Dunyaya her 150 milyon yılda bir kere, dunya yuzeyinde bulunan ve 4 kg ’dan buyuk her şeyi olduren bir buyuk meteor carpar. Neyse ki bir sonraki carpışma icin endişelenmemizi gerektirmeyecek kadar cok zaman var.
Ancak bir meteor kazası her zaman dunyayı yok edecek buyuklukte olmasa bile, vereceği zararlar bizler icin hayati olabilir. Ve bir meteor kazası yaşanma olasılığı zannedildiğinden cok daha buyuktur.
Genellikle devlete bağlı ajansların yuruttuğu bu araştırmalar oldukca pahalı olduklarından, vergi mukelleflerinin meteor kazalarına karşı para harcanmasına ikna edilmesi konusu, 2000 ’lerin başından beri Amerika ’da cokca tartışma konusu olmuştur.
Chelyabinsk meteoru, 2013 yılında dunyanın atmosferiyle etkileşime girip patladığında, aşağıda geniş caplı hasara ve cok sayıda yaralanmaya neden oldu. Bilim insanları bu nedenle dunyaya yakın kucuk cisimlerin neden olacağı hasarı engellemek adına bugune dek denenmemiş yeni ve ustaca yontemler aramaya başladı.
Comet C / 2013 US10 Catalina
NEOWISE uzay teleskopu 28 Ağustos 2015 ’te Dunya ’ya doğru hızlanan Comet C / 2013 US10 Catalina ’yı buldu. Bu kuyruklu yıldız, dışı soğuk bir kabuk ve donmuş materyallerle cevrili, guneş sisteminin en uzak kısımlarından, Neptun ’un yorungesinin dışındaki Ooart bulutundan fırladı.
NEOWISE bu soğuk kuyruklu yıldızı, guneşin ısısından etkilenirken neden olan kopurmelerden yakaladı.
Kuyruklu yıldız, 15 Kasım 2015 ’te dunyanın yorungesine doğru dalacak şekilde guneşe; bu gune de gorduğumuz en yakın mesafeye kadar yaklaştı. Bu eski uyruklu yıldızın guneşe bu denli yakın olması ilk defa gozlemlenmektedir. NEOWISE bu sırada kuyruklu yıldızın, renk kodunda siyam ve kırmızıya karşılık gelen, 2 ısıya duyarlı dalga boyunda fotoğraflarını cekti: 3,4 ve 4.6 mikron. Teleskop aynı kuyruklu yıldızı daha once 2014 ve 2015 yıllarında da birkac kez tespit etmişti. Bunlardan 5 tanesini, kuyruklu yıldızın hareketin gosteren fotoğrafta kırmızı olarak gorunmektedir.
Kuyruklu yıldızdan cıkan cok miktarda gaz ve toz bu goruntulerde kırmızı gorunmektedir. Cunku bu sıcrayan materyaller arka plandaki yıldızlardan cok daha soğuktur.
Gezegen Savunma Koordinasyon Ofisi
Yalnızca 17 — 20m boyundaki Chelyabinsk meteoru 2013 ’te dunyanın atmosferiyle etkileştiğinde hasar korkutucu olmuştu. Bu tur başka bir olayı onlemek icin Amy Mainzer ve meslektaşları, bu “dunyaya yakın kucuk nesneleri” (NEOs), gezegenimize doğru fırladıkları anda tespit etmek adına ustaca bir yol kullanıyorlar.
Mainzer, NASA ’nın Kaliforniya Pasadena ’daki Jet İtki Laboratuvarı ’nda (JPL) asteroid avlama gorevinin baş araştırmacısı ve aynı zamanda NASA ’nın Gezegen Savunma Koordinasyon Ofisi ’nin bu hafta American Physical Society ’nin Denver ’daki Nisan toplantısında acıklayacağı NEO tanıma yontemi ve dunyanın gelecekteki benzer asteroid kazalarını onlemeye karşı yurutulen mucadelede nasıl yardımcı olacağı hakkında calışan ekibin başı.
NEO ’lar konusunda yapmaya calıştıklar şey bize zama kazandırmak ve olabildiğince gelecek ongorusu sağlamak.
