* Bu yazı ilk bakışta gorunen, gorunmeyen pek cok Fikret Kızılok şarkısıyla suslu. Keşfedin, tıklayın, dinleyin…
Onu dinlemek terapi gibiydi. Fikret Kızılok, “Zaman Zaman” “Gecenin Tam Ucunde” aklımıza duşerdi. Kadife sesiyle arınırdık. Bazen “Tek Başına” “Uyku Kardeşim”iz oluverirdi.
“Yeter ki” istesindi, “İki Parca Can”ımız olsa, biri hemen onundu.
O, 15 sene once bugun cok sevdiği teknesine atlayıp uzaklaştı buralardan. Biz de ardından “Bu Kalp Seni Unutur Mu?” diyerek bakakaldık.
Huzurlarınızda modern zamanların ozanı Fikret Kızılok listemiz:
Kırmızı akordeonun mucizesi
Munir Fikret Kızılok, 10 Kasım 1946 ’da İstanbul ’da doğdu. Galatasaray Lisesi ’nde henuz ilkokuldayken, doğum gununde ona kırmızı bir akordeon hediye edildi. Başka hediye secilseydi belki cok azımız onu Kadıkoy ’deki muayenehanesindeki “Diş Hekimi Fikret Kızılok” tabelasından bilecek, 20 ’liklerimizi “Fark Etmeden” ona cektirecektik.
Manco ve Selcuk ’tan tam destek
Kızılok, ilk muzik derslerini sınıf arkadaşının klarnetci babasından aldı. Kitlelerle de ilk kez bir 23 Nisan kutlamasında Taksim Belediye Gazinosu ’nda duzenlenen okul musameresinde buluştu. O ve arkadaşları Fikret Kızılok ve Orkestrası ’ydı artık. Ortaokul ve lisede de bu konserler surdu.
Kızılok, Elvis Presley ’den etkilenerek lisede akordeonu bırakıp gitara gecti. Ust sınıflardan ağabeyleri Barış Manco ile Timur Selcuk da bu kararını destekledi.
“İlericiydik, haklıydık, aceleciydik”
“1960-70 ’li yıllar bizler icin, dunyayı değiştirebiliriz umutlarıyla gecen genclik yıllarıydı. Kendimizi ifade etmemizin de dışavurumu, şarkılarımız, turkulerimiz, oykulerimizdi. İlericiydik, haklıydık, aceleciydik…”
Haklıydı. 18 yaşından itibaren iki grupla, “Cahit Oben 4 ’lusu” ve “Fikret Kızılok ve 3 Veliaht” ile 45 ’likler yapmış, Hurriyet ’in Altın Mikrofon Yarışması ’na katılmıştı. Gece kuluplerinde ve konserlerde dinleyicileri ile buluşurken arkadaşlarının kurduğu Kaygısızlar ’la calışıp Barış Manco ’ya eşlik ediyordu.
Manco ile yollar ayrılıyor Hereke / Silifke ’nin Yoğurdu, Makaram Sarı Bağlar / Halime, Belle Marie / Kız Ayşe plakları bu koşuşturmanın eseriydi. Aynı donemde Ay Osman şarkısını “Barış Manco ve Kaygısızlar” olarak yeniden yorumlayıp kaydettiler. Ancak Kızılok, Barış Manco ’nun ilk eşi Marie Claude ile aşk yaşamaya başladığı icin ikilinin yolları ayrıldı.
Dort şarkılık ilk solo plak
Kızılok 1967-68 doneminde diş hekimliği eğitimine başladığı sıralarda dort şarkıdan oluşan ilk solo plağını doldurdu. Folk adını verdiği bolumde Ay Osman ve Colours şarkıları, Beat adını verdiği kısımda ise The Beatles ’ın All My Loving şarkısının Turkce duzenlemesi Sevgilim ve Baby şarkıları yer aldı.
