Oyle bir bilim insanı ki, keşifleri ve icatları arasında bazıları kaynayıp gidiyor ve uzerlerinde diğerleri kadar konuşulmuyor. Albert Einstein, dunyanın her yerinde adının duyulmasını sağlayan İzafiyet Teorisi (hani şu ikiz kardeşinizin uzaya gonderilmesinden sonra hanginizin daha cok yaşlandığını olctuğunuz) dışında da pek cok mukemmel işe imza attı. Şimdi geri donup gecmişte yaptıklarına bakabilse, gururla ve bir miktar da huzunle hatırlar olan biteni. Yaptıkları anlatmakla bitmez sahiden, ama biraz da kıyıda koşede kalanları konuşmak gerek sanki. Bazıları tuhaf gelecek, bazıları “Bunu o mu bulmuş yahu?” demenize neden olacak dort harika icadından bahsedeceğiz. Bu dort icattan dordu de uzerine duşunulmeyi, konuşulmayı, biraz daha yakından incelenmeyi hak ediyor. Hepsinin ortaya cıkış nedeni de elbette her icadın nedeni gibi: Bir ihtiyacı kapatabilmek…
1. Aaa, tam bize gore: Genişletilebilir takım elbise
Friends ’in bir bolumunde Joey ’in bir butun hindiyi yiyebilmek icin Phoebe ’nin hamile pantolonunu giydiğini hatırlarsınız. Karnınıza baskı yapan bir pantolonunuz yoksa daha rahat yersiniz. Şaka bir yana, hepimiz bazı donemler kilo alıyor ve birkac ay once ozenerek aldığımız o ceketin ya da pantolonun icine sığamaz hale geliyoruz. Albert Einstein, bunu duşunerek muthiş bir icat ortaya koymuş. Takım elbisenin ceketi, iki set duğmeye sahip. Bir set, diyet gunlerinde kullanılıyor. Diğer set ise şoyle lezzetli bir hamur işi ziyafeti cekmek istediğinizde… Ote yandan, genişletilebilen kol girintilerine de sahip. Derdiniz şıklık değil de rahatlıksa, mis gibi icat işte. Genişleyen bir olgu olan evrenden ilham alan Einstein, sizin icin tasarladı. Mağazalardan ısrarla isteyin efendim.
2. İnsanın nutku tutuluyor: Ses kaydedici
Oyle etrafta olup bitene “Meh meh, avam kamarası, meh meh” diyerek bakmakla bilim insanı olunmaz. Yani olunur elbet, fakat insanların ihtiyaclarını cozme odaklı bir bilim insanlığı bu tavırla pek de mumkun değildir muhtemelen. Einstein da boyle duşunuyordu. Film izlemeyi keyifli bulan, sinemanın eğlencesine kapılıp giden Einstein, belki de endustrinin korkunc bir şekilde buyuyup bugunku halini almasının arkasındaki en buyuk itici guclerden birisi. Einstein ’ın urettiği ses kayıt cihazı, esasen bir tur elektromanyetik ses uretme cihazıydı. Charlie Chaplin ’in dostu olan bir bilim insanından da boyle guzel hamleler beklenir işte.
3. Dijitallerin atası: Otomatik pozlama yapan kamera
Bunları o yıllarda duşunmek hic kolay değil ve insanın aklı almıyor. Fakat Albert Einstein, otomatik olarak ayarladığı ışık miktarına dayanan bir kamera fikri uzerinde de calışmış. Hatta bu iş icin kendisi de bir Alman olan mucit Gustav Bucky ile de ortaklaşa calışmış ve Bucky, pek cok patent almış bu konuyla ilgili. Buyuleyici bir zihin Einstein ’daki.
4. İhtiyac icadı doğurur: Einstein-Szilard Buzdolabı
Yukarıda da bahsettik, icatlar ihtiyactan ayrı duşunulemez. Bu nedenle, yapılan tum icatların şu veya bu ihtiyacı karşılama amacı vardır. Einstein da tıpkı yukarıda saydığımız uc icadında olduğu gibi, bu buzdolabında da kilit bir icadı kapatma derdindeydi. Ustelik bu ihtiyac, insan hayatını tehlikeye atan buzdolaplarının yeniden modellenmesi gerekliliği uzerineydi. Zehirli dumanlar sızdıran ve Almanya ’da kullanıcılarının olumune neden olan buzdolabını duyunca yeni ve daha kullanışlı bir buzdolabı uretmeye karar verdi. Kullanışlı derken, zehirlemeyen bir buzdolabından bahsediyoruz… Leo Szilard isimli oğrencisiyle bir araya gelerek sabit basıncta calışan ve zehirli duman riskini ortadan kaldıran bir buzdolabı fikri uzerinde calıştı. Bu tasarım icin, 45 farklı –ve belki de gunumuz uretimlerinin de atası olabilecek- patent almış ikili. Buzdolabının en onemli ozelliklerinden biri de icinin soğutulabilmesi icin, dışının sıcak tutulması gerekliliğiydi. Harika fikirler bunlar.