Konuk yazarımız Mehmet Ufuk Peker listeledi, haberiniz olsun.
Hayatımız moda uzerine kuruluyor. In ’ler, out ’lar, trendler, populerleşme… Trend olan ne varsa hepsi hızla halka mÂl oluyor. Ve halka mal olan hakkında konuşmak da kolay oluyor. Hele medyanın bir koşesinde tutunacak kadar kalem oynatabiliyorsanız, her konuda konuşabilirsiniz demektir. Ekonomi, sağlık, kentleşme, diyet, tarım…
Ve tarım deyince de populer konulardan organik tarım. Populer olan medyanın konusu hÂline gelmez mi… Enformasyon araclarında bir koşeniz varsa, her populer konuda soz soyleme hakkınız vardır. Araştırmanız, soruşturmanız gerekmez. Bilimsel olarak ifade edilenin naifliğinin karşısında gumburdeyen manipulasyonun zaferi. Organik urunler hakkındaki efsane ve gercekleri derleyelim istedik.
Uretecek icin, tuketecek icin kafa karışıklığını cozelim diye bu listeye giriştik biz de…
1. Urun ceşidi onemlidir
Tarımsal urunlerin goruntusu, kokusu, lezzeti daha cok urunun ceşidi ile ilgilidir. Urunun uretim sureci kalitesini etkiler. Ancak bu sınırlı bir etkidir. Manav reyonlarında karşılaştığımız boyut ve goruntuleri ile cezbedici tarımsal urunler, temizlenme ve standardizasyon işlemlerine tabii tutulmuş urunlerdir. Standardizasyon, yuksek miktarda uretim veya alım yapılan işletmelerce gercekleştirilir. Organik uretim genelde daha dar alanlarda ve daha az miktarlarda yapılmaktadır. Standart dışı urunler gıda urunlerine işlenmek uzere ayrılır.
2. Sertifika var mı sertifika?
Yamru yumru, carık curuk urunler; sertifikası varsa organiktir. Ancak organik urunler de gorsel olarak daha kaliteli olabilmektedir. Bize kalırsa para verdiğiniz urunu severek tuketmelisiniz. Organik tarım gerektiği gibi yapılırsa, birkac yıl icerisinde urunun ceşidine ozgu kalite değerlerini sağlaması mumkun olacaktır.
3. İcinden canlı bocek (larva, tırtıl) cıkan urun
Kurtlu bir meyveyi sırf organik diye yemek ister misiniz? Bazı zararlılar yumurtalarını cicek doneminde yapar. Larvaları dane oluşumundan sonra yumurtadan cıkar. Ve bundan sonra da atacağınız hicbir ilac dane icerisindeki larvayı etkilemeyecektir. Dolayısı ile bol kalıntılı bir urunun icinden de canlı larva cıkabilecektir. Ve yine belirtelim, sertifikası varsa urun bocekli de olsa organiktir.
4. Pestisit tarama ve GDO analizleri şart
Organik urunde tarımsal ilac ve GDO olmadığına dair analizler yapılmaktadır. Pestisit tarama analizleri ve GDO analizi yapılarak kalıntı ve GDO olmadığından emin olabiliriz. Yapılan denetimlerde organik urunde kalıntıların genelde depolama sırasında karışma veya bulaşmadan kaynaklandığı sonucuna varılmıştır. Ancak ureticilerin hatalı uygulamaları, alışkanlıkları sonucu yanlış uygulamaları icin ciddi idari para cezaları soz konusudur. Ancak bu analizler ve yanına ekleyeceğiniz başka analizler, organik urunde sorun olup olmadığını anlamak icindir. Bir urunun organik olduğunun tek guvencesi sertifikadır.
5. Denetim ve bilgilendirme sureci
Tarımsal urunlere organik diyebilmemiz icin, mevzuata uygun davranıldığının guvence altına alınmasını gerektirir. Bu da denetim ve belgelendirme ile sağlanabilir. Orneğin; bitkisel uretimde topraksız tarımla ya da hayvansal uretimde hayvan refahı, toprak ve su kirliliğinin onlenmesi gibi konulardaki tedbirler tam olarak alınmasa da, kalıntısız, GDO ’suz et ve yumurta uretilebilir. Ancak, analizler bilinen maddelerle ilgilidir ve genelde olmaması gereken maddelere yoneliktir. Eksik olan veya ozelliğini yitirmiş olan maddelerin analizlerle belirlenmesi hem cok uzun surecektir, hem de maliyetli olacaktır.
6. Organik uretimde verim azalması
Organik uretimde verim duşuşu toprak canlılığının yeterli olmayışı, toprak yapısının bozulması gibi nedenlerden kaynaklanır. Ancak ekim nobeti, kompost, yeşil gubreleme, tuzaklama gibi uygulamaların zamanında ve doğru şekilde gercekleştirilmesi ile uc ila beş yıl icerisinde uretim maliyetleri duşerken, elde edilen urun miktarı konvansiyonel uretimle yarışır duzeye gelebilmektedir.
