Dağınık dalgalı sacları ve yuvarlak gozlukleriyle o bir efsaneydi. The Beatles ’ın kurucularından, şarkıları kadar yazdıkları soyledikleri ve eylemleriyle de dikkat cekti. Oyle ki oldurulduğunde FBI ’da ona ait yuzlerce dosya vardı. Hayranları “Acaba şimdi ne yapacak?” diye beklerken barış mesajları milyonlarca insana ulaştı, şarkıları dillerden duşmedi. Biz de bir doneme damgasını vuran ama etkileri bir donemle sınırlı kalmayan bu eylem adamını tanıyalım, hatırlayalım istedik. Huzurlarınızda John Lennon ve hakkında bilmedikleriniz.
Otorite ile cocukluktan savaş
John Lennon, 9 Ekim 1940 ’ta İngiltere ’nin liman kenti Liverpool ’da doğdu. Annesi Julia işci, babası Alfred denizciydi. Cift, oğulları iki yaşındayken boşanınca John teyzesi Mary “Mimi” Smith ve eniştesiyle yaşadı.
Mimi, John ’u cocuğu gibi buyuttu ama kardeşi Julia ’nın aksine otoriter biriydi. Bu yuzden Lennon ’un cocukluğu teyzesine direnerek gecti.
Julia ’nın izi oğlunda, şarkılarında
John babasını 20 yaşına dek sadece iki kere gordu. Annesini de lisedeyken tanıdı. Ama John henuz 17 yaşındayken Julia trafik kazasında hayatını kaybetti. Lennon, onun anısına ilk eşi Cynthia Powell ’dan doğacak oğluna Julian ismini koydu. Annesi icin Julia ’yı yazdı.
Annesini etkilemek isterken
Lennon cocukluğunda mızıka calıyordu ama teyzesi, yeğeni 15 yaşındayken ilk gitarını hediye etti. Ustelik kısa surede sıkılacağını umarak ve gitar calarak hayatını surduremeyeceğini soyleyerek.
Ama Mimi ’nin umduğu olmadı. Lennon ’un bu muzik tutkusunda yeni tanıdığı annesi Julia ’nın Rock ’n Roll sevdasının ve Elvis hayranlığının etkisi buyuktu.
İlk grup The Quarrymen
Lennon, ilk grubu The Quarrymen ’i Pete Shotton ile 1957 ’de kurdu. Sonra gruba Bill Smith, Paul McCartney ve George Harrison da katıldı.
The Quarrymen 1958 ’de studyoya girdi ve McCartney / Harrison bestesi “In Spite of All the Danger” adlı şarkı ile “That ’ll Be The Day” adlı bir cover ’dan oluşan bir demo yaptı. Grup 1959 ’da dağıldı.
Ve The Beatles kuruluyor
John liseden mezun olunca ilk eşi Cynthia ile tanışacağı Liverpool Sanat Okulu ’na gitti. McCartney ile hÂl arkadaştı. İkili yeniden bir araya geldiğinde, Harrison da gruba dÂhil oldu.
McCartney ve Lennon, resme daha yetenekli olmasına rağmen, arkadaşları Stu Sutcliffe ’i yeni grupta bas calması icin ikna ettiler. Boylece The Sickless, The Silver Beatles gibi farklı isimlerle anılan yeni grup nihayet Temmuz 1960 ’ta The Beatles oldu.
“Tempolu bocekler”
Grubun adını kimin bulduğu ve ne anlama geldiği hakkında rivayetler muhtelifti. Grup, The Crickets hayranıydı. Ozellikle “crickets” adının cırcır boceği ve kriket sporu anlamına gelmesi cok hoşlarına gidiyordu.
Kendileri de cift anlamlı bir kelime ararken akıllarına “beatle” kelimesi geldi. Bu kelime hem “bocek” hem Rock ’n Roll ’da “ritm, tempo” demekti.
İsa ’dan daha populer
Grubun ilk 45 ’liği Love Me Do 1962 ’de piyasaya cıktı. The Beatles 22 yaşında vefat edecek Stu Sutcliffe ve davulcu Pete Best ’in ayrılması ve Ringo Starr ’ın gruba katılmasıyla yavaş yavaş oturuyordu. Artık John Lennon, Paul McCartney, George Harrison ve Ringo Starr şohret basamaklarını hızla tırmanacaklar, Lennon ’un deyimiyle “İsa ’dan daha populer” olacaklardı.
