Saksağan denilince pek cok kişinin aklında bir resim canlanmadığı icin ‘şu kargaya benzeyen kuş ’ deriz ama aslında bu ikisi tamamen farklı iki kuş turudur. Onlarca farklı turu ile dunyanın farklı noktalarında karşımıza cıkan saksağanların aslında her birinin geliştikleri bolgeye gore değişen ozellikleri vardır. Hatta bunlardan bazıları zaman icerisinde bulundukları bolgelerin halk hikayelerinde bile kendilerine yer bulmuşlardır.
Saksağan kuşlarının bu kadar ozel olmalarının en onemli nedeni cok zeki olmaları. Aynada gorunce kendini tanımasının yanı sıra insan seslerini taklit ederek sizinle sohbet bile edebilir. Bahcelerdeki ve tarlalardaki urunlere, ozellikle de hasat doneminde zarar vermeleri ise onların kırsal kesimde pek sevilmemelerine neden olur. Gelin saksağan kuşlarının ilginc ozelliklerine yakından bakalım.
Saksağan kuşları hakkında bilgiler: Saksağan ve karga aynı değildir ama kuzen sayılırlar. Bir saksağan aynada kendini tanıyacak kadar zekidir. Alın saksağanı karşınıza muhabbet edin. Bazen kamikaze gibi davranabiliyorlar. Kin tutarlar mı bilinmez ama sizi asla unutmazlar. Saksağan omru oldukca uzundur. Saksağan turlerinin her birinin kendine ozgu bir dış gorunuşu var. İşitme duyuları hayranlık vericidir. Parlak nesneler en buyuk kabuslarıdır. Saksağan ve karga aynı değildir ama kuzen sayılırlar:
Saksağan kuşlarını gorduğunuz zaman aklınıza gelen ilk kuş karga olur cunku renkleri olmasa bile tipleri birbirine oldukca benzer. Fakat girişte de bahsettiğimiz gibi bunlar aynı tur değildir. Yine de cok uzak sayılmazlar cunku hepsi Corvidae kuş familyasının uyeleridir. Bu familyada karga ve saksağanın yanı sıra; kuzgun, kucuk karga, alakarga, ağackakan ve fındık kıran gibi kuşlar da bulunur. Corvidae familyası, bilinen en zeki kuş familyasıdır.
Bir saksağan aynada kendini tanıyacak kadar zekidir: Aynada kendini tanımak bazı memelilerde yaygın olarak gorduğumuz bir durum olsa bile kuşlarda cok fazla gorulmez. Araştırmacılar, saksağanların boyunlarına farklı bir renk surduler ve onları aynanın karşısına koydular. Saksağan hemen boynundaki farklı rengi fark ederek orayı kaşımaya başladı. Yani kendini tanıdı, farklılığı gordu ve mudahale etti. Bir nevi bizim aynaya bakıp yuzumuzde bir kızarıklık gorduğumuzde yaptığımız gibi bir tepki verdi.
Alın saksağanı karşınıza muhabbet edin:
Tabii bunu papağanların ya da muhabbet kuşlarının insan seslerini kelime kelime taklit etmesi gibi duşunmeyin ama insanlarla vakit geciren saksağanların bir sure sonra gercekten de insan sesine benzer sesler cıkardıkları goruluyor. Bunu bir şekilde uyum sağlamak icin yaptıkları duşunuluyor ancak nedeni hala kesin değil. Evcil saksağan besleyen bazı kişiler işi bir adım ileri goturuyor ve bu kuşlarla gercekten de sohbet ettiklerini soyluyorlar.
Doğada suruler halinde yaşayan saksağanlara baktığımız zaman aslında bu durumun normal olduğunu goruyoruz. Cunku suru uyeleri anlaşmak icin pek cok farklı tonda sesler cıkarıyorlar. Eğer insanlarla yaşayan bir saksağan da onları kendi surusunun bir uyesi gibi goruyorsa onlarla anlaşacak sesler cıkarması mumkun. Yine de ciftleşme sesini duyarsanız biraz uzaklaşın.
Bazen kamikaze gibi davranabiliyorlar: Elbette bir tehlike gorduklerinde kendilerini direkt onun icine atıp olum ucuşu yapmıyorlar ama bombalama adı verilen bir teknik kullanıyorlar. Bazı saksağan turleri insanları ya da olası tehlikeleri gordukleri zaman yuksek bir konumdan hızla yere doğru ucuyorlar ve bu sırada son derece rahatsız edici sesler cıkarıyorlar. Boylece tehlike yaratan şeyin korkup kacmasını sağlıyorlar. Eğer bu tur bir davranışa denk gelirseniz yine biraz uzaklaşmanızda yarar var.
