Zehirli insanlar, mantığa meydan okuyan varlıklardır. Bazıları, cevrelerindeki insanlara ne derece olumsuz etkide bulunduklarının farkında değillerdir. Pek coğumuz zaman zaman boyle bir ruh hali icinde olabiliriz; eğer icinde bulunduğumuz durumu anlamaya ve icinden cıkmaya yonelik cozum uretmeye istekliysek, bu anlaşılabilir ve kabul edilebilir bir durum. Fakat ozellikle bir kesim insan guruhu var ki, onlar bile isteye karmaşa yaratmaktan, başkalarının bam teline basmaktan sadistce bir zevk alıyor gibi gorunuyorlar. Her iki durumda da gereksiz yere yaşadığımız karmaşa ve cekişme yaşam enerjimizi tuketiyor ve stresin en ağırını yaratıyor.
Uzun zamandır yapılan bilimsel araştırmalar, stresin beyinde kalıcı hasara yol acan olumsuz bir etkisi olduğunu gosteriyor. Sadece yaşanan birkac gunluk stres dahi, akıl yurutme ve hafızadan sorumlu onemli bir beyin bolgesi olan hipokampusteki noronların etkin şekilde calışmasını tehlikeye atıyor. Haftalarca suren bir stres hali ise noronal dendritlerde (beyin hucrelerinin birbiriyle iletişim kurmak icin kullandıkları kucuk kollar) gecici hasara yol acıyor. Fakat bu stres hali aylarca surerse, noronlar yok oluyor ve bu da kalıcı hasara neden oluyor. Almanya ’daki Friedrich Schiller Universitesi Biyolojik ve Klinik Psikoloji Bolumu ’nde yapılan son araştırmalar, surekli guclu negatif duygulara neden olan uyaranlara -aynı zehirli insanların sactığı gibi- maruz kalmanın kişilerin beyninde buyuk ve ağır bir stres tepkisine neden olduğunu keşfetti. Bu olumsuzluk, sizi her turlu zulmun karşısında kurban haline getiren herhangi bir bariz cılgınlık hali olarak tanımlanabilir ve bu tur zehirli insanlar, karşısındakileri her ne pahasına olursa olsun kacınılması gereken stresli bir duruma surukler.
Duygularınızı yonetebilme ve baskı altında sakin kalabilme beceriniz, gosterdiğiniz performansla doğrudan bağlantılı. TalentSmart adlı bir şirketin bir milyondan fazla insan uzerinde yaptığı araştırmaya gore; performansı yuksek insanların yuzde 90 ’ının, stresli donemlerde sakin ve kontrollu kalabilmek adına duygularını yonetebilmek konusunda yetenekli oldukları tespit edildi. Bu yuzden hayattaki en buyuk hediyelerden biri sanırız ki zehirli insanları etkisiz hale getirebilme becerisidir. Bu durumda hayattaki en iyi performans sanatcıları da, bu kişilerle etkin bir bicimde mucadele edebilenlerdir. Etkin mucadele icin, oncelikle yapabildiklerinizi elinizden gelen en iyi şekilde kontrol etmeniz, yapamadıklarınızı ise bertaraf etmenizi sağlayan bir yaklaşım icinde olmanız gerekiyor. Hatırlanması gereken onemli nokta ise, farkında olduğunuzdan cok daha fazla kontrol gucune sahip olduğunuzdur.
