veya kullanabilirler. Ozetle bu veriler Google icin cok değerli ve kaş yapayım derken goz cıkarmak istemiyorlar.

AdBlock Onerisi
Ben her zaman uBlock Origin kullanırım, sadece bir reklam engelleyici değildir, izleyici ve bircok servisi de engeller, ozgur yazılımdır ve ucretsizdir, buradan ulaşabilirsiniz.