Hepimiz hayatımızda en az bir defa asansor kullanmışızdır. Ozellikle cok katlı yapılarda hayat kurtarıcı rol oynayan asansorlerin onlarca farklı ceşidi var. Bazıları oldukca buyuk ve ışıklıyken bazıları oldukca sade ve kucuk olabiliyor. Ancak hepsinin icinde bulunan bazı duğmeler var. Bu duğmelerden ilki elbette katları gosterenler. Diğer duğmeler arasında en cok kullanılanlar ise kapı acma ve kapı kapatma duğmeleri. Peki, “kapıyı kapat” duğmesini hic kullandınız mı? Peki hic kapı kapatma duğmesine bastığınız an kapı kapandı mı?
Ozellikle şehirlerde hayat cok hızlı akıyor. Bu hızlı şehir yaşamlarının başrol oyuncularından biri de asansorler
Ozellikle cok katlı yapılarda, surekli bir yerlere yetişmeye calıştığımız hayatlarımızı oldukca kolay bir hale getiriyor asansor. Tarihi ise cok eskiye dayanıyor
Asansorden ilk kez M.O 236 yılında Romalı mimar Vitruvius bahsediyor ve ilk asansor sistemini Arşimed ’in kurduğunu soyluyor
Mısır‘da da kullanıldığı bilinen asansor 1743 ’te Kral 15. Louis icin ozel olarak yapılıyor. Elbette o zamanlar asansorlerde insan gucu kullanılıyordu.
Gunumuzdeki asansorlere en benzer asansor ise 1853 ’te Elisha Graves Otis isimli bir Amerikalı tarafından tasarlandı. Ancak bu asansor buharla calışıyordu
Elektrikle calışan ilk asansor ise 1878 yılında Werner von Siemens tarafından uretildi. Yani asansorun gunumuzdeki calışma mantığı neredeyse 150 yıldır hayatımızda
Zamanla asansorleri daha konforlu hale getirecek bazı eklemeler yapıldı. Bunlardan biri de insanların kapı kapama suresini beklememesi icin tasarlanan kapıyı kapatma duğmesiydi
Ancak Amerika Birleşik Devletleri ’nde 1900 ’lu yıllardan beri “kapıyı kapat” duğmesi tamamen işlevsiz. Sebebi ise asansorlerde engellilerin asansore binebilmesine yetecek sabit bir sure belirlenmesi
Yani asansorlerin, engelli birinin asansore binebileceği sure kadar acık kalması mecburi. Bu yuzden “kapıyı kapat” duğmeleri işlevsiz hale getiriliyor
Bu duğmeleri sadece itfiye ya da arıza ekipleri gibi uzman kişiler ceşitli anahtar ya da kodlarla etkin hale getirip acil durumlarda kullanabiliyorlar.
Peki hicbir işe yaramayan bir duğme neden hala yeni uretilen asansorlere ekleniyor. Sebebi oldukca basit: Plasebo etkisi
Daha cok sağlık alanındaki durumlar kullanılan bu etki aslında bir ilacın etkisiz olduğu halde hastaya etkiliymiş gibi gosterilmesi ve hastanın da ilacın etkisine inanarak iyileşmesi olarak tanımlanıyor
Mekanik plasebo etkisini ise tam olarak bahsettiğimiz konuda yani asansorlerde goruyoruz. Hicbir işe yaramadığı halde tuş orada olduğu icin işe yaradığına inanmak istiyoruz
Bu aslında insanların kontrolun kendilerinde olduğunu duşunerek rahatlamalarını ve kendilerini iyi hissetmelerini de sağlıyor. Orneğin trafik ışıklarındaki duğmeler de aslında işlevsiz
Hicbir zaman duğmeye bastığımız anda yayalar icin yeşil ışık yanmıyor ancak biz yine de basıyoruz. Peki şehrin her yanına bu tuşlar neden yerleştiriliyor?
Asansorlerdeki “kapıyı kapat” duğmesi icin durum her yerde aynı değil. ABD ’de boyle bir kanun olduğu icin bu tuşun kullanımı yasak ancak Birleşik Krallık ’ta bu duğme bircok asansorde calışıyor
Turkiye ’de ise durum oldukca karışık. Bircok asansorde bu tuşun calışmadığını goruyoruz. Ancak calışan asansorlere de rastlamak mumkun cunku “kapıyı kapat” duğmesiyle ilgili kanunla belirlenmiş bir kural yok
Sizce Turkiye ’deki asansorlerde “kapıyı kapat” duğmesi calışıyor mu?
Kaynak: 1 2 3