Sıcak bir kahve, kuş cıvıltıları ve icinizi ısıtan guneş ışığı… Tum bunlar sizin icin bir anlam ifade etmiyorsa ve alarmınız calar calmaz endişeyle uyanıyorsanız sabah kaygısı yaşıyor olabilirsiniz. Sabah kaygısı gunun geri kalanını onemli olcude etkiler. Uyanır uyanmaz gunluk gorevleri duşunerek endişelenmek normaldir. Ancak bu her sabah oluyorsa belirtileriniz kaygı bozukluğuna işaret ediyor olabilir. Sabah kaygısı tıbbi bir terim değildir. Fakat uzmanlar sabahları endişeli ve stresli hissetmeyi tanımlamak icin bu kavramı kullanır. Peki sabah kaygısı nedir, neden sabahları endişeyle uyanırsınız? Detaylara birlikte bakalım.
Sabah kaygısının belirtileri nelerdir? Anksiyetenin fiziksel ve zihinsel belirtileri aniden oluşabilir. Sabah kaygısı ise uyandıktan hemen sonra kendini gosterir. Hayatınızda olup bitenleri kısaca duşunmek ve gecici bir endişe yaşamak son derece normaldir. Fakat kaygılarınız her sabah oluşuyorsa, yaygın anksiyete bozukluğundan muzdarip olabilirsiniz. Uzmanlar yaygın anksiyete bozukluğunun belirtilerini şu şekilde acıklıyor:
Uyku zorluğuGunluk şeyler hakkında aşırı endişeTukenmişlikEndişeyi kontrol edememeHuzursuzlukOdaklanmada zorlukKolayca urkmeSinirlilikBaş ağrılarıNefes darlığı Neden sabahları endişeyle uyanırız? Uzmanlara gore, “kortizol uyanma tepkisi” adı verilen doğal bir surec, sabahları kaygılı hissetmenizin sebebi olabilir. Kortizol, diğer adıyla stres hormonu, uyandıktan sonraki ilk 30 ila 45 dakika icinde yukselir. Aslında bu artış, beynimizin o gun karşılaşacağı zorluklara hazırlanmasına yardımcı oluyor. Fakat altta yatan stres ya da kaygı, kortizol seviyesinin cok yukselmesine neden olabilir. Bu da sabah kaygısı yaşamanıza yol acabilir.
Stres Stres ve kaygı pratik olarak ic ice gecen sureclerdir. Maddi endişeler, hastalık, iş tatminsizliği ve ilişki sorunları gibi durumlarla karşılaşmak, stres seviyesini artırabilir. Stresli olduğunuz donemlerde kortizol seviyesi olması gerekenden daha yuksektir. Ozellikle sabah uyandıktan sonra kortizol hormonunun ani yukselişi sabah kaygısı yaşamanıza neden olabilir.
Fiziksel sağlık Sabahları kotu uyanmanızın bir diğer nedeni sağlık koşulları olabilir. Diyabet, kalp ya da yuksek tansiyon gibi kronik hastalıkların yanı sıra yaralanmalar, adet oncesi sendrom ve alerji gibi durumlar da sabah anksiyetesi yaşamanıza neden olabilir.
Zihinsel sağlık koşulları Depresyon, travma sonrası stres bozukluğu, bipolar bozukluk gibi zihinsel sağlık koşulları benzer semptomlara sahiptir. Bu hastalıklar, panik halinde uyanmanıza neden olabilir. Ote yandan gun icinde panik bozukluğu yaşıyorsanız sabahları panik atakla uyanmanız da mumkundur. Araştırmalar panik bozukluğu olan kişilerin %44 ila %71 ’inin sabahları atak gecirdiğini gosteriyor. Eğer psikiyatrik bir teşhisiniz varsa ve sabahları oldukca kotu uyanıyorsanız, doktorunuzla konu hakkında konuşmanız tavsiye ediliyor.
Uyku bozuklukları Uykusuzluk, uyku apnesi ve narkolepsi gibi uyku bozuklukları sabahları kaygıyla uyanmanıza neden olabilir. Bununla birlikte uyku felci de uyanırken korkmanıza yol acabilir. Uyku felci kısmen uyanık olduğunuz anlarda meydana gelir. Fakat bu sırada kaslarınız hareket edemez ya da kısa sureli halusinasyon gorebilirsiniz.
Alkol tuketmek Uyumadan hemen once alkol tuketmek uyku kalitesini olumsuz yonde etkiliyor. Bu da sabahları yorgun ve tukenmiş hissetmenize neden olabilir.
Sabah kaygıları tedavi edilebilir mi? Huzursuz uyanıyorsanız ve bunun sebebinin anksiyete bozukluğu olduğunu duşunuyorsanız, vakit kaybetmeden bir uzmandan destek alabilirsiniz. Doktorunuz sağlık gecmişinizi değerlendirerek size bazı testler yapabilir. Doktorunuz belirtilerinizi değerlendirdikten sonra sizin icin en uygun tedaviye başlayacaktır. Bu tedavi secenekleri arasında bilişsel davranışcı terapi ve ilaclar vardır. Tum bunların dışında sabah kaygısını yonetebilmek icin deneyebileceğiniz adımlar şunlardır:
Duzenli bir uyku saatine sahip olun ve karanlık bir ortamda uyumaya ozen gosterin.Yatmadan once kafein ve alkolu sınırlayınStresinizi azaltmak icin duzenli egzersiz yapınUyumadan once zihni rahatlatmak icin meditasyon yapmayı deneyinNefes egzersizleriyle stres hormonu seviyesini duşurun Kaynak: 1