7. “Organik urun cok pahalı”
Organik urunun fiyatı konvansiyonel urune yakın olmalıdır. Piyasada yeterli organik urun olmadığından organik urunun pazar fiyatı yuksektir. Ancak, ureticilerin eline gecen fiyatın bu duzeyde olmadığı gorulmektedir. Tabii ureticilerin eksikliğinden kaynaklanan verim kaybı, kucuk parsellerde uretim, yeterli organik girdi bulunmaması gibi unsurlar genelde maliyeti yukseltmektedir. Organik urunleri ile diğer tarım urunleri arasında fiyat farkının % 20 civarında olması yeterlidir.
8. Fiyat farkı duşuyor
Başlarda cok yuksek olan fiyat farkı, organik uretimi ve organik urun pazarı yaygınlaştıkca, % 50 civarına gerilemiştir. Uzun vadede maliyetin daha da duşebileceği ve fiyat farkının ortalama % 20 duzeyine gerileyeceği ongorulmektedir.
9. Organik urun tuketim dozunu ayarlayın
Organik urun elbette sağlıklı bir urundur. Ancak ilac niyetine organik urun tuketilmez. Cunku tarımsal urunler ve gıdalardan beklenen yararı azami derecede sağlayabilir ve sentetik kimyasal kalıntılardan kaynaklanan zararları onler.
10. Cevreye duyarlı uretim
Organik tarım cevreye duyarlı bir uretim tarzı olsa da, yalnızca organik uretim yaparak doğayı koruyamayız.
11. Ekolojik/Biyolojik urun
İngilizce konuşulan ulkelerde de kullanılan “ORGANİK URUN” yanında Fransa ve Guney Avrupa ’da kullanılan “EKOLOJİK URUN” ve Almanya ve Kuzey Avrupa ulkelerinde kullanılan “BİYOLOJİK URUN” ifadeleri de yasal olarak organik urun anlamına kullanılmaktadır. Bunun dışında hicbir ifade organik urun anlamında kullanılamaz.
12. Toprak olmadan Organik Tarım Olur mu?
İyi Tarım Uygulamaları olur. Belki gezen tavuğu da kumes icerisinde gezdirirsiniz. Ama topraksız Organik Tarım ve de Organik Hayvancılık asla. Bu gibi uretimler ruhsatlı her tur (sentetik, biyolojik, madensel, mekanik vb.) girdinin izin verilen miktarlarda ve belli kurallarla kullanılabildiği uretim kulturleridir. Ulkede izin verilen limitler dÂhilinde bu urunlerde kalıntı olması kabul edilir. Bu tip uretim toprak olmadan yapılabilir.
13. Koyde yetiştirilmesi yetmez
Hicbir belgesi olmayan doğal, naturel, koy urunu gibi ifadeler genelde aldatmaya yoneliktir. Tarım urunleri genelde koylerde uretilmektedir. Yani urunun koyde yetiştirilmesi katkısız, kalıntısız veya temiz olduğunu gostermez.
14. Organik demek “doğal” demek değildir
Tarımsal faaliyet, insan faaliyeti olduğundan tarlada veya koyde yetiştirilen bir urun organik olsa da doğal olamaz. Bunun dışında doğal veya naturel ifadeleri sınıflandırma veya işleme şekli itibarı ile kullanılmaktadır. Orneğin; zeytinyağında kullanılan “naturel” ifadesi 0,8 ila 2,0 arasında olan asitlik duzeyini gosterir. Ya da “naturel incir” ifadesi şekillendirilmeden, işlemeden paketlenen kuru incir icin kullanılır.
15. “Arılı urun” etiketi
Arılı Urun ifadesi veya etiketi, urunun organik olduğunu gostermez. Arı ciceklerden toz alırken bitkisel urunde dollenmeyi sağlar. “Sera uretiminde” kapalı koşullarda, ruzgÂr gibi dış etkenler de olmadığından, hormonlarla sahte dolleme sağlanmaktadır. Ozellikle domateslerde sahte dollenme, kestiğinizde icinden su akan, cekirdeksiz urun oluşumuna neden olur. Bu durum sera icine arı kovanı yerleştirilerek giderilir. Arı kullanıldığında doğal olarak tarımsal mucadele konusunda da daha dikkatli davranmak gerekecektir. Yani hem daha kaliteli hem de normalden duşuk kalıntılı bir urun uretilmektedir. Serada yapılan organik uretimde de arı kullanılmaktadır. Ancak her arılı urun organik değildir. Ustelik serada arılı uretimle ilgili bir belgelendirme sistemi yoktur. Urunun serada değil de tarlada uretildiği donemde kullanılan “arılı urun” ifadesi de tuketicinin bilincsizliğinden yararlanmak amaclıdır.
16. Urunun tarlada yetiştirilmesi
Serada uretilmeyen her urun zaten tarlada uretilmiştir. Tarla urunu ifadesi bir urunun serada uretilmediğini anlatmak icindir. Belgesi yoktur. Eğer aynı donemde aynı urun hem tarlada hem serada uretiliyorsa, tarla urunu tercih edilebilir. Bunun dışında anlamlı değildir.
17. Semt pazarlarındaki urunler organik midir?
Zaten ulkemizde gittiğiniz semt pazarlarında organik urun satışına rastlanmamaktadır. Organik urunleri bu urunlerin satıldığı organik veya ekolojik urun pazarlarında, buyuk market zincirlerinde, şarkuterilerde ve organik urun satan marketlerde bulmak mumkundur.