İlham perisi oğlu Julian
Lennon 1962 ’de Cynthia ile evlendi. Bu evlilikten 8 Nisan 1963 ’te John Charles Julian doğdu. Dort yaşındayken arkadaşının resmini yapıp babasına gosterince, Lennon cizdiği kızın kim olduğunu sordu. Julian “Lucy In The Sky With Diamonds” deyince meşhur şarkıya ilham verdi.
Julian, Hey Jude ’daki Jude ’un ta kendisiydi ve 11 yaşındayken babasının Walls and Bridges albumundeki “Ya Ya” isimli şarkıda davul caldı.
Lucy 3,2 milyon yaşında
Lucy In The Sky With Diamonds ’ın baş harfleri ile LSD ’nin ima edildiği rivayet edilse de Lennon bunu yalanladı. Gunumuzden 3,2 milyon once yaşamış Donald Johanson tarafından bulunan Australopithecus Afarensis isimli primat turu fosiline bu şarkıdan oturu Lucy adı verildi.
Avangard ve mudanasız evlilik
John Lennon, avangard sanatcı Yoko Ono ile 1966 ’da Londra ’daki Indica Gallery ’de tanıştı. Ono aristokrat bir Japon ailenin Amerika ’da universite okumuş kızıydı.
Lennon ’dan yedi yaş buyuktu. Yoko, Lennon ’a “Henuz hazır değilsin” deyip 18 ay ayrı kalacak kadar da mudanasızdı. Cift, 20 Mart 1969 ’da Cebelitarık ’taki The Rock Hotel ’de evlendi. 1975 ’te Yoko ’dan Sean adında bir cocuğu oldu.
Beatles ’ı yıkan kadın ile aktivizmin pencesinde
Lennon, Yoko Ono ’yla evlenince kadın-erkek eşitliğini vurgulamak icin onun soyadını da aldı.
Yoko ’nun usta muzisyene katkısı elbette sadece soyadı olmayacaktı. Kimilerince “Beatles ’ı yıkan kadın” ilan edilen Yoko ile Lennon sıkı bir aktiviste donuşurken, avangard albumler de peş peşe geliyordu.
Cıplak ve antimilitaristler
Once ciftin 1968 ’deki “Unfinished Music, No.1: Two Virgins” albumu cıktı. “Two Virgins”, Lennon ve Ono ’nun cıplak fotoğraflarından oturu epey tartışıldı. O yıla dek Lennon, gruptan ayrı bir muzik kariyeri oluşturmaya calışmamıştı.
1969 ’da “Unfinished Music, No.2: Life With the Lions” ve “Wedding Album”u cıkardılar. “Give Peace a Chance” da bu donemin urunuydu. Parca o donemde antimilitarist eylemlerin şarkısı oldu.
Plastic Ono Band sahnede
The Beatles ’tan ayrılmayı duşunduğu sırada Lennon, Eric Clapton, bascı Klaus Voormann ve davulcu Alan White ’dan oluşan Plastic Ono Band ile sahnedeydi.
Hatta bu yeni grup ile eroin bağımlılığına karşı savaşını anlatan “Cold Turkey” isimli bir single yaptı. Ancak single beklenen ilgiyi gormedi. “Let It Be” albumunden sonra 1970 ’in sonunda “Beatlemania” bitmedi ama Beatles dağıldı.
Yatakta basın toplantısı
Cift, balayında Vietnam Savaşı ’nı protesto icin “Bed-Ins For Peace” (Barış İcinde Yatakta) eylemi duzenledi. Evliliklerinin cekeceği ilginin farkında olan ikili, bir hafta boyunca her gun Amsterdam Hilton ’da onlarca gazetecinin onunde yatakta basın toplantısı gercekleştirdi. Arkalarında “hair peace” (sac barışı) ve “bed peace” (yatak barışı) yazıyordu.
“Savaş biter, eğer sen istersen!”
John ve Yoko 1971 ’de yine aynı amacla 12 şehirde billboard ’lara “Savaş biter, eğer sen istersen! John ve Yoko ’dan mutlu Noeller” yazdı. Lennon ’un aktivizm CV ’si kabarıyordu.