1. Ozellikle surekli şikayet eden insanlara karşı belirli sınırlar koyarlar
Surekli şikayet edenler ve olumsuz insanlar felaket tellalı gibidirler; daima kendi sorunlarının icinde debelenirler ve bir turlu cozume odaklanamazlar. Kendilerini daha iyi hissetmek adına, diğer insanların “kendilerine acıma” davranışlarına ortak olmalarını beklerler. Bu kişiler de kaba davranmamak icin surekli bu şikayetleri dinlediklerinde kendilerini baskı altında hissederler fakat sempati gostermek adına sorunlara kulak vermekle olumsuz duygular sarmalında enerjinizin emilmesi arasında gercekten ince bir cizgi var. Bunu yalnızca sınırlar koyarak ve gerektiğinde kendinizi uzak tutarak onleyebilirsiniz. Şoyle duşunelim: Eğer sigara icilmesinden şikayetciyseniz, sigara icenlerden uzak durmayı tercih edersiniz. Aynı şeyi surekli şikayet eden insanlara da yapmalısınız. Sınırlarınızı belirlemenin en harika yolu, sorundan şikayetci olanlara, bunları cozmeye istekli olup olmadıklarını sormaktır. Bu da sohbetleri ya sessizleştirecek ya da verimli olması acısından yonlendirecektir.
2. Savaşta olmezler
Başarılı insanlar, ozellikle duşmanları zehirli bireyler olduğunda, başka bir gun savaşmak icin yaşamanın ne kadar onemli olduğunu bilirler. Catışma halinde, denetlenemeyen duygular sizi ağır hasar alabileceğiniz bir bicimde sarıp sarmalayabilir. Bu duygularınızı doğru bicimde okuduğunuzda ve yanıtladığınızda, savaşmamayı secebileceğiniz gibi, ne zaman savaşacağınıza dair doğru zamanı da belirleyebilir hale gelebilirsiniz.
3. Her daim yukselirler
Zehirli kişiler mantıksız davranışlarıyla sizi delirtiyor olabilirler. Mantıksız olduklarını duşunmek konusunda son derece haklısınız. Hata yaptığınızı duşunmeyin. Onlara duygusal anlamda tepki vermek konusunda kendinize izin vermemelisiniz. Soylemesi kolay diyeceksiniz; ki yine haklısınız. Bu yapılması son derece irade gerektiren bir tepkisizlik hali. Hicbir bicimde kolay değil, kabul. Ama işte boyle bir iradeyi gosterebiliyor olmanız, sizi yukseltiyor. Zehirli insanlara karşı verdiğiniz tepkileri en aza duşurerek, kendinizi daha fazla sinirlenmekten ve duygusal anlamda yormaktan kacınabilirsiniz. Cunku kendi tepkileriniz de sizi aşırı derecede yorar. Sonradan keşke yapmasaydım diyeceğiniz bir tepki vermek yerine, tepki vermemeyi deneyerek onların sizi cekmeye calıştığı tuzaklardan korunun. Onları kendi oyunlarında yenmeyi denemekten vazgecip, zehirli insanların bulunduğu ortamlardan en kısa surede uzaklaşmaya bakın. Bu tur insanlarla zorunlu olarak etkileşim halindeyseniz, ilişkinize bir bilim projesi veya deneysel bir araştırma gibi yaklaşmayı da deneyebilirsiniz. Duygusal kaoslara cevap verme gerekliliğiniz bulunmuyor. Bu onerileri uygulamaya calıştığınızda işe yaramadığını duşunebilir ya da birebir ve carcabuk sonuc alamadığınızı hissedebilirsiniz. Soyleyebileceğimiz tek şey; en azından bu tepkisizlik halini birkac kere denemeniz… Karşınızdaki bundan bir şey anlamasa da, stres seviyenizin azalması bakımından kendi icinizde ufak da olsa bir değişim sezeceğinizden eminiz. Sessizlik bazan en guzel cevaptır misali, kendinizde bu değişimi hissettiyseniz, yeri geldiğinde de bunu uygulamaya devam etme şevkini bulabilirsiniz belki.
