Doğa, insanlık tarihinde eşi benzeri gorulmemiş oranlarda kuresel olarak bozuluyor. Ve buna bağlı olarak turlerin yok olma oranları da insanlar uzerinde ciddi etkilere neden olabilecek şekilde git gide hızlanıyor.
Gectiğimiz hafta 29 Nisan – 4 Mayıs tarihleri arasında Paris ’te gercekleşen IPBES Genel Kurulunun 7. oturumunda onaylanan Hukumetlerarası Bilim — Politika Platformu ’ndan Biyoceşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri (Science — Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services “IPBES”) hakkında yeni bir rapor hazırlandı.
Maalesef dunya icin haksızlık kaynağıyız
IPBES Başkanı Sir Robert Watson, “IPBES Global Assessment ’in cok ceşitli bilgi alanlarından elde ettiği cok sağlam kanıtlar, haksız bir tablo sunuyor” dedi. “Biz ve diğer tum turlerin bağlı olduğu ekosistemlerin sağlığı, her zamankinden daha hızlı bir şekilde bozuluyor. Ekonomimizin, gecim kaynaklarının, gıda guvenliğinin, sağlık ve dunyadaki yaşam kalitesinin temellerini aşındırıyoruz.”
Sir Robert Watson ayrıca, “Rapor aynı zamanda bize; eğer şu anda yerelden kuresele her seviyede bir mucadeleye başlarsak, fark yaratmak icin cok gec olmadığını da gosterdi” dedi.
“ ’Donuşturucu değişim ’ (transformative change) sayesinde doğa hala korunabilir, restore edilebilir ve surdurulebilir bir şekilde kullanılabilir. Bu, diğer bircok kuresel hedeflere ulaşmak icin de anahtardır. Donuşturucu değişim ile anlatmak istediğimiz şey; paradigmalar, hedefler ve değerler de dahil olmak uzere teknolojik, ekonomik ve sosyal faktorler arasında sistem genelinde temel bir yeniden yapılanmadır.”
“IPBES Genel Kurulunun Uye Devletleri şimdi; doğası gereği, donuşturucu değişimin, statukoya dahil olan cıkarlara karşı muhalefet bekleyebileceğini, ancak bu muhalefetin -daha geniş kamu yararı icin- ustesinden gelinebileceğini kabul ettiler”
Biyoceşitlilik ve Ekosistem Hizmetleri ile ilgili IPBES Kuresel Değerlendirme Raporu, şimdiye kadar tamamlanmış en kapsamlı olan rapordur. Turunun hukumetlerarası ilk raporu olup, 2005 yılı Millennium Ekosistem Değerlendirmesi ’ne dayanarak, kanıtları değerlendirmenin yenilikci yollarını sunmaktadır.
Son 3 yılda 50 ulkeden 145 uzman yazar tarafından derlenen ve 310 ’dan fazlası tarafından da katkıda bulunulan girdilerle hazırlanan rapor; son 5 yılda meydana gelen değişiklikleri değerlendirerek, ekonomik kalkınma yolları ve doğa uzerindeki etkileri arasındaki ilişkinin kapsamlı bir resmini sunmaktadır. Ayrıca rapor bize, onumuzdeki on yıllar icin bir dizi olası senaryo da sunar.
Yaklaşık 15.000 bilimsel ve hukumet kaynağının sistematik incelemesine dayanarak, rapor (bu olcekte ilk kez); ozellikle “Yerli Halklar” ve “Yerel Topluluklar” ile ilgili meseleleri ele alan yerli ve yerel bilgilere yer vermektedir. Bu acıdan eşsiz bir derlemedir.
Değerlendirmeye Profesor Josef Settele (Germany) ve Profesor Eduardo S. Brondízio (Brazil and USA) ile eş başkanlık eden Profesor Sandra Díaz (Arjantin), “Biyolojik ceşitlilik ve doğanın insanlara katkıları olan ortak mirasımız, insanlığın en onemli yaşamı destekleyen ‘guvenlik ağı ’ dır. Ancak guvenlik ağımız neredeyse kırılma noktasına kadar zorlandı” dedi.
