Değer yaşatmanın suc olduğu ulkemizde, her gecen gun bir başka guzelliğimizi kaybediyoruz.
Yeşillik gorduğu yerde rezidansın gucu adına yıkımlara girişen şirketler, şirketlere değerli yapıları peşkeş ceken taşeron peşinde koşan bir hukumet derken; bugun Beyoğlu ’nda 15 ’in uzerinde eski sinemadan sadece 2 ’si ayakta kalmayı başarabildi. Geziden once başlayıp, karışıklıktan faydalanarak sessiz sedasız Emek ’i yıkan mahluk guruh, şimdi acımasız emellerini İnci Sineması uzerinde uygulamaya calışıyor.
Aman altı ustu sinema salonu diyenler icin, Burcak Evren ’in sinema salonlarıyla alakalı goruşlerini sunmak isteriz:
“Sinema salonları ya da diğer bir deyişle duş şatoları, yalnızca filmlerin izlendiği sıradan mekanlar değil, onun da otesinde sinemaya gitmeyi bir rituele donuşturen, topluca film izleme alışkanlığını kazandıran, benzer keyif ve guzellikleri paylaşmayı kendi tercihleri doğrultusunda yapan insanların birlikte soluduğu başka mekanlardır. Kimi zaman unutulmaz filmler bu mekanlarla, coğu zaman da bu mekanlar kimi filmlerle oylesine ortuşurdu ki, filmi sinemadan, mekanı anılardan, filmlerden, tek bir kareden ayıramazdınız. İşte birlikte film izlemenin buyusu ve sinema salonlarının onemi burada başlar. Sinemaya gitmek, basit bir eylemin değil, adeta bir merasimin başlangıcıdır. Kimi salonlar vardır ki, filmlerden ote, kendileri birer tercih nedenidir. Şu ya da bu filme gidelim yerine, Emek ’e, Konak ’a gidelim mi, sorusu tercihin de otesinde, sinema salonunun varlığının, saygınlığının, hadi acıkca itiraf edeyim buyusunun kanıtlanmasıdır.”
Kategori adımızın da hakkını verme umuduyla, işte maalesef yıkılan Beyoğlu sinemaları…
Emek Sineması (1924 – 2013)
Cumhuriyet Donemi ’nin en onemli ve İstanbul ’un en gorkemli sinema salonu Emek… 1924 ’te Melek Sineması ismiyle acılmış. Bina Emekli Sandığı ’na ait olduğu icin, 1930 ’ların sonunda Emek Sineması adını almış. O zamanlar mimarisi ve konforuyla Turkiye ’nin en cağdaş sinemalarından biri. Uzun sure Akgun Film tarafından işletilmiş, sinemanın en kotu gunlerinde bile aile sineması olma ozelliğini surdurmuş. 1950 ve 1960 ’larda salonun koltuklarının bir yıl sureyle satıldığı biliniyor. Emek icin muze sinema demek doğru olur.
Bir sure “Yıkılsın alışveriş merkezi yapılsın”, “Hayır, yıkılmasın bir kultur varlığı olarak tadilatla koruma altına alınsın” tartışmalarının tam ortasında yer alan Emek Sineması, onca cabanın, protestonun, itirazın ardından bile varlığını surduremedi ve Kamer İnşaat ’ın Grand Pera isimli projesi icin tamamen yıkıldı. Atilla Dorsay Emek Sineması hakkında diyor ki: “Emek Sineması ’nın kapatıldığı bir ulkede her şey olabilir, Emek ’ten sonra hic umudum kalmadı.”
Zuğurt Tesellisi Var Mı: Yerseniz var. Grand Pera ’nın en ust katına Emek Sineması ’nın bir orneği kondurulacak.