Kendisi konuyla ilgili yaptığı bir acıklamada; “Eğer bir objeyi bizimle etkileşmeden yalnızca birkac gun once bulabilirsek, bu durumda yapacaklarımız konusunda tercihlerimiz sınırlı oluyor. Bu nedenle arama cabalarımız sırasında, NEO ’ları dunyadan uzaktayken keşfederek, olası bir etkileşimde yaşanabilecek riskleri azaltmak adına maksimum zamanı kazanmak icin geniş bir alanı taramaya odaklandık” dedi ve ekledi:
“Ancak bu gecenin goğsunde komur aramak gibi. NEO ’lar ozlerinde soluklar, cunku coğunlukla cok kucukler ve uzayda bizden cok uzaktalar. Bunlara bir de bir kısmının yazıcı toneri kadar siyah olduğunu ve bunları da siyah uzay arka planında bulmaya calıştığımızı hayal edin”
Derin Uzayda Av
Mainzer ’ın JPL / Caltech ’teki ekibi, gelen objeleri algılamak icin gorunur ışık kullanmak yerine, NEO ’ların karakteristik ozelliklerini taşıyan, onların termal imzalarını incelediler.
Asteroidler ve kuyruklu yıldızlar guneş tarafından ısıtılırlar ve parlak bir şekilde kızıl otesi termal radyasyon yayarlar. Bu da onları Dunyaya Yakın Objeleri Geniş Alanlı Kızılotesi Araştırma Gezgini (Near-Earth Object Wide-field Infrared Survey Explorer “NEOWISE”) ile gormemizi kolaylaştırır.
Mainzer bu konuda, NEOWISE gorevleriyle ilgili olarak; “Nesneleri yuzey renginden bağımsız olarak tespit edebiliriz. Boylece bu yontem sayesinde boyutları ve diğer yuzey ozelliklerini olcmek icin de kullanabiliyoruz” dedi.
Bu araştırmayı oldukca onemli yapan da bu. Cunku NEOWISE, Mainzer ve meslektaşlarına; dunyayı tehdit eden bir objeye karşı savunma stratejimizde kritik rol oynayabilecek olabilecek: “Ne kadar buyuk?” ve “Neyden yapılmış?” gibi sorulara cevap vererek obje fikir elde etmemizi sağlıyor.
Ornek bir savunma stratejisi olarak, bir NEO ’yu dunyaya carpma yorungesinden uzaklaştırmak ele alınabilir. Ancak bunu yapabilmek icin yaklaşan NEO ’yu yorungeden cıkarmak adına ne kadarlık bir enerji uygulamamız gerektiği, NEO ’nun kutlesini bilmeden hesaplanamaz. Bunun icin de NEO ’nun buyukluk ve kompozisyonuyla (iceriğiyle) ilgili bilgi sahibi olmamız gerekir.
Ayrıca astronomlar, asteroidlerin iceriklerinin incelenmesinin; guneş sisteminin nasıl oluştuğunun anlaşılmasında da yardımcı olacağını duşunmekteler. Mainzer, “Bahsettiğimiz bu nesneler aslında olduka ilginctir, cunku bazılarının guneş sistemini oluşturan temel materyaller kadar eski oldukları duşunulmektedir” diyor. “Bulduğumuz onemli şeylerden biri NEO ’ların icerik bakımından birbirlerinden oldukca farklı oldukları”.
NEOCam
Mainzer, NEO ’ların avlanmasına yardımcı olmak icin kamera teknolojisindeki gelişmelerden yararlanmak istiyor.
“NASA ’ya, cok daha kapsamlı bir şekilde asteroid konumların haritalamak ve boyutlarını olcmek icin yeni bir teleskop olan: Near-Earth Object Camera “NEOCam” ’i tekli ettik. NASA NEO ’ları anlamaya calışan tek uzay ajansı değil. Orneğin Japonya Havacılık ve Uzay Araştırma Burosu ’nun (JAXA) yuruttuğu Hayabusa 2 ’nin misyonu, bir asteroidden numuneler toplamayı iceriyor.”
Mainzer sunumunda daha sonra NASA ’nın, gezegeni NEO ’ların etkilerinden koruma adına diğer, kuresel uzay topluluklarıyla koordineli olarak calışabilmek icin yuruttuğu uluslararası cabalardan bahsetti.