4. Duygularıyla aralarına bir mesafe koyarlar
Dunyanın en duygusal insanlarından biriyim, “bunu yapamam” diyerek itiraz ettiğinizi duyar gibiyiz. Oncelikle “yapamam” dediğiniz her şeyi en azından bir kere dahi olsa yapmayı mutlaka deneyin. Kendi duygularınızla aranıza bir mesafe koymanız bilinc gerektiren bir durum. Bam telinize ne zaman basıldığını anlayamazsanız, bunu yapanı da durduramazsınız. Bazan ilerlemek icin en iyi yolun hangisi olduğunu secmeye calışırken bulacaksınız kendinizi. Boyle şaşkın ve kararsız kaldığınız duşunceler icerisinde olmaktan korkmayın. Bu secenekleri duşunmek cok verimlidir; duşunmek icin kendinize zaman tanıyın. Orneğin; caddede hic tanımadığınız biriyle karşılaştınız ve size kendisinin John F. Kennedy olduğunu soyledi. Akıl sağlığı yerinde olmadığına karar verdiğiniz bu kişiyi duzeltmeye ve Kennedy olmadığına ikna etmeye calışır mıydınız? Bazan gulumsemek ya da başınızı sallayarak cevapsız kalmak en iyisidir. Benzer bir bicimde kendinizi raydan cıkmış bir meslektaşla calışırken bulduysanız ve durumdan hic hoşnut değilseniz ve illa ki onu duzeltmek zorunda kalacaksanız, bu iş de size duştuyse; bunu en iyi nasıl yapabileceğiniz konusunda duşunmek icin kendinize zaman tanımalısınız.
5. Kendi sınırlarını cizerler
Bu madde, ilk maddeden farklı. Orada karşınızdakine sınırlar koyuyordunuz, burada ise kendinize sınırlar ciziyorsunuz. Bu maddede insanların coğu kendine bir nevi ihanet ediyor. Daha doğrusu uygulayamayıp da odun verdiklerinde oyle hissediyorlar. Her halukarda ya biriyle yaşıyor, ya da calışıyoruz ve kaosu gercek manada kontrol etmenin hicbir yolu yok. Fakat tepkisiz kalmayı oğrenerek, bir kere yukselmeye başladıysanız, karşınızdaki insanların davranışlarını daha ongorulebilir ve anlaşılması kolay bulmaya başlayacaksınız. Bu da sizi, ne zaman ve nerede onlarla birlikte olmak zorunda olduğunuz ya da olmamanız gerektiği konusunda akılcı duşunmeye hazırlayacak. Orneğin, biriyle bir proje ekibinde birlikte calışıyor olmanız, diğer ekip uyelerinin ya da sizin, onunla birebir bir etkileşime girmeniz gerektiği anlamına gelmiyor. Kendinize bir sınır cizin ancak bunu bilincli bir bicimde ve proaktif olarak yapmalısınız. Eğer şeylerin, doğal ve kendiliğinden gercekleşmesine izin verirseniz, kendinizi surekli icinden cıkılması zor tartışmalar icinde bulmanız işten bile değil.
6. Mutluluk ve sevinclerinin başkaları tarafından sınırlandırılmasına izin vermezler
Zevk ve memnuniyet duygunuz diğer insanların goruşlerinden kaynaklandığında, bilin ki artık kendi mutluluğunuzun efendisi değilsiniz. Duygusal zekası yuksek insanlar, kendi yaptıkları bir şey hakkında iyi hissettiklerinde, diğerlerinin bununla alakalı duşunduğu olumsuz duşunceleri kafaya takmazlar. Bunu başkalarının sizin davranışlarınız hakkındaki duşuncelerini onemsememeniz gerektiği anlamında soylemiyoruz elbette ki. Her zaman icin eleştiriye acık olmak gerekir fakat yalnızca sizi ilgilendiren bir konuda hissettiğiniz olumlu duyguları başkaları manipule edememelidir. Başkalarının sizin hakkınızda ne duşunduğuyle ilgili tepkilerinizi tumuyle kontrol edebilmeniz elbette mumkun olmayabilir ama kendinizi başkalarıyla kıyaslamamalısınız. Başkalarının sizin hakkınızdaki olumlu ya da olumsuz duşuncelerinin abartılı olduğunu bilin. Boylelikle zehirli insanların duşunceleri ve yaptıkları ne olursa olsun; kendi oz-değeriniz, kendi icinizden gelir. İnsanların belirli bir anda sizin icin ne soylediğine bakmaksızın tek bir şey kesindir: Hicbir zaman onların soylediği kadar iyi ya da kotu biri değilsiniz.