İnci Sineması
Emek ile aynı kaderi paylaşacak olan bir diğer sinema salonu İnci Sineması. Mayıs ayında hız kazanan bir projeyle Ermeni Katolik Mihitaryan Manastır ve Mektebi Vakfı ’na ait bolge işadamı Mehmet Uyanoğlu ile birlikte hayata geciriliyor. Proje kapsamında konutların, ‘kucuk bir şehir oteli ’ ve onun altında da ‘alışveriş birimlerine ’ donuşturulmesi ongoruluyor. Ancak sinemanın geleceği ifade edilmiyor. Tek bilinen karma projenin Eski İnci Sineması ’nın olduğu parselde gercekleşeceği ve bir avlunun olacağı…
Halaskargazi Caddesi ile Nişantaşı ’nın birleştiren, toplam inşaat alanı 79 bin 150 metrekare olarak acıklanan proje icin kilise vakfına ait dukkanlar 14 Mayıs akşamında boşaltıldı. Bolgede inşaat sureci devam ediyor.
Zuğurt Tesellisi Var Mı: İnanın bilmiyoruz…
Majik Sineması (1919 – 2012)
Taksim Meydanı ’nda, Sıraselviler Caddesi ’nin girişindeki salonu biz Devlet Tiyatroları Taksim Sahnesi olarak hatırlıyoruz. 1919 yılında Majik adıyla acılmış, sonra adı Taksim Sineması olmuş… Arkasındaki Maksim gazinosuyla birlikte AVM ve konut olmak uzere 2012 ’de yıkıldı. Lakin AVM ve konut projesinin ruhsatı şu an iptal olmuş durumda.
Zuğurt Tesellisi Var Mı: Yok. Projenin ruhsatı iptal olsa bile, yıkılan yıkıldı, ayrıca inşaat devam ediyor.
Elhamra Sineması (1923 – 1999)
İstiklal Caddesi ’nde, 320 numarada bulunan ve “Fransız Tiyatrosu” adı verilen binanın, 1831 ’de cıkan buyuk bir yangında yanarak kul olmasının ardından, binanın yerine bir İtalyan (Giustiniani) tarafından yaptırılan yeni ve gorkemli bina yeniden tiyatro olarak inşa edilmiştir. Sekizer kişilik 26 locası ve altın yaldızlarla, on sıralardaki deri koltuklarla, kubbe şeklindeki tavanıyla suslu bina, Kristal Palas adıyla anılmaktaysa da iş yapamaması uzerine el değiştirerek bir sure halı ve mobilya dukkÂnı olarak kullanıldı. Arapzade Sait Bey ’in binayı satın almasıyla; 1923 yılında Elhamra Sineması haline geldi.
Birkac el değiştirmenin ardından 1976 yılında yeniden sinema salonu haline getirilmesiyle, gunun cinsel icerikli filmleri modasına uyan yapı, 15 Şubat 1999 ’da yine bir yangınla sarsılarak kullanılamaz hale geldi.
Zuğurt Tesellisi Var Mı: Yok. Yerine inşa edilen bina, gece kulubu olarak kullanıma acıldı. Şu an kapalı.
Alkazar Sineması (1923 – 1994 – 2010)
1923 ’te Elektra adıyla acılan, o zamandan 1994 ’e kadar ceşitli aralıklarla acılıp kapanan sinema, uzunca bir donem porno filmlere ev sahipliği yaptı. 1994 ’ten itibaren estetik kaygı gudulerek cekilmiş sanat filmlerini gostermeye başlayan sinema, Beyoğlu ’nun en eski sinema salonlarından biri. Sinema sanatına katkıda bulunan filmlerle izleyiciyi bu tarihi mekanda buluşturabilmek icin canla başla calışan işletmeciler, o tarihten bugune kadar, dunya sinemasının ve ulusal sinemamızın seckin orneklerini izleyiciyle buluşturma cabasında oldular.
Alkazar sineması, cok uzun bir zamandan beri sınırlı sayıdaki izleyicisinin film izlemek icin odediği bilet satış geliri ile yetinmek zorundaydı. Kendileri de birer Alkazar sevdalısı olan Alkazar sinemasının işletmecileri, son yıllarda bu işletmeyi yaşatmak icin ellerinden gelen her şeyi yaptılar, maddi ve manevi her turlu ozveride bulundular, lakin yeterli olmadı.
