Vucutta 2-3 gram arasında bulunan cinko; buyume ve gelişim, bağışıklık sistemi, norolojik fonksiyon ve ureme fonksiyonlarında onemli rol oynuyor. Cinko, protein sentezi icin cok onemli bir mineral. Ayrıca vucudun bağışıklık sistemindeki hucrelerin uretimini duzenleyerek kasları ve metabolizmayı guclendirir.
Gunluk cinko ihtiyacı ne kadar?
Kaslarda, karaciğerde, bobreklerde ve gozlerde ağırlıklı olarak yer alan cinkonun yapılan araştırmalara gore gunluk belli miktarlarda alınması gerekiyor. Cinsiyete ve yaşa gore değişkenlik gosterse de bebeklerde gunluk olarak cinko ihtiyacı 7 mg, cocuklardaki gunluk cinko ihtiyacı 11 mg, yetişkinlerdeki gunluk cinko ihtiyacı ise 15 mg ’dır.
Vucudumuzdaki bircok enzimin ve hormonun uretiminde rol alan cinkonun hayatımızdaki yeri buyuktur. Bağışıklık sisteminde anahtar rol oynayan cinko, cinsel sağlık acısından da onemlidir.
Yemeklerin pişirilme yonteminden strese kadar pek cok faktorun etkili olduğu cinko azalmasını nasıl anlarız? Cinkonun eksikliğinde hangi hastalıklar gorulur? Cinko eksikliğini nasıl gideririz? Cinko hangi besinlerde vardı?
Spor yapanlar dikkat!
Cinkonun vucut, yağ-kas oranını dengeleyici etkileri olduğu ve protein uretimini sağladığı biliniyor. Spor yapanların ozellikle enerji duzeyini yukseltici etkisi sebebiyle cinko alımında dikkatli olmaları gerekmektedir.
Bunları yapanlar risk altında!
Cinko eksikliği coğu zaman yeterince cinko iceren gıda tuketmemekten kaynaklansa da aynı zamanda bazı ilacları alanlar da cinko eksikliğine maruz kalmaktadır.
Doğum kontrol hapı, Âdet duzenleyici kullanan veya menapoz sonrası hormon desteği alan kadınlarda cinko eksikliği daha sık goruluyor. Fazla alkol kullanımı, mide asidini azaltıcı ilac kullananlar ve yaşlılarda da cinko eksikliği goruluyor. Cinko aynı zamanda kırmızı ette ve deniz urunlerinde yuksek miktarda bulunması sebebiyle vejetaryenlerin de dikkat etmesi gereken bir mineral.
Cinko eksikliğinin belirtileri nelerdir?
Cinko eksikliği belirtisini sacınızdan ve cildinizden anlayabilirsiniz. Cansız ve soluk saclara sahipseniz ve sac dokulmesi yaşıyorsanız bu cinko eksikliğinden kaynaklı olabilir. Aynı zamanda cildiniz mat ve soluk olur. Teninizin renginde fark edebileceğiniz kadar renk acılması gorursunuz.
Beyaz noktalı tırnaklar habercisi olabilir
Guzellik vitamini olarak da bilinen cinko eksikliğini tırnaklarınızdan da anlayabilirsiniz. Tırnakların uzerindeki beyaz noktalar ve cabuk kırılan tırnaklar cinko eksikliğinin habercisidir.
Kulaklarınızdaki cınlama bir işaret
Vucuttaki iltihabı azaltma ozelliği olan cinkonun eksikliği ağızda cıkan ucuklardan da anlaşılabilir. Aynı zamanda cilt yaralarının iyileşmesindeki gecikme, sinir sistemi bozukluğu ve kulaklarda cınlama da cinko eksikliğinin belirtilerindendir.
Cinko eksikliği, aynı zamanda vucutta ishal, aşırı guc eksikliği, cinsel isteksizlik, bağışıklık sisteminde zayıflama nedeniyle cok sık enfeksiyon hastalıklarına yakalanma, hafıza bozukluğu ve dikkat dağınıklığıyla da kendini gosterir.
Cinko eksikliği cinsel isteksizliğe yol acar
Cinko eksikliği gozde sonu korluğe varacak sarı nokta hastalığına, dişeti hastalıklarına, iştah azalmasına yol acar. Erkeklerde testosteron hormonunda azalmaya sebep olan cinko eksikliği beraberinde cinsel isteksizliğe de yol acabilir.
Cinko eksikliği şeker hastalığına yol acabilir
Cinko insulin hassasiyetini artırır. İnsulin hassasiyetinin yuksek olması hem kilo almanızı zorlaştırır, hem de yediğiniz besinlerin kaslarınıza daha sağlıklı bir şekilde ulaşmasını sağlar. Cinko eksikliği şişmanlık ve şeker hastalığı riskini artırır.
Cinko eksikliği kansere sebep olabilir
Cinko eksikliği ile beraber vucutta hucre yenilenmesi ve sağlıklı bolunme sureci bozuluyor. Bu da vucudun kanserle mucadelesini ne yazık ki azaltıyor Yapılan araştırmalar cinko eksikliği ile bağlantılı olduğu duşunulen kanser turlerinin meme, kalın bağırsak kanseri, yumurtalık kanseri, akciğer kanseri, cilt kanseri ve kan kanseri olduğunu ortaya cıkarıyor. Cinko eksikliğinde kanser hucreleriyle mucadele eden bağışıklık hucrelerinin fonksiyonları da bozuluyor, bu durum aynı zamanda bakterilere ve viruslere karşı da dayanıksızlığa neden oluyor.
Cinko eksikliği kısırlığa yol acabilir
Cinkonun uyku hormonu olarak bilinen melatonin metabolizmasını duzenlediği ve sağlıklı bir uykuya yardımcı olduğu biliniyor. Aynı zamanda cinko dopamin hormonunun seviyesini ayarlıyor.
Yapılan araştırmalara gore cinkonun kadınlarda daha belirgin olmak uzere depresyonu engellediği biliniyor. Aynı zamanda cinko eksikliği kadınlarda yumurta gelişimini de engellediği icin kısırlığa da sebep olabilir. Yeterli miktarda cinko alımıyla beraber ostrojen ve progesteron hormonları sağlıklı duzeylerde olur.
Cinko hangi besinlerde bulunuyor?
Cinko kırmızı ette ve deniz mahsullerinde bol miktarda bulunuyor. Ispanak, semizotu gibi koyu yeşil yapraklı sebzeler, bakliyat ve kuruyemişlerde de bulunuyor.
Cinkonun en fazla bulunduğu besinler ise şoyle:
İstiridye, peynir, sığır eti, bitter cikolata, kuru fasulye, mısır, karides, Bruksel lahanası, brokoli, nohut, yoğurt, kaju fıstığı, balık, buğday tohumu, ayciceği cekirdeği, tum tahıllar, ceviz, badem, yumurta…
Cinko fazlalığı neye yol acar?
Cinkonun fazlalığı da eksikliği gibi zararlı olabilir. Yuksek miktarda cinko alımı cinko zehirlenmesine yol acar. Yetişkinler icin cinko alımının en ust sınırının 40 miligram olduğu biliniyor. Sınır aşımında kişide baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal, iştahsızlık ve karın krampları gorulebilir.
*Cinko eksikliğini kan testi yaptırarak da tespit edebilirsiniz.