Veysel ’in peşinde uzun, ince yolda
Kızılok ’un hayatının donemeci mahalle arkadaşı gazeteci Arda Uskan ile yollara duşup Âşık Veysel ile tanışmasıydı.
1969 ’da Veysel ’in Uzun İnce Bir Yoldayım turkusunun bu versiyonu, Kızılok ’un gitarından bu yolculuk sayesinde dokuldu ve sanatcının ikinci solo 45 ’liğine vesile oldu.
Âşık ’ın eli değince
Sanatcı aynı sene yine Âşık Veysel ’in yanına Sivrialan ’a gitti. Kar yolları kapayınca uc ay ustasının yanında kaldı. Donuşte Yumma Gozun Kor Gibi / Yağmur Olsam plağı raflardaydı. Ustasından aldığı el, muziğini donuştururken ona ilk Altın Plak ’ını da getirdi.
Tam unlenirken donuyordu
Sanatcının bir sonraki 45 ’liği haftalarca liste başıydı. Sozu ve muziği kendine ait Soyle Sazım ve Karacaoğlan ’dan bestelediği Guzel Ne Guzel Olmuşsun ’dan sonra Kızılok bir Anadolu turnesine cıktı.
Bu turne hem hayati bir maceraya hem yeni bir besteye vesileydi. Zira sanatcı bir kamyon şoforu sayesinde Siverek yolunda donmaktan kurtarıldı. Kızılok donuşteki Emmo bestesini bu kamyon şoforune ithaf etti.
“Ustam oldu, toprak oldu”
1973 ’te ustası Âşık Veysel hayatını kaybedince Kızılok derinden sarsıldı. Cenaze torenine katıldıktan sonra “Ustam oldu, toprak oldu. Ustamın parmaklarına değen bu sazın da toprak olması gerekir” diyerek sazını kırdı.
O yıl muzikten uzak, diş doktorluğuyla gecerken, ileride oğlu Yağmur ’un annesi olacak Şeyda Kızılok ile evlendi.
Bir Ali Var ’dan kac şarkı?
1970 ’ler sanatcı icin yine Anadolu rock cizgisindeydi. Ahmed Arif ’in şiiri Vurulmuşum ve kendi yazdığı Bir Ali Var isimli oyunun şarkıları o yıllarda plaklarını susledi.
Gun Ola Devran Done / Anadolu ’yum, Leylim Leylim (Kara Tren) / Gozlerinden Bellidir ve Koroğlu Dağları / Tutamadım Ellerini plakları asla sahnelenmeyecek bu oyunun şarkılarıydı.
Folk ve rock: Tehlikeli Madde Tehlikeli Madde ismindeki yeni gurubuyla folk muzik tınılarıyla rock ’ın harmanlandığı plaklar yapıp konserler verdi.
Ahmed Arif ’in şiirlerinden yararlandığı Haberin Var mı, Kor Pencere, Aşkın Olmadığı Yerde ve yine bir Âşık Veysel turkusu İnsan Mıyım Mahlûk Muyum Ot Muyum? bu donemin eserleriydi.
Kendini tekrar mı ediyor? Kızılok ’un son 45 ’liği Mahzuni Şerif ’ten Biz Yanarız ve Veysel ’den Sen Bir Ceylan Olsan ’dı. Bu plak uzerine kendini tekrar ettiğine dair eleştiriler gelince cevabı NÂzım Hikmet şiirlerinden oluşan Not Defterimden geldi.
Ama donem bu şarkılar icin biraz erkendi. Ulkenin mevcut siyasi ikliminde toplatılan plaktaki şarkılar, ancak 1993 ’te yeniden dinleyicilerle buluşacaktı.
Cekirdekten pencere onu ciceği 1980 ’lerde Turkiye sıkıntılıydı. Askeri darbe, sivil hayatı silindir gibi ezip gecmişti. O yıllarda tanışan Bulent Ortacgil ve Kızılok ’un Pencere Onu Ciceği, o zor yılların birkac tesellisinden biriydi belki de.
