“Cahillik mutluluktur” sozu cok eleştirilir -ki eleştirilmesi son derece doğru- fakat bilimsel olarak iyi hissetmeyi sağlayabildiği ve yersiz bir ozguvene sebebiyet verdiği iki bilim adamı tarafından son derece guzel acıklanmış. Televizyonda, sosyal medyada, orada burada “Bu insan bu cahilliğiyle nasıl hayatta kalıyor? Yaptıklarının sacmalığının farkında değil mi? dediğimiz turlerin gercekten bulunduğu durumu farkında olmadığını acıklayan odullu bir teoriyle sizleri başbaşa bırakıyoruz…
“Cahil Cesareti” şu an acıklayacağımız sendromun Turkce karşılığı elbette. Bahsedeceğimiz kavramın tıp literaturundeki adı “Dunning-Kruger” Sendromu.
Dunning-Kruger sendromunun acılımını, bu tespiti ortaya koyarak “Ig Nobel psikoloji Odulunu” alan Kruger ve Dunning isimli iki bilim adamı şu şekilde yapıyor; Algılamada yanlılık eğilimi
Konuyu bilgilerinize daha da acarak sunmaya devam edelim. Kruger ve Dunning, fizyolojik ve zihinsel alanda yaptıkları ceşitli uygulamaların sonucunda oldukca yerinde 4 cozumlemeye varıyorlar. Dikkatle İnceleyelim;
1-Niteliksiz insanlar ne olcude niteliksiz olduklarını fark edemezler.
2-Niteliksiz insanlar, niteliklerini abartma eğilimindedirler.
3-Niteliksiz insanlar, gercekten nitelikli insanların niteliklerini gorup anlamaktan da acizdirler.
4-Eğer nitelikleri, belli bir eğitimle artırılırsa, aynı niteliksiz insanlar, niteliksizliklerinin farkına varmaya başlarlar.
Cahil sendromu araştırmasını tetikleyen ve bu sayede psikoloji alanında yeni bir farkındalık oluşmasını sağlayan bir hayli ilginc olay mevcut; Yuzune limon surerek gorunmez olmaya calışan bir hırsız…
44 yaşındaki McArthur Wheele, yuzunu limon suyuna buladı ve 2 bankayı ust uste soymaya kalktı. Duşuncesi, limon suyunun gorunmez yazılar yazmakta kullanılabilmesini sağlayan gizemli kimyası sayesinde kendisinin de gorunmez olabileceğini duşunmesiydi.
Bankaları soymayı başardı fakat kamera kayıtlarında kabak gibi gorunmesinden oturu polisler tarafından kolayca yakalandı.
Bu tuhaf olayı ilham kaynağı edinen Kruger ve Dunning bir deney yapmaya karar verdi. Cornell Universitesi ’nden başarı grafikleri farklı 45 oğrenciye bir test yapıp onlara ceşitli sorular sordular.
Ne sordukları onemli değildi. Ulaşmaya calıştıkları sonuc, verdikleri cevabın doğruluğundan ne kadar emin olduklarıydı…
Cevaplarında oldukca başarılı olduğunu duşunenler (ki bunlar sadece %10 ’unda başarılıydı sonucların) testin buyuk coğunluğuna doğru yanıt verdiğine inanıyordu. Fakat sonuclarda daha başarılı olmasına karşın alcak gonullu davrananlar ise %60 civarında doğruluk payı olduğunu duşunuyordu.
Deney sonucu yazdığı makalede Kruger ve Dunning, carpıcı noktalara değindiler;
“Cahillerin olcusuzlukleri kendileriyle ilgili algılarındaki hatalardan; yuksek bilgi duzeyine sahip, becerikli, yeteneklilerin olcusuzluğu ise diğer insanlarla ilgili algılarındaki hatalardan kaynaklanmaktadır.”
Bu araştırmanın sonucları 2003, 2006 ve 2008 ’de diğer uzmanlar tarafından yapılan araştırmalar sonucunda da desteklendi. Hatta daha eskiye dayanan araştırmalarla da pekiştirildi. Bir ornek olarak, Darwin diyor ki;
“Cahillik, daha sıklıkla bilgiyi değil, guveni doğurur; ısrarla şu veya bu problemin bilimle cozulemeyeceğini iddia edenler, cok bilenler değil, az bilenlerdir.”
Kruger ve Dunning ’in, “Ig Nobel psikoloji Odulunu” bu tezleriyle almış olmalarından bahsetmiştik. Belirtelim, Ig Nobel odullerinin ismi “aşağılık” ve “bayağı” anlamına gelen İngilizce “ignoble” kelimesinden geliyor.
Zamanla Ig Nobel odullerinin medyadaki populerliği arttıkca, bu odullerin değerlendirmesi teknoloji ve tıp alanında insanları once gulduren, sonra da duşunduren bilimsel araştırmalara doğru kaymaya başlamış. Fakat ilginc bilimsel calışmaların yanı sıra, eleştiri veya alay amaclı oduller hala verilmeye devam etmektedir…
Cahillikten bu kadar bahsetmişken, listemizi İlber hocamızın cahillik uzerine ettiği ozlu sozlerden biriyle kapatmasaydık olmazdı tabii…
“Herkese yuksek tahsile kadar eğitim verirsen olmaz. Dolayısıyla bu uyduruk universite, uyduruk lise eğitimiyle yarı cahil bir nesil yetiştiriliyor.”
Kaynak;1, 2