Muzikleri ile hafızamızda yer eden filmlerin coğunda onun imzası var. Notalarıyla sadece muzik yapmıyor adeta konuşuyor da. Şimdilerde 90 ’ına merdiven dayamış bu dev sanatcıya, Ennio Morricone‘ye saygı duruşu olsun bu listemiz.
Gectiğimiz yıl, turne kapsamında İstanbul ’a gelmesi beklenen ve bu haber ile hayranlarını mutluluklara gark eden usta, gecirdiği rahatsızlık nedeniyle konserini iptal etmişti. Bu vesile ile onu İstanbul ’a bekleyenlerinin sayısının hic de az olmadığını belirtelim. Belli mi olur belki ustanın yolu gene buralara duşer; biz de dunya gozuyle kendisinden Ecstasy of Gold ’u dinleriz.
1. Notalar en yakın arkadaşı olur
İtalya ’nın şimdilerde turistik bir kasaba haline gelen unlu Trastevere ’sinde doğan Ennio Morricone, 1928 yılında dunyaya gozlerini actı. Babası da muzisyen olan besteci, erken yaşlarda tanıştı notalarla. İlk bestesini altı yaşındayken yapan Morricone, yıllar sonra verdiği bir roportajda bu bestesinin basit ama akılda kalıcı olduğunu soyleyecekti.
2. Ekmeğini muzikten cıkarır
Cocukluğu muzikle ic ice olan Morricone, babası hastalandığında bazı geceler onun yerine calmaya gidiyordu. Muzik konusunda okullu olması ise 1940 yılında gercekleşti. Santa Cecilia Konservatuvarı ’nda dort yıllık armoni eğitimi almaya başladı. Daha sonra aynı konservatuvara trompet eğitimi icin devam etti.
Oğretmenlerinden biri Morricone ’nin yeteneğini kucuk yaşta keşfetmiş ve onu besteciliğe yonlendirmişti. Okul yılları boyunca babası yerine calmaya devam eden Morricone, bir yandan da yerel bir grupta trompet calışıyordu. Bu yıllar Morricone icin oldukca yoğun gecti.
3. Yeteneği sinemayla buluşur 1950 ’li yıllarla birlikte muzisyenin de kariyeri şekillenmeye başlamıştı. Televizyon ve radyo icin muzik aranjmanları yapmaya başlayan Morricone ’nin sinemayla tanışmasına biraz daha vardı.
1961 yılına gelindiğinde Luciano Salce‘nin “Il Federale” (Faşist) filminin muziklerini yapan Morricone, boylece hayatı boyunca 400 ’ten fazla beste yapacağı film muzikleri alanına girmiş oldu.
4. Leone once Morricone ’nin işlerini hic sevmez ama… Morricone, birkac filmin daha muziklerini yapar. Bunlardan ikisi 1963 yapımı “Gunfight at Red Sands” ve 1964 yapımı “Bullets Don ’t Argue” olur. Western tarzında olan bu filmler Morricone ’nin Sergio Leone ile yıllar boyu surecek işbirliğinin başlangıcı olur.
Leone, “A Fistful of Dollars” (Bir Avuc Dolar) filmi icin film muziklerini yapacak birini aramaktadır. Yapımcıları Morricone ’yi onerir ve bunun uzerine Leone, muzisyenin az once bahsettiğimiz iki filminin muziklerini dinler. Leone ’nin ilk tepkisi sert olur; hem filmlerden hem de muziklerinden nefret eder.
Daha sonra Leone, Morricone ’nin Woody Guthrie cover ’ı “Pastures of Plenty” şarkısını dinlediği anda aradığını bulduğunu hisseder. Morricone ’den bu tur muzikler istediğini soyler. İkili, birlikte efsane işlere imza atacağından henuz habersiz; ilk projeleri “A Fistful of Dollars” icin calışmaya başlar.
5. Her şey para icin: Bir Avuc Dolar Başrolunde Clint Eastwood‘un olduğu “A Fistful of Dollars”, Leone ’nin Dolar Uclemesi ’nin de ilk filmidir. Film, gerek teknik gerekse de muzikal anlamda western tarzına getirdiği yeniliklerle dikkat ceker. Filmin başarısı, diğer filmlerin de onunu acar. Leone ve Morricone işbirliği harika sonuclar doğurmaya devam eder.
6. Bir efsane doğuyor: İyi, Kotu ve Cirkin 1965 yılında uclemenin ikinci filmi “For a Few Dollars More” (Bir Avuc Dolar İcin) cekilir. Leone ’nin en uretken olduğu yıllardır ve bu filmin hemen akabinde bir başka efsaneyle tanışır izleyici: “The Good, The Bad and The Ugly” (İyi, Kotu ve Cirkin).
Başlı başına bir sinema şaheseri olan bu filmi uzun uzadıya anlatmak niyetinde değiliz. Filmin en can alıcı sahnelerinden birini sectik sizin icin. Bu sahnede filmin uc adamı duello icin mezarlıkta buluşur. Silahlarını cıkarır ve bir cember yaparlar. İlk tetiği kim cekecektir? Heyecan doruktadır.