İkili, Cekirdek Sanatevi projesine başladı. Bu projede kÂr derdi yoktu. Turkiye ’de populer muziğin dışında kalanlarla uğraştılar. Erkan Oğur, Ezginin Gunluğu, Yeni Turku gibi sanatcı ve gruplarla şarkılar yaptılar.
Zaman zaman hımmm o zaman Kızılok beş senelik solo arasından sonra, 1983 ’te bize “Bir gun olsun unutunca dışımda kalıyorsun” diyerek geri dondu. Bu albumde yer alan Yeter Ki, Sevda Ciceği ve daha once 45 ’lik olarak okuduğu Guzel Ne Guzel Olmuşsun şarkıları ustanın zamansız eserlerinden olacaktı.
Produktor Kızılok Biz ustayı muhteşem baladlarıyla severken o, Ortacgil ile birlikte produktorluğe başladı. Sonay Tanrısever ’in Gecenin Ucunde ’si ve Sibel Sezal ’ın Bu Kalp Seni Unutur Mu? ’su bu sayede dinleyicilerle buluştu.
Kızılok daha sonra albumlere de isimlerini veren bu iki şarkının ustune vokallerini kaydetti. Yana Yana albumunde şarkıları bir de onun sesinden dinledik.
Sivri dilini şarkılarına da taşıdı Usta sanatcının sivri dili herkesin malumuydu. Mesela Demirbaş, Turkiye siyasetinin en damıtılmış haliydi ve tarih derslerinde dinlenmeyi hak ediyordu.
“Mercedesle hacetine gidersin / İstemeden ahaliyi ezersin” dizeleriyle Why High One Why, “Kırk bir kere maşallah / 141, 142 olur” ile Entelektuel ve hatta Zulfu Livaneli ve Ahmet Kaya ’ya iğnelemeleriyle Pşşt Barmen de Kızılok ’un ince alaycılığının urunuydu.
Ondan bize yadigÂr 1990 ’larda Kızılok ’un da icine sinmeyen Olmuyo Olmuyo albumunden sonra YadigÂr albumu ilac gibiydi. Albumdeki YadigÂr, Fark Etmeden, Gidiyorsun gibi şarkılar dinleyicilerinin ruhunu okşadı.
1993 ’te ikinci eşi Dicle Kızılok ile evlenen sanatcı Uğur Mumcu ’nun Sesleniş ’inden Vurulduk Ey Halkım ve Bir Devrimcinin Guncesi gibi epik calışmalardan sonra yuzunu başka sanatcılara cevirdi.
Bodrum ’dan kucuk selamlar
MFO ’nun Sakın Gelme ’si ve Sertab Erener ’in Oysa ve Kumsalda şarkıları ile Kızılok 1986 ’dan beri Bodrum ’da yaşadığı Eylul ismindeki teknesinden başını uzatıp el salladı.
Bıraktı yarı yolda Kalbim, kalbim, kalbim,
Dayanmak artık kolay değil
Bırakacak gibisin yarı yolda…
İlkini 1998 ’de atlatan Kızılok, Bodrum ’da Temmuz 2001 ’de ikinci kalp krizini gecirdi. İstanbul ’a getirilen Kızılok ’un durumu bir sure icin duzeldi. Ama “Kalbim” derken haklıydı. Kalp pili takılsa da sanatcı 22 Eylul 2001 ’de hayatını kaybetti ve son yıllarını gecirdiği Bodrum ’a defnedildi.
“Soldan doğdum, soldan uyandım”
Kızılok kendini şu sozlerle anlatmıştı:
Meşhurluğun bir hastalık olduğunu bilerek ortalıkta fazla gorunmedim, sadece işimi yaptım, şarkılarımı soyledim. Aşk mektuplarımı başkasına yazdırmadım. Soldan doğdum, soldan uyandım, solda oturdum, insan olmanın haysiyetini solda buldum, hep solcu oldum hep solcu kalacağım.