Surekli gaz, şişkinlik, mide ağrısı ya da kabızlık gibi sindirim sorunları mı yaşıyorsunuz? Kızarıklık, cilt kuruluğu ve dokuntuleri gibi cilt problemleriniz var mı? Yediğiniz yemek sonrası baş ağrısı cekiyor musunuz? Kendinizi Google ’da baş ağrısına ne iyi gelir? diye ararken buluyor musunuz? Ne kadar uyumuş ve dinlenmiş olursanız olun yorgun hissediyor musunuz? Tum bu belirtilerinizin nedeni glutene olan hassasiyetiniz olabilir. Depresyondan eklem ağrılarına kadar pek cok sorunu tetikleyen gluteni hayatınızdan cıkarmadan once bilmeniz gereken her şeyi bu listemizde bulabilirsiniz.
Bu Gluten de neyin nesi?
Gluten aslında bir proteinin ismi. 3 ana tahıl olan buğday, arpa ve cavdarda bulunuyor. Gluten proteini insanoğlu tarafından sindirilebilir bir madde değildir. Bu nedenle de “toksik” olarak kabul ediliyor ancak gunluk olarak normal miktarda gluten tuketimi insanlığın coğu icin bir sağlık problemi oluşturmamaktadır. Yine de bazı rahatsız edici yan etkilere sebep olabiliyor.
Glutenin sebep olduğu hastalıklar hangileri?
Colyak hastalığı olan insanlarda az miktarda gluten tuketimi bile karın ağrısı, şişkinlik gibi hoş olamayan sonuclar doğurabiliyor. Colyak hastası olmayanlardaysa gluten intoleransı veya gluten duyarlılığı olabiliyor. Bu kişiler gluten tukettiğinde ise vucutta şişkinlik, gastrointestinal sorunlar, zihinsel bulanıklık ve yorgunluk gibi bazı semptomlar hissedebiliyorlar. Glutenle ilgili teşhisi konmuş tum hastalıklar immun sistemiyle alakalıdır: Buğday alerjisi, alerjik bir hastalıkken, colyak hastalığı otoimmun bir hastalıktır. Bu hastalıklar dışında alerjik ya da otoimmun mekanizmaların dahil olmadığı gluten reaksiyonları da var ve bunlar “gluten hassasiyeti” olarak tanımlanmaktadır.
Başka hangi rahatsızlıklar glutenle ilişkili olabilir?
Şişkinlik, ishal, kabızlık, yorgunluk, egzama gibi deri hastalıkları, sivilce, burun tıkanıklığı, burun akıntısı, baş ağrısı, kas ve eklem ağrılarını sık sık hissediyor musunuz? Eğer oyleyse sebebi gluten olabilir. Amerikalı kardiyolog William Davis ‘Buğday Gobeği ’ adlı kitabında gluteni neredeyse zehir olarak değerlendiriyor ve astımdan romatizmaya, MS ’den şizofreniye pek cok hastalığı gluten ile ilişkilendiriyor. Araştırmalara gore glutenin tetikleyebileceği 55 hastalık listeleniyor. Bunların arasında huzursuz bağırsak sendromu ve kemik erimesi gibi hastalıklar da var. Gluten depresyon, anksiyete, şizofreni, otizm gibi norolojik ve psikiyatrik hastalıklarla da ilişkilendiriliyor.
Glutenden uzak durmak icin ne yemeyeceğiz?
Yuksek miktarda gluten iceren gıdalar coğunlukla basit karbonhidrat ve şeker oranı yuksek, kan şekerini hızla yukselten ve kısa sure sonra tekrar acıktıran gıdalar… Glutensiz beslenmenin en zor kısmı ekmekten vazgecmek… Başta bu 3 tahılın yer aldığı ekmekler olmak uzere, makarna, noodle, bulgur, irmik, kek, pasta, borek, kurabiye, simit, pide, pizza, tarhana ve nişasta da gluten icerdiği icin beslenmenizde yer vermemeniz gerekiyor.
Glutenin olmadığı bir şey var mı?
Evet ilk duyduğunuzda biraz gozunuz korkmuş olabilir ama aslında glutensiz beslenmek korkulduğu kadar zor değil. Pirinc, yulaf, darı ve mısırda gluten yok. O yuzden dilediğiniz kadar yiyebilirsiniz. İcecek olarak ise su, kahve ve cay ve şarap gluten icermiyor ancak birada gluten bulunuyor. Glutensiz beslenirken makarna ve pizza yerine pirinc ve patatesi koyabilirsiniz. Yaptığınız yemeklere pirinc ve patates ekleyerek daha lezzetli hale getirebilir ya da tek başına tuketebilirsiniz. Eğer canınız cok fazla spagetti cekerse o zaman marketlerdeki glutensiz gıdalar reyonlarında satılmakta olan glutensiz makarnaları deneyebilirsiniz. Pirinc ve patates dışında da glutensiz beslenebilirsiniz. Yumurta, et, balık, meyve ve sebzeler ile eğer laktoz hassasiyetiniz yoksa sut urunlerini tuketebilirsiniz.
Glutensiz beslenme zayıflatır mı?
Glutensiz beslenme incelmeye yardımcı oluyor. Pizza, makarna, kraker ve hamur işleri gibi rafine karbonhidratlarla dolu besinlerden uzak durma sonucu kilo vermek mumkun. Tum bu besinlerden tamamen kacınmak ve onların yerine sebzeleri, kinoa ve karabuğday gibi sağlıklı ve glutensiz tam tahılları koymak otomatik olarak karbonhidrat fazlasını kesecek, lif ve besleyici gıdaların alımı ile enerji alımını sağlayacaktır. Ancak, glutensiz beslenmek bilincle yapılmadığında kilo alınmasına da sebep olabilir. Bu yuzden glutensiz diyet bir zayıflama yontemi olarak duşunulmemelidir.
Glutensiz beslenirken hangi noktalara dikkat etmeliyiz?
Gluten iceren urunleri hayatınızdan cıkardığınızda yerine ne koyacağınız buyuk onem taşıyor. Hazır glutensiz urunlerin coğu lezzeti artırabilmek icin yuksek miktarda şeker ve yağ icerebiliyor. Ayrıca glutensiz beslenirken yeterli fiber, demir, B vitamini ve floik asit gibi vucudun ihtiyaclarını karşılayamama riski oluşabiliyor. Bu beslenme tarzını en sağlıklı şekilde surdurebilmek icin işlenmiş gıdalar yerine meyve, sebze ile fındık, badem, ceviz gibi kabuklu yemişler, bakliyatlar ve gluten icermeyen esmer pirinc, kinoa ve karabuğday gibi tam tahılları tuketmek gerekiyor. Gluten bazı besinlerde gizlenmiş de olabiliyor. Orneğin soya sosu ve salata sosları gibi… Bu yuzden markette bir urunu almadan once iceriklerini iyi okumakta fayda var.
Alışveriş listenizdeki olmazsa olmazlar neler olmalı?
Badem, fındık, zeytinyağı, kıvırcık salata, ıspanak, brokoli, yeşil sebzeler, Hindistan cevizi, otla beslenmiş hayvanın eti, somon balığı, soğan, sarımsak, kımızı biber, karabiber, yeşil fasulye, pırasa, mantar, enginar, salatalık, domates, patlıcan ve limon…
Kaynak: 1,2,3