Modern yaşamanın dinamik ve yorucu temposundan, beslenme alışkanlıklarına kadar pek cok faktor, insan sağlığını ciddi bir şekilde etkiliyor. Ayrıca son donemlerde yapılan calışmalar, modern donemlerde psikolojik sağlığın dış faktorler karşısında cok daha edilgen olduğunu ortaya koyuyor. Bununla beraber bazı psikolojik rahatsızlıklar, kişinin kendi tercih ve davranışları nedeniyle de ortaya cıkabiliyor. Elbette bu tercih ve davranışlar coğu zaman bilincli değil. “Sekonder kazanc” bu tanıma uygun ve oldukca ilginc bir psikolojik rahatsızlık!
Sekonder kazanc genel hatları ile bir kişinin fiziksel veya zihinsel rahatsızlığını ileri surerek, rahatsızlığından fayda sağlaması durumu olarak ifade ediliyor. Ancak bu rahatsızlığa yakalanan kişilerin dikkat etmesi gereken onemli bir husus var. Cunku bu durum, başlangıcta kişiye fayda sağlıyor gibi gorunse de sonunda daha buyuk kayıplar yaşamasına neden oluyor! Bu nedenle, bu sinsi rahatsızlığın farkına varmak ve bu rahatsızlıktan kurtulmak icin caba gostermek son derece onemli! İşte, kişinin ceşitli hastalıkları sebebiyle kendisine cıkar sağlama durumu, sekonder veya ikincil kazanc hakkında bilmeniz gerekenler…
Sekonder kazanc (ikincil kazanc), kişinin fiziksel veya psikolojik rahatsızlıkları nedeniyle ortaya cıkıyor Orneğin fiziksel olarak yaralanan bir kişi, tedavi gorduğu sure boyunca bazı sorumluluklarını yerine getirmez. Ancak, iyileştikten sonra da bu durumun devam etmesini ister. Bu nedenle gercekten iyileştiği halde, rahatsızlığı devam ediyormuş gibi davranabilir. Boylece sorumluklarından kurtulmuş olur! Ancak şaşırtıcı bir şekilde, bazı vakalarda bu psikolojik durum, gercekten de fiziksel sağlığı da etkileyebilir. Ote yandan, psikolojik rahatsızlıklar da sekonder kazanc elde etmek icin kullanılabilir. Orneğin, sosyal fobisi olan bir kişi iş yerindeki toplantılara katılmak istemez. Bu durum başlangıcta anlayışla karşılanabilir. Fakat kişi, elde ettiği avantajı surdurmek ister ve bu durum, rahatsızlığın ortadan kaldırılmasını buyuk oranda engeller.
Bu davranışın arkasında coğu zaman psikolojik nedenler vardır Cunku kişinin rahatsızlığını avantaja cevirme ihtiyacı, genellikle cevresinden ilgi ve alaka gorme isteği ile ilgilidir. Bu tur davranışların veya beklentilerin arkasında ise, cocukluk donemlerine kadar uzanabilen psikolojik surecler bulunur. Bazı vakalarda kişi, etrafındaki insanlardan intikam almak icin sekonder kazanc elde etmeye calışır. Bu nedenle, etrafındaki insanları zorlar, onlardan yapabileceklerinden daha fazlasını ister ve surekli ilgi bekler.
Kişi, başarısızlıklarını kabullenmemek icin de sekonder kazanc elde etmek isteyebilir Cunku fiziksel veya psikolojik bir rahatsızlık, başarısızlığı gizlemek icin mukemmel bir aractır! Başaramadım, cunku hastaydım… Oysa sekonder kazancın ortaya cıktığı durumlarda kişinin herhangi bir fiziksel rahatsızlığı bulunmaz. Daha onceki rahatsızlığı ise coktan gecmiştir! Ancak, hastalığı uzerinden kazanc elde etme isteği başlı başına bir psikolojik rahatsızlık sayılır. Bu nedenle kişi, sekonder kazanc elde etmeye calışırken, psikolojik olarak rahatsızlığı olduğu kabul edilebilir…
Sekonder kazanc elde etme isteği, gercek rahatsızlığın giderilmesini engeller! Hatta daha buyuk sorunların meydana gelmesine neden olur! İlk olarak, sekonder kazanc elde eden kişi, bu kazancını hastalığına veya rahatsızlığına borcludur! Bu nedenle, yaşadığı sıkıntıları abartarak anlatma eğilimindedir. Coğu vakada, hastada gercekte var olmayan semptomlar da ortaya cıkar! Cunku hasta, iyileştiği taktirde kazanc elde edemeyecektir. Bu durum, kişinin psikolojik olarak gercekten hasta gibi hissetmesine neden olabilir. Nihayetinde kişi, gercekten tehlikeli boyutlara varan psikolojik veya fiziksel hastalıklarla yuzleşebilir.
Sekonder kazanclar bir sure sonra kayıplara donuşur Kişinin gercekte var olmayan bir rahatsızlık nedeniyle hastaymış gibi davrandığı ve insanları suistimal ettiği anlaşılır. Bunun sonunda ise, sekonder kazanc peşinde olan kişiye karşı guven duygusu zedelenir. Boylece o kişinin insan ilişkileri bozulur. Kazanc elde etme isteği vakanın durumuna bağlı olarak kişinin hem maddi hem de manevi acıdan onemli kayıplar yaşaması ile sonlanabilir. Ayrıca, sağlık durumunun da eskisinden daha kotu olması kuvvetle muhtemeldir.
Bu psikolojik rahatsızlıktan kurutulmak icin neler yapılabilir? Her şeyden once, sekonder kazanc elde etmeye calışan kişi, yaptığı şeyin son derece yanlış ve tehlikeli olduğunu idrak etmelidir. Daha sonraki adım ise, kişinin ihtiyaclarını gercek ve sağlam yollardan karşılaması icin caba harcaması olacaktır. Eğer cevresindeki insanlardan yeteri kadar yardım ve ilgi gormediğini duşunuyorsa, bunu insanlarla paylaşmak faydalı olabilir. Ote yandan surekli ilgi gorme isteği, cocukluk donemlerindeki bağlanma sorunlarından kaynaklı ortaya cıkıyor olabilir. Yani sekonder kazanc elde etme durumu, coğu zaman başka psikolojik sorunların işaretidir. Bu nedenle, bu sorunların ustesinden gelebilmek icin profesyonel destek alınması gerekebilir…
Kaynak: 1