7. Yalnızca sorunlara odaklanmazlar, cozum daha onemli…
Sorun tespitini doğru yapmak, ona doğru cozumler getirebilmek acısından son derece onemli. Dikkatinizi nereye odakladığınız duygusal durumunuzu belirliyor. Karşılaştığınız soruna odaklanmanız, olumsuz duyguları daha uzun bir surecte hissetmenize neden olur ve stres yaratır. Kendinize ve koşullarınıza daha iyi uyum sağlamak adına bulduğunuz cozume odaklandığınızda ise daha olumlu duygular icinde olursunuz ve bu da stresinizi azaltır. Zehirli insanlar soz konusu olduğunda, onların ne derece cılgın ve zor olduklarını duşunmeniz, onlara guc veriyor. Bu tip insanların ne kadar rahatsız varlıklar olduklarını duşunmekten vazgecerek, onları nasıl ele alacağınıza ve onlara nasıl yaklaşacağınıza odaklanmaya calışın. Bu kendi kendinizi kontrol etmenize yardımcı olur ve onlarla iletişime girerken icine duştuğunuz stres miktarını azaltır.
8. Asla unutmazlar…
Duygusal zekaları yuksek insanlar cabuk affederler fakat olanları cabuk unutmazlar. Bağışlamak, tum olanları bir tarafa bırakıp, yolunuza devam etmenizi sağlar. Fakat bu aynı kişiye ya da olaylara bir şans daha vereceğiniz anlamına kesinlikle gelmiyor. Başarılı insanlar, başkalarının hataları yuzunden icine duştukleri durumda sıkışıp kalmaktansa, yaşadıklarından ders cıkarıp, durumun gecip gitmesine izin vererek, kendilerini gelecekte meydana gelebilecek zararlara karşı onlem alıp korunmak konusunda daha proaktif davranıyor.
9. Olumsuz oz-konuşma sustururlar
Oncelikle şu oz-konuşmayı bir acalım… İster icsel konuşma olarak vuku bulsun, ister sesli olarak kendi kendinize konuşma şeklinde vuku bulsun; oz-sohbet gayet normaldir. Kendi kendine konuşmayı delilik sayanları, bunu utanc verici bulanları boş verin. “İmkanı olan delirsin” diyoruz; asıl kendi kendinizle konuşmuyor olmanız buyuk problem… Kendinizle kurabileceğiniz en samimi ilişkilerden biridir, kendi kendinize konuşuyor olmanız… Bazan başka insanların size yansıttığı olumsuz duyguları bastırırsınız. Birinin size olan davranışlarıyla ilgili olarak kendinizi kotu hissetmiş olmanızda hicbir problem yok fakat kendinizle konuşurken, duygularınız hakkında ne duşunduğunuz hususunda, kendi kendinizi aşağılayarak, surekli kendinizle ilgili yıkıcı eleştirilerde ve şikayetlerde bulunarak bu olumsuzluğu daha da yoğunlaştırabilir veya kendi hislerinizi anlamlandırarak; kaynağına ilişkin ceşitli cıkarım ve tespitlerde bulunarak; olaya iyi tarafından bakıp, cozumler ureterek canınızı daha fazla sıkmasını engelleyebilirsiniz. Her ne pahasına olursa olsun; olumsuz oz-konuşmalardan kacınmanız, ruh sağlığınız acısından onemli.