Kin tutarlar mı bilinmez ama sizi asla unutmazlar: Kargaların kin tuttukları hakkında cok yaygın bir şehir efsanesi var ve biraz da olsa doğru ama saksağanlar icin boyle bir durum şimdiye kadar gorulmedi. Kin tutmuyor olsalar bile saksağanların bir gordukleri yuzu asla unutmadıkları biliniyor. Cunku beyinlerindeki şekil ve rengi işleyen gorsel bolum son derece guclu. Kesin olmamakla birlikte saksağanların son dort yılı hatırlayacak duzeyde bir hafızaya sahip oldukları da soyleniyor. Yani kin tutmasalar bile sizi kesin hatırlayacaklardır.
Saksağan omru oldukca uzundur: Saksağanlar tıpkı pek cok kuş yavrusu gibi kor ve tuysuz doğarlar ama yalnızca iki ay gibi kısa bir sure anneleri tarafından beslenirler. 2 aylık olan saksağan kendi yemeğini bulmaya başlar. 3 - 4 yaşına yani cinsel olgunluğa erene kadar ailesi ile yaşayan saksağan daha sonra bir eş edinir ve kendine bir yuva yapar. Olene kadar tek eşli yaşayan saksağanlar, uye sayısı elliye varan suruler halinde yaşayabilirler. Ortalama omurleri 20 yıl olsa bile bu sure turune ve yaşadığı yere gore değişiklik gosterir.
Saksağan turlerinin her birinin kendine ozgu bir dış gorunuşu var:
Saksağanlar Avrupa ’da, Asya ’da, Kuzey Amerika ’da, Hindistan ’da, Tibet ’te ve benzer bolgelerde farklı turler halinde yaşarlar. Bu turler arasında Turkiye ’de de gorduğumuz Avrupa saksağanı siyah, beyaz, mavimsi renklere sahiptir ve uzun bir kuyruğu vardır. Fakat her turun ozellikleri değişiklik gosterir. Bilinen bazı saksağan turleri şunlar:
Avrupa saksağanı Siyah gagalı saksağan Sarı gagalı saksağan Arabistan saksağanı Mağrip saksağanı Kore saksağanı Tayvan mavi saksağanı Kırmızı gagalı mavi saksağan Sarı gagalı mavi saksağan Beyaz kanatlı saksağan Sri Lanka mavi saksağanı Yeşil saksağan Sarı goğuslu saksağan Cavalı yeşil saksağan Bornean yeşil saksağan Mavi kanatlı saksağan İber saksağanı İşitme duyuları hayranlık vericidir:
Cıkardıkları ses zenginliğinden ve insan sesini bile taklit etmelerinden aslında az cok ne kadar iyi duyduklarını anladık diyorsanız durun, dahası var. Doğal ortamındaki bir saksağan yerin altında hareket eden solucan ve kurtcuk benzeri canlıları bile duyabilir. Duyduğu anda hamleyi yapan avcımız hızla kazarak avını yakalar. Bu benzersiz işitme duyusunu aynı zamanda doğal avcılarından kacmak icin de kullanır.
Parlak nesneler en buyuk kabuslarıdır: Kargaların parlak eşyalar calıp yuvalarına goturdukleri bazı kesin olmayan hikayeler var ama saksağanlar icin boyle bir durum soz konusu bile değil cunku onlar parlak nesnelerden cok korkarlar. Ozellikle bahce ve tarlalardaki urunlere zarar verdikleri icin ciftciler tarafından etrafa bol bol parlak nesne yerleştirildiğini gorebilirsiniz. Bu parlak nesneleri goren saksağan grupları rahatsız olacak ve oraya yaklaşmayacaklardır.
Dunyanın en zeki kuş turlerinden bir tanesi olan saksağanlar hakkında bazılarını ilk kez duyduğunuz ilginc bilgilerden bahsettik. Kin tutmama olayında emin değiliz, bu yuzden en iyisi gorduğunuz tum saksağanlara iyi davranın.
Bu tarz icerikleri okumayı seviyorsanız aşağıdakilere de goz atabilirsiniz: Kaynaklar: A Z Animals, Focusing on Wildlife, ABC Webtekno'yu Threads'de takip et, haberleri kacırma