Sinema salonlarına bırakın en kucuk destek vermeyi, sinemaları birer sanat mekanı değil, eğlence mekanı olarak gorup olağan vergisel yukumluluklerinin yanı sıra ayrıca bir de eğlence vergisi adıyla ek yukumluluk getiren, sinema salonlarını Amerikan film endustrisinin populer, ticari filmlerine mahkum eden merkezi yonetim, bu kısır dongunun suclusudur.
Zuğurt tesellisi var mı: Yok. Sinemanın yerine şu an donemlik acılan bir gece kulubu konuşlanmış durumda.
Lale Sineması (1954 – 2000)
Lale Sineması, Karakoy ’un unlu borekcisi Ceyrek Hasan ’a ait olan bina, 1939 ’da acıldı ve 1954 ’ten itibaren sinema işletmeciliği denince ilk akla gelen isimlerden Cemili Filmer tarafından işletildi. Yabancı filmlere ağırlık veren salon, zamanla arabesk filmlere yonelince izleyicisini kaybetmeye başladı. İstiklal Caddesi uzerindeki bu sinema kuculup bolunerek 2000 ’lere kadar acık kaldı.
Zuğurt Tesellisi Var Mı: Yerine acılan TeknoSA ’yı sayarsanız, var.
Saray Sineması (1913 – 2000)
1913 ’te Gamo adıyla kurulan salon, daha sonra Glorya adını aldı ve nihayet 1930 ’larda Saray Sineması oldu. Geniş fuayesi ve salonuyla butun Turk filmlerinin galalarını da ağırlayan sinema, aynı bloktaki Luks Sineması ’yla birlikte uzun yıllar once kapandı. 2000 ’lere kadar gelmeyi başaran bina, aslında Demiroren Grup ’a satıldığı gun yıkılmayı da garanti altına almış oldu. Yeri, bugun yerine neyin yapıldığını cok iyi bildiğiniz bir yerde. Guzelim caddede gereksiz beyaz bir leke, rantın suslu betona bezenmiş temsilcisi Demiroren AVM ’nin olduğu yerde.
Zuğurt Tesellisi Var Mı: YOK. Onun yerine Demiroren verelim? Yeter diyelim!
Ruya Sineması (1930 – 2013)
Ruya Sineması, Yunan Konsolosluğu olarak kullanılan Şişmanoğlu Konağı ile Serkildoryan ’ın arkasındaki boş alana 1930 yılında yapıldı. İlk adı Artistik Sineması ’ydı sonra Sumer ve Ruya oldu. Uzun yıllar seks filmleri gosteren sinema birkac yıl once festival ve vizyon filmleriyle bir atağa kalkmak istediyse de omru vefa etmedi. Emek Sineması ’yla birlikte kapatıldı. Şimdi Emek ’le aynı kaderi paylaşıyor.
Zuğurt Tesellisi Var mı? Yok.
Sine Pop Sineması (1943 – 2012)
Emek ’le aynı yerde, Yeşilcam Sokak ’ta 1943 yılında Ar Sineması olarak acıldı. Cok yakın zamana kadar da Beyoğlu ’nun en populer sinemalarından biri olarak calıştı. Demiroren AVM inşaatı sırasında gurultuden etkilendiği, sonra duvarlarında catlaklar oluştuğu haberleri yer aldı. Kasım 2012 ’de kapandı. Yerine Demiroren AVM acılmamasına rağmen Demiroren ’den dolayı kapanan ilk sinema salonu olarak da tarihe gecmiş oldu boylece.
Zuğurt Tesellisi Var mı? Yok.
Etual Sineması (1920 – 1960)
1920 ’lerde acılan Etual Sineması, 1933 yılında adını Yıldız Sineması olarak değiştirdi. Etual Sineması, once 1960 ’lı yıllarda kapandı, sonra Deniz Bank oldu.
Zuğurt Tesellisi Var mı? Yok.