Tiananmen, Cin ’in başkenti Pekin ’in merkezidir. Taksim Meydanı ’dan yaklaşık 13 kat daha fazla alana yayılan Tiananmen dunyanın en buyuk acık alanları arasındadır. Meydanın bir ucu Yasak Şehir ’e bağlanır. 1406 ve 1420 tarihleri arasında inşa edilmiş olan Yasak Şehir 720.000 m² ’lik bir alana yayılır ve 8.707 odasıyla Cin hanedanının yuzyıllardır yonetim yeri olmuştur. Yasak şehir 1987 yılında Dunya Kultur Mirası listesine eklenmiş ve Unesco tarafından korunmuş en geniş antik ahşap yapılar butunu olarak tescillenmiştir.
Dunyanın bu en geniş saray kompleksi guneye doğru Tiananmen Kapısı ’na acılır. Tiananmen ’in kelime anlamı ‘Cennetsel Barış Kapısı ’dır. Maalesef bu gorkemli rakamları yaratan Cin “Cennetsel Barış Kapısı” gibi bir kavramla değil cehennemi andıran bir katliamla anılıyor. Bugun Tiananmen katliamı yıldonumu, olayların uzerinden tam 25 sene gecti.
Yasak Şehir ve Tiananmen Meydanı
Cin ’de “4-6 olayları” olarak da bilinen kanlı mudahalede kac kişinin hayatını kaybettiği hala tam olarak bilinmiyor. Cin yonetimine gore bu rakam 200-300 arasındayken, oğrenciler ve Kızılhac aynı rakamın 3 binlere dayandığını ileri suruyor. Katliamın merkezi Tiananmen Meydanı olarak bilinse de tarihcilere gore asıl kıyım meydana cıkan sokaklarda yaşandı.
Donemin yetkilileri yargılanmadı
22 Nisan 1989 – 200.000 ozgurluk yanlısı, asker karşısında
Cin ’in Sovyetler Birliği ’ndeki reform surecinden etkilenmesi, Tiananmen Meydanı eylemlerine yol acmıştı. Olayların başlangıcında oğrenciler ve işcilerin reform talepleri vardı. İşciler, sistemin liberal reformlar sonucunda işsizliğe yol actığını belirtiyor ve devlet kontrolunun artırılmasını istiyordu.
Direnişin simgesi “Ozgurluk Heykeli” replikası inşaa ediliyor
Oğrenciler ozgurlukcu bir sosyalizme gecilmesini talep ediyordu. Protestocu oğrenciler askerlerin mudahalesiyle karşılaştıklarında bile Enternasyonel Marşı ’nı soyluyordu.
1 Mayıs 1989 – oğrenci lideri, yabancı basını bilgilendiriyor
Yedi hafta boyunca meydanı işgal eden oğrencilere karşı Komunist Partisi icinde de catlaklar oluşmuştur. Askeri mudahaleye karşı olan yetkililer uzun sure baskı altında tutulmuş, aydınlar tutuklanmıştır. Komunist Parti Genel Sekreteri Zao Ziyang, şiddet kullanımına karşı cıktığı icin, olduğu 2005 yılına kadar ev hapsinde tutulmuştur.
2 Haziran 1989 – Binlerce protestocu ozgurluk heykeli cevresinde toplandı
Ordu icinde dahi durumun politik bir ayaklanma olduğu fikri yaygındır. Politik ayaklanmaya karşı ordu mudahalesinin gundeme getirilmesine karşı cıkan generallere rağmen kanlı ve acımasız bir katliam yaşanır.
Askerler meydana giriyor
Cin ordusunun o donem plastik mermi gibi onleyici silahları yoktu. Gercek mermilerle yapılan mudahale katliama donuştu. Cin gunumuzde olayların ustunu ortmeye devam ediyor.
3 Haziran 1989 – Yaralılar hastanelere taşınıyor
Protestolar ulkenin ceşitli yerlerine yayılsa da asıl kan Tiananmen ’de akmış ve dunyanın sert tepkisini cekmişti. Cin Hukumeti binlerce genci katlederken, uluslararası tepkileri icişlerine mudahale olarak yorumlamıştı.
4 Haziran 1989 – Katliamın sabahında cesetler meydana savrulmuş
Olaylar esnasına meydanda gorevli olan subaylardan Li Xiaoming, bir soyleşisinde kişisel olarak yanlış bir şey yapmadığını ancak mudahalenin Cin Ordusu icin tam bir utanc kaynağı olduğunu belirtti.
5 Haziran 1989 – Tank Man (Tank Adam ya da Mechul Asi)
Changan Bulvarı doğrudan Tiananmen Meydanı ’na bağlanıyor. Bugun on şeritli dev bir caddeye donuşturulmuş bulvarda katliamın hafızalardan silinmeyen anı yaşanır. Kim olduğu hala bilinmeyen beyaz gomlekli bu adam, tum dunyada ozgurluk hareketlerinin simgesi olur. Tank Adam hakkında hala cok fazla şey bilinmiyor ancak olaylar sırasında ya da sonrasında oldurulmediğine inanılıyor.
Tank Adam fotoğrafı farklı acı
Stuart Franklin imzalı bu fotoğraf Beijing Hotel ’in beşinci katından cekilmiştir. Bu versiyonda Mechul Asi ’nin aslında sadece dort tankın değil, Cin Ordusu ’nun onunde durduğu gorulebilmekte. Bu fotoğraf filmi bir cay kutusunda, Fransız bir oğrenciyle birlikte ulkeden cıkarabilmiştir.
Katliamın her yıldonumunde Cin hukumeti geniş bir sansur uyguluyor. Cin ’in devlet kontrolu altındaki internetinde “Tiananmen” kelimesinin aranması dahi yasaklanıyor. Meydanda yaşamını yitirenlerden bazılarının gomulduğu mezarlıklara giriş cıkışlar engelleniyor.