10. Kafein tuketimini sınırlarlar
Kafein tuketimi adrenalin salınımını tetikliyor. Adrenalin, “savaş ya da kac” mekanizmasının kaynağıdır. Bu mekanizma sadece ayakta ve ayık kalmanızı sağlamıyor surekli tartışma ya da kavgaya hazır, tehditlere karşı tetikte kalmaya ve karşılık vermeye zorluyor. Hatta mantıklı ve iyi niyetle yapılan uyarıları, tehdit olarak algılamanıza da sebep oluyor. “Savaş ya da kac” mekanizması, akılcı duşunmekten kacınılmasına bunun yerine duşunmeden refleksif tepki vermenize sebep olur. Bu mekanizma, eğer bir ayı tarafından kovalanıyorsanız oldukca gerekli fakat ofkeli bir iş arkadaşınıza karşı ondan korunmak adına hic doğru bir yol değil.
11. Uykunun onemini bilirler
Duygusal zekayı artırmak ve stres seviyesini duşurmek icin uykunun ne derece onemli olduğu konusunda ne soylesek az. Uyumak, beyninizi yeniden şarj eder. Ruyalar yoluyla beyniniz, gunluk anılarınızı ayıklayarak, hangilerini depolayacağınıza ve hangilerini atacağınıza karar verir; boylelikle daha berrak bir zihinle uyanırsınız. Uyku sadece vucudunuzun değil, kendinizi kontrol mekanizmanızın, dikkatinizin ve hafızanızın en cok dinlendiği zamandır. Tek başına uyku yoksunluğu bile stres hormonlarının seviyelerini artırmaya yetiyor. Rahat ve yeterli bir gece uykusu, zehirli insanlara yaklaşımınız konusunda sizi daha olumlu, yaratıcı ve proaktif hale getirerek onlarla etkili bir bicimde başetmeniz konusunda gereken perspektifi sunar. Stres seviyeniz baş edemeyeceğiniz kadar yukseldiğinde kahveye değil, uykuya kacın… 🙂
12. Mutlaka destek alır, yardım isterler
Her şeyi tek başınıza halletmeye calışmanız cok cazip fakat cok da etkisiz bir yontem. Zehirli insanlarla başa cıkabilmek icin onlara yaklaşımınızdaki zayıf noktalarınızı tespit edebilmeniz gerekiyor. Bu da zorlu bir kişiyle ilgili yeni bakış acıları kazanmak adına destek almanızı gerekli kılıyor. Herkesin iş yerinde ve/veya ozel yaşamında kendisi icin onemli olan ve zor bir durumdan en iyi şekilde faydalanmalarına yardımcı olan arkadaşları vardır. Hayatınızdaki bu kişileri tanımlayın ve ihtiyac duyduğunuzda icgorulerini ve yardımlarını istemeye gayret edin. Durumu basit bir şekilde acıklayabilecek bir şey, size yeni bir bakış acısı kazandırabilir. Coğu zaman bir başkası, sizin goremeyeceğiniz bicimde cozumu gorebilir, cunku duruma duygusal acıdan bakmıyordur ya da olayın icinde olmadığı icin uzaktan gorebiliyordur.
BONUS: Yukarıdakilerin hepsini bir araya getirmek…
Tum bunların birlikte ve zekice calışabilmesi icin bazı testleri gecmeniz gerekiyor. Coğu zaman sorunlu insanlarla dokunaklı etkileşimlere girerek kendinizi test etmelisiniz. Neyse ki başarısız olduğunuzda bile beyniniz, esnekliğini kullanarak uygulamalarınızı değiştirmenizi ve yeni davranışlar edinmenizi sağlayacak. Zor insanlarla başa cıkmak icin bu sağlıklı ve stres giderici teknikleri uygulamak, stresinizi kontrol etmek ve beyninizi daha etkin bir bicimde kullanmak adına sizi eğitecektir.
Yararlandığımız kaynak burada.