Lennon, Kralice Elizabeth ’in Beatles uyelerine verdiği imparatorluk nişanını, Britanya ’nın Vietnam Savaşı ’ndaki ve Nijerya İc Savaşı ’ndaki rolunden oturu geri gondermişti. Unlu sanatcı boylece yavaş yavaş hedef tahtasına oturuyordu.
“Cennetin olmadığını hayal et!” “Imagine / Imagine there ’s no heaven / It ’s easy if you try / No hell below us / Above us only sky / Imagine all the people living for today…”
1971 ’de Lennon New York ’a taşındı ve burada “Imagine”ı dillere doladı. Bu albumden sonra kendisine “hayalperest” lakabı takıldı. 1972 ’de ise sırada coğu politik şarkılardan oluşan “Sometime in New York City” albumu vardı.
Bu kadar politik duruş fazlaydı. İşte bu donemde, Vietnam ’da buyuk bir hezimete uğramaya doğru hızla ilerleyen Nixon yonetimi usta muzisyeni hedef gosterip sınır dışı etmek istedi.
Hızlı, Budist, aktivist
Lennon, Yoko ile bir dargın bir barışık peş peşe albumler yaparken kariyerinde yeniden yukseldi. İlk gencliğinde hızlı yaşayan, sonra Budizm ’e sardıran ve nihayetinde sıkı bir aktiviste donuşen Lennon 1970 ’lerin sonlarında artık duruluyordu.
1980 ’de Lennon ve Ono ’nun ortak calışması “Double Fantasy” yayınlandı. Tam her şey yerine oturmuştu ki suikasta uğradı.
Kelimelerin anlamlarını cozemeyince
1970 ’te dağılmadan once The Beatles ile toplam 12 album kaydeden Lennon, solo muzik kariyerinde de altısı Yoko Ono ’yla olmak uzere 11 album yaptı.
Rubber Soul, Abbey Road gibi klasik The Beatles albumleri dunya capında bir milyarın uzerinde satan Lennon, solo kariyerinde ise sadece Amerika ’da 14 milyon album sattı. ABD listelerinde bir numaraya kadar cıkan 25 şarkıda onun adı vardı.
İlk sayıda ve son gununde
Dunyanın en onemli muzik dergilerinden Rolling Stone ’un 9 Kasım 1967 ’deki ilk sayısını John Lennon susluyordu. Efsane ismin suikasta uğradığı gun Yoko Ono ile birlikte Rolling Stone icin yine bir kapak cekimi vardı.
Unlu fotoğrafcı Annie Leibovitz ’in Lennon ’ı cıplak olarak Yoko Ono ’ya sarılırken cektiği son fotoğrafı, Rolling Stone ’a kapak oldu ve son 40 yılın en iyi dergi kapağı secildi.
Kitaplar yazdı, beyazperdede boy gosterdi
Lennon o kadar uretkendi ki sadece muzik yapmadı; yazdı, cizdi, oynadı. 1964 ’te In His Own Write (Kendi Yazdıkları) ve 1965 ’te A Spaniard in the Works adlı kitaplarını yayımladı.
İki yıl sonra ise Richard Lester ’in yonettiği savaş karşıtı komedi filmi How I Won The War? (Savaşı Nasıl Kazandım?) ile beyazperdedeydi. Bu filmin ardından The Beatles uyeleri ile A Hard Day ’s Night (Genclerin Sevgilisi), Help, Magical Mystery Tour ve animasyon Yellow Submarine filmlerini yaptı.
John Lennon, farklı yaşamı ile pek cok filme konu oldu
Forbes ’un 2012 ’de “en cok kazanan hayatta olmayan unluler” listesinde 12 milyon dolarla beşinci sırada yer alan Lennon hakkında pek cok film de yapıldı.
1991 ’de The Hours And Times, 1994 ’te Backbeat, 2000 ’de Two of Us, 2007 ’de Across the Universe (Seni İstiyorum), Nowhere Boy (Sınır Tanımayan) ve 2010 ’da Lennon Naked (Lennon Cıplak) isimli filmler efsanenin farklı donemlerine odaklanıyordu.
Kaynak: 1