Sosyal deney soz grubunu mobilize ettiğimiz şu cağda ne tur etkilerin ortaya cıkabileceğini duşunduk mu hic?
Şan, şohret sahibi olmak, une kavuşmak, sosyal statu elde etmenin anahtarı durumunda. Bu anahtarın actığı kapılar belki şatafata, belki paraya belki de siyasal bir cıkara ya da kariyer basamaklarını ucer beşer cıkan yuksek bir merdivene doğru acılabiliyor. Belki bu sayılanların bazıları birlikte hatta belki hepsi birden amac haline gelebiliyor. Durumun şartlarına gore değişebilen bir tablo.
Yeni dunya duzeninde unlu olmanın en ucuz ve basit yontemi ise sosyal medya. Kategorisel bakıldığında Z kuşağının teknolojinin ve dolayısıyla sosyal medyanın icinde doğması, bu kategorideki yaş gruplarının daha dikkat cekici olduğunu gostermeye yetiyor.
Sosyal deney ise belirli şartlar altında oluşturulan soruların cevaplarını bulmak adına yaratılan duruma karşı insanların tepkilerini incelemeye layık bulan bir kavram. Yani, bir kurgu yaratılıyor ve topluma genelleme amacı olsun olmasın hedefteki deneklerin mevcut duruma karşı tepkilerini ortaya koyuyor sosyal deneyler.
Ve karşınızdaki bu yazı da sosyal deney başlığı altında ozellikle genclerin son donemdeki populer olma, şohretin tadına varma cabasını iceriyor. Toplumsal acıdan tehlikeli olabilecek sonuclarına dair kucuk bir balans ayarı…
Sosyal deney cılgınlığı YouTube ’de binlerce takipciye sahip bircok hesaptan paylaşılan ve bununla birlikte diğer sosyal medya kanallarında milyonlara ulaşan onlarca sozde sosyal deney goruntuleri artmaya devam ediyor. Unlu olmaya bağlı olarak para kazanmanın da cok daha az zahmetli yontemi “sosyal deneycilik” hakkında uzman goruşu ciddi uyarılar sunuyor.
Sosyal deney donanım gerektiriyor Bilimsel bir yontem olan sosyal deney, uygulayıcılarının bir donanıma sahip olması şartıyla anlam taşıyabiliyor. Aksi halde populer kultur ekseninde cıkar elde etme aracına donuşur. Dolayısıyla sosyal deney başlığını taşıyan icerikler nitelik değiştireceğinden farklı turden iceriklere doğru evrilir.
Hedef kitlenin tepkisini ortaya koymayı amaclayan sosyal deney, amacına ulaşmak adına bilimsel bir eğitim surecinin varlığını gerektiriyor. Konunun uzmanı olmayan kişilerce gercekleştirilen sozde sosyal deneyler bu oruntuye yakın durmuyor.
Sosyal deney adı verilen bu tip icerikler guven sorunu yaratabiliyor Konunun asıl uzmanlarına gore eline kamerasını alan, rol yapmayı bilen herkesce gercekleştirilen ve yayımlanan sozde sosyal deney videoları guvensizlik yaratabiliyor.
Toplumu bir arada tutan onemli bileşenlerden biri şuphesiz guven meselesi. Guven duygusu, bireyler arası ilişkiden kurumlar arası ilişkilere kadar her acıdan onemli.
Soz konusu sozde deneyler ise yayılmakla birlikte guven duygusunu yok etme potansiyeli taşıyor. Cunku samimi duygularla yardımda bulunan “denekler” sonrasında bunun bir sosyal deney olduğunu oğreniyor. Deneklerle birlikte toplumun geniş bir kesimi bu videoları izliyor ve yardıma ihtiyac duyduğunu duşunduğu birine ya da birilerine yardım etmesi gerektiğinde bir sosyal deneyin parcası olabileceğini duşunme olasılığına sahip. Ya bu bir sosyal deneyse?
Bu tur iceriklerde yer aldığını duşunen birey, gostermelik duyarlılık sergileyebiliyor İctenlikle yoğrulan yardımlar sosyal deney cılgınlığının artmasıyla rol kesmelere evrilebiliyor. İcinde yaşadığı herhangi bir durumu bu şekilde yorumlayan ve role soyunan bireyler yardım etme amacında değil, rol kapma telaşında olabiliyor. Basit gozuken bu durum da bir soruna donuşuyor aslında cunku hepimiz sağlıklı bireyler olmaktansa hastalıklı bir toplumun parcaları olma hevesini taşımaya başlıyoruz boylece.
Yazıyla ve sozle kısaca anlatılabilecek sozde sosyal deneylerin zararları etkileri duşunulduğunde oldukca ciddi bir boyutun var olduğunu ortaya koyuyor.
Bireysel tehditler Videolara konu olan deneklerin kim olduğunun anlaşılması guvenlik endişesini de beraberinde getiriyor. Bunun sebebi deneğin videoda yer aldığının anlaşılması uzerine ailesinden ya da etrafından gelebilecek herhangi bir tehdit, saldırı vs…
Deneğin teşhir edilmesi kişisel guvenliğe dair dair dertler acabilir. Hic basite alınabilecek bir varsayım değil.
Zamirlerle oynayan arkadaş
“Benimkini yer misiniz?” Farklı kanallardaki farklı hesaplarda yer alan iceriklerde kızlara yaklaşan bir delikanlılar boyle bir soru soruyor. “Benimkini yer misiniz?”Turkce acısında oldukca doğal ancak toplumun bakış acısıyla şekillenen algı nedeniyle ortaya cıkan anlam RTUK ’tekilerle birlikte bizi de kızdıracak cinsten.
Videolarda “ac yiyelim” diyenlere cebinden bir urun cıkaran “delikanlılar” orada soyledikleri gibi kendi uretimleri olan markayı pazarlamaktan uzak bir goruntu ciziyorlar. Cunku asıl amac malum; video sayesinde dikkat cekmek, unlu olmak. Bu başlıkta bircok kanalda bircok icerik hazırlanmış. Sec beğen al…
Sosyal deneylerde hassas konular da secilebiliyor
Bu video duygusal oruntulerle oluşturulmuş bir icerik. Telefonu deneklere uzatan ekip uyesi babasının şehit edildiğini oğreniyor. Bu haberi vermek de deneklere duşuyor.
Şehitlik ve olum gibi toplumsal tabanda hassas yaklaşılan konular da iceriği hazırlayıp bu sozde deneyi yapanların kazanında malzeme olabiliyor.
Sosyal deney ocu değil Sayısını coğaltabileceğimiz ornekler bu deneylerin olası olumsuz sonuclarından ya da sosyal deney amacını taşıyan samimi iceriklerden bahsetme amacını taşımıyor. Aynı şekilde yukarıdaki ornekler de herhangi bir karalama amacını taşımıyor. Fakat cekilen her video sosyal deney başlığının kullanılmasına karşın bu amactan oldukca uzak icerikler olarak karşımıza cıkıyor. Ancak gelir elde etme, populer olma gibi suni amaclarla oluşturulan icerikler bireysel ve toplumsal nitelikte birtakım sonuclara yol acabilme potansiyeli taşıdığından konunun iyi anlaşılması gerekiyor. Sokak jargonuyla soylemek gerekirse, duyar kasan eylemlerden kacmak ve yaratıcılığı kullanarak aynı geliri elde edebilecek farklı turden iceriklere yonelmek iyi bir fikir olabilir.
Belki de sosyal deney yaptığını iddia eden populist arkadaşlara bir “sosyal deneyin” parcası olma şansı verilebilir. Haberleri olmadan.