Fondaki muzik, kameranın uc adamı daha yukarıdan gosteren bir acıya gecmesiyle birlikte yukselir. Filmlerde yuksek sesli muziğin kullanımıyla ilgili Morricone şoyle der: “Duyulmayan film muziği, ne kadar iyi muzik olursa olsun kotu film muziğidir.”
7. Gecmiş zaman olur ki: Bir Zamanlar Batıda “İyi, Kotu ve Cirkin”den iki yıl sonra “Once Upon a Time in the West” (Bir Zamanlar Batıda) filminin muziklerini yapar Morricone. Bu filmde de Leone ve Morricone işbirliği harikalar yaratır. Claudia Cardinale ve Henry Fonda‘nın başrollerini paylaştığı film buyuk başarı kazanır.
Hatta Avrupa ’da bazı şehirlerde yıllarca vizyonda kalır. Morricone ve Leone, 1971 yapımı “A Fistful of Dynamite” ve 1984 yapımı “Once Upon a Time in America” (Bir Zamanlar Amerika ’da) olmak uzere toplamda altı filmde birlikte calışır.
8. Şair yonetmene şiir gibi muzikler: Cennet Gunleri Terrence Malick‘in 1978 tarihli “Days of Heaven” filminin muziklerini yapan Morricone, bu film ile Oscar ’a aday oldu. Filmin sakin ve şiirsel anlatım diline uygun muzikleri, seyir zevkini de katlar nitelikte.
9. Gorev tamamlandı: Misyon Robert De Niro ve Jeremy Irons‘ın başrollerinde oynadığı 1986 yapımı “The Mission” hem konusu hem de muzikleriyle oldukca etkileyici. Kolelik, din, somuru ve insanlık kavramlarının ele alındığı filmde doğa tum guzelliği ile gozler onune seriliyor.
Bu guzelliğe aynı guzellikte muziklerle karşılık veriyor Morricone. Zaten filmin muzikleri o senenin Oscar ’ına aday oluyor, BAFTA ve Golden Globe ’u da kazanıyor.
10. Dokunan yanar: Dokunulmazlar 1920 ’li yılların başında Amerika ’dayız. Ulkedeki icki yasağı, yasadışı icki satışını ve ceteleri artırdı. Bu cetelerle mucadele eden bir grup kanun adamının hikÂyesini anlatan “The Untouchables”, film olarak buyuk bir sukse yaratmaz belki ama muzikleri ile Morricone ’nin kariyerinde onemli donemeclerden biri olur.
Bu filmin muzikleri ile Oscar ’a bir kez daha aday olan usta muzisyen, BAFTA ve Grammy odullerini evine goturur.
11. Mafya draması: Bugsy Yıl 1992 ’dir ve Morricone yeniden Oscar adayıdır. Barry Levinson ’un yonettiği, unlu gangster Bugsy Siegel‘in hayatını anlatan filmin oyuncu kadrosunda Warren Beatty, Annette Bening, Harvey Keitel ve Ben Kingsley gibi guclu oyuncular yer alır.
12. Gemide bir hayat: 1900 Efsanesi Muziğin gorsellikle dansı diye tanımlayabiliriz bu filmi. Giuseppe Tornatore‘nin yonettiği, Tim Roth‘un oynamakla kalmayıp adeta dokturduğu 1998 tarihli “La leggenda del pianista sull ’oceano” (1900 Efsanesi); gosterildiği tarihte hem eleştirmenlerden hem de sinemaseverlerden tam not aldı.
Gemide doğup buyuyen ve yaşamı yine aynı gemide sonlanan Novecento‘nun dokunaklı hikÂyesinin anlatıldığı filmin muzikleri de bir o kadar etkileyici. Morricone ’nin, kulakların pasını sildiği bu filmin muzikleri ile bir Golden Globe daha kazandığını hatırlatalım.
13. Bir kadının hayat mucadelesi: Malena Giuseppe Tornatore ve Morricone‘nin bir diğer işbirliği, “Malena” filminde olur. Monica Belluci‘yi tum dunyaya arzı endam eden filmde, guzel ve yalnız bir kadının hayata tutunma cabası anlatılır.
Morricone ’nin dokunuşları ile hayat bulan film, 73. Oscar Odulleri ’nde “En İyi Goruntu Yonetimi” ve “En İyi Orijinal Film Muziği” dallarının adayıdır.
14. Bonus I: Ve Oscar Onur Odulu Ennio Morricone ’ye… Morricone sinemaya yaptığı katkılar nedeniyle 2007 yılında Oscar Onur Odulu ’ne layık goruldu. Morricone ’nin odulunu belki de kariyerinin en iyi muziklerine imza attığı filmlerin başrol oyuncusu Clint Eastwood‘un elinden alması oldukca anlamlıydı.
15. Bonus II: Metallica ’dan ustaya saygı https://www.youtube.com/watch?v=x_v4QJ9lpC8
“İyi, Kotu ve Cirkin”in film muziklerinin ne denli etkili olduğunu ve efsane mertebesine coktan eriştiğini yukarıda anlatmıştık. Hem filmin hem de muziklerinin hayranlarından biri de Metallica.
Grup, konserlerine giriş muziği olarak yıllardır filmin en guzel bestelerinden biri olan “The Ecstasy of Gold”u kullanıyor. Hatta bu parcayı cover ’layan Metallica, Morricone ’ye saygı duruşunda bulunuyor bir nevi.