“Turler ve ekosistemler arasındaki ceşitlilik ve doğadan elde ettiğimiz temel katkılar; insanlar ve gezegen icin surdurulebilir bir geleceği sağlayacak araclarımız olmasına rağmen hızlı bir şekilde duşuyor.”
Rapor, yaklaşık 1 milyon hayvan ve bitki turunun, 10 yıl icinde, insanlık tarihinde hic olmadığı kadar yuksek oranda neslinin tukenme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu tespit ediyor.
Yerli turlerin coğunun kara kokenli habitatlardaki ortalama bolluğu; coğunlukla 1900 ’den bu yana en az % 20 duşmuş durumda. Amfibi turlerinin% 40 ’ından fazlası, resif oluşturan mercanların % 33 ’u ve tum deniz memelilerinin 3 ’te 1 ’inden fazlası tehdit altında. Bu tablo bocek turleri icin daha az net olmakla birlikte, mevcut kanıtlar % 10 ’luk gecici bir tahminde bulunuyor.
16. yuzyıldan bu yana en az 680 omurgalı turunun nesli tukenmeye zorlandı. 2016 ’ya geldiğimizde gıda ve tarım icin kullanılan tum yerli ırkların % 9 ’unu kaybettik. 1000 kadar cins ise halen tehdit altında.
Profesor Settele, “Ekosistemler, turler, vahşi populasyonlar, evcil bitkilerin ve hayvanların yerel ceşitleri ve cinsleri kuculuyor, bozuluyor ya da kayboluyor. Dunya uzerindeki temel yaşam ağı daralıyor ve giderek yıpranıyor” dedi. “Bu kayıp, insan faaliyetinin doğrudan bir sonucudur ve dunyanın tum bolgelerinde insan refahı icin doğrudan bir tehdit oluşturur.”
Raporun politika ile olan ilgisini artırmak icin, değerlendirmenin yazarları, -bu olcekte ilk kez ve- mevcut kanıtların kapsamlı bir analizine dayanarak, şimdiye kadarki en buyuk goreceli kuresel etkileri olan doğadaki 5 doğrudan itici gucu belirlediler
1. Kara ve deniz kullanımındaki değişiklikler
2. Organizmaların doğrudan kullanımı
3. İklim değişikliği
4. Kirlilik
5. İstilacı yabancı turler
Rapor, 1980 ’den bu yana sera gazı emisyonlarının 2 katına cıktığını, bunun da ortalama kuresel sıcaklıkları en az 0,7 santigrat derece artırdığını, iklim değişikliğinin zaten ekosistem seviyesinden genetiğe olan doğayı etkilediğini belirtti.
Doğayı korumaya yonelik politikalar konusunda uygulamadaki ilerlemelere rağmen, rapor; doğayı surdurulebilir bir şekilde kullanmanın mevcut yontemlerle karşılanamayacağını tespit ediyor. 2030 ve daha sonraki hedefler ise yalnızca ekonomik, sosyal, politik ve teknolojik faktorler arasındaki donuşturucu değişikliklerle gercekleştirilebilir.
Boyle devam ederse biyoceşitlilik ve ekosistemlerdeki mevcut olumsuz eğilimler; yoksulluk, aclık, sağlık, su, şehirler, iklim, okyanuslar ve arazi ile ilgili Surdurulebilir Kalkınma Hedefleri ’nin % 80 ’inde ilerlemeyi baltalayacak
Profesor Brondízio. “Anahtar dolaylı itici gucler arasında nufus ve kişi başına duşen tuketimin artması; bazı durumlarda azalan ve diğer durumlarda doğaya verilen zararı arttıran teknolojik yenilikler ve eleştirel olarak yonetişim ve hesap verebilirlik sorunları var” dedi.
IPBES İcra Sekreteri Dr. Anne Larigauderie, “IPBES, karar vericilere, konuyla ilgili yetkili bilim, bilgi ve politika seceneklerini sunar” dedi. “Dunyanın her yerinden, turlerin, ekosistemlerin ve genetik ceşitliliğin kaybına yardım etmek icin zamanlarını ve bilgilerini gonullu olarak harcayan yuzlerce uzmana teşekkur ediyoruz.

IPSES ’in raporlarına aşağıdaki bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
https://www.ipbes.net/assessment-reports