Japonya, gıpta etmekte hic haksız olmadığımız ulkelerden biri. Genelde atom bombası, teknoloji, gurur gibi kavram ve olaylarla hatırımızda simgelediğimiz Japonya, bir başka ozelliği ile gonlumuzu fethetmeyi surduruyor. Cop kutularının ve konteynerlerin yok denecek kadar az olmasına rağmen cillop gibi temiz sokakları ve caddeleri ile hayran kaldığımız Japonya ’nın bu ozelliğini ve sebeplerini anlatmaya calışalım. Japonya ’yı temiz […]
Japonya, gıpta etmekte hic haksız olmadığımız ulkelerden biri. Genelde atom bombası, teknoloji, gurur gibi kavram ve olaylarla hatırımızda simgelediğimiz Japonya, bir başka ozelliği ile gonlumuzu fethetmeyi surduruyor.
Cop kutularının ve konteynerlerin yok denecek kadar az olmasına rağmen cillop gibi temiz sokakları ve caddeleri ile hayran kaldığımız Japonya ’nın bu ozelliğini ve sebeplerini anlatmaya calışalım.
Japonya ’yı temiz tutmak yasal olarak zorunluluk Japonya ile ilgili huzunlerimizin kaynağını oluşturan ve ona olan ilgimizi guclendiren “atom bombası” bir donum noktası… Cunku bu bombanın atıldığı 2. Dunya Savaşı sonrası ayağa kalkmak zorunda olduğunu fark eden Japonlar, sanayileşmeye oncelik verdiler. Fakat bu durumun yaratabileceği kirliliği de gozardı etmeksizin onlem alma gerekliliğini de masada tuttular. Dunyanın neredeyse geri kalanından oldukca farklı değil mi?
Sanayileşme ile birlikte ortaya cıkan atık sorununu sumen altı etmediler. Aksine, bu konuda 1990 ’lı yıllarda Savaş sonrası yıllarda bircok tasarıyı yasalaştırdılar ve temizliği yasal guvence altına aldılar. Yasal duzenlemeler konuyla ilgili tek cozum olmayacağı icin de bir dizi bilinclendirme programını uygulamaya koyan Japonlar, bircok konuda olduğu gibi bu konuda da farklarını ortaya koydular.
Bu arada gaza gelip Japonya ’ya gitmek isterseniz ucak yolculuğunun yaklaşık 11-12 saat olduğunu bilmelisiniz.
Japonya otomat cenneti oldu Yemek kulturu, toplumdan topluma değişir. Japonya ’da daha farklı bu kultur.
Teknolojinin gelişimi, hayatın hızlanması derken cok da sofra sohbetinin olmadığı Japonya ’da turlu yemek ve icecek seceneği sunan otomatlar var sokaklarda. Neredeyse her yerde…
Dışarıda ayak ustu yemek yemenin yaygın olduğu bu topraklarda beklenen sokakları cop goturmesidir. İyi de o işler oyle olmuyor. Cunku orası Japonya…
Japonya ’da copleri ayrıştırmak vatandaşın da gorevi “Cekik gozlu” bu arkadaşlar dışarıda yemek yemeyi bayağı olağan goruyor. Ancak onemli bir farkla…
Ayakta yemenin vakit kazandıracağını duşunseler de yururken yemek yemeyi pek uygun bulmuyorlar. Sokak satıcısından (aklınıza tukuruk koftesi gelebilir ama oralarda aramayın) ya da otomatlardan alınan yiyecekler ayakustu lezzetler tatmak icin birer durak. Cunku Japonlar, yiyecekleri bitene kadar bu noktalarda bekliyor. Ardından ambalaj, şişe vs. gibi coplerini bu satıcıların durduğu yerde ya da otomatların yanındaki geri donuşum kutularına atıyorlar. Aksini yapmak sadece kanuna aykırı olmak değil, ahlaki anlamda da yanlış goruluyor. Yani, cop ayrıştırmak bir kultur haline gelmiş Japonya ’da.
Belli ki bize olan uzaklıkları sadece coğrafi değil.
Geri donuşum kutuları evlerde
Japonya ’da evler geri donuşum kutularıyla dolu. Sokakları kirletmenin ne kadar ciddi sonucları olabileceğini fark ettikleri icin evlerde cop ayrıştırmayı sağlayan geri donuşum kutuları mevcut. Ustelik, ulkenin her kentinde “Gomi Rehberleri” var.
Gomi Rehberleri, vatandaşa ya da turiste hangi copu hangi kutuya atması gerektiğini anlatan afiş ve bilgilendirme kağıtlarının adı. Sorumluluktan kacmak adet değil o uzak diyarlarda.
Japonya ’da coplerin yuzde 80 ’i donuşturuluyor
Cevre kirliliğinin sınırı gectiğini bilerek ahlanıp vahlandığımız bu donemde Japonya, atık sorununun ustesinden gelmiş bir şekilde ders veriyor hepimize. Devlet uygulamalarının yanında vatandaşın da ustune duşeni yapacak denli bilincli olması sayesinde coplerin yuzde 77 ’si donuşturuluyor.
Ufak bir karşılaştırma yapmak gerekirse, bu yuzde 77 ’lik donuşturme oranının İngiltere ’de gercekleştirilen atık donuşturme oranının iki katına tekabul ettiğini soyleyebiliriz. Japonya ’daki bu donuşum oranı ABD ’nin atık donuşum oranının ise yaklaşık 3 katına karşılık geliyor. Cunku ABD ’deki donuşum oranının yaklaşık yuzde 20 olduğu biliniyor. Turkiye?
Listeye dahil edemediğimiz bir oran soz konusu olduğundan liste dışında kalan Turkiye ’nin donuşum oranını bu seviyelere getirebilmesi icin nice baharların gecmesi gerekiyor.
Japonya ’daki okullarda temizlik gorevlisi yok Cunku sınıfın temizliği oğrencilerden soruluyor. Temizlik gorevlisinin olmadığı okullarda her oğrenci ve oğretmenler konudan sorumlu tutuluyor.
Oğretmeninde gorevlendirmesi 6 ile 12 ’inci sınıflardaki oğrenciler, gruplar haftanın belirlenen 1 ya da 2 gununde başlıyorlar temizliğe. Eskiden bizim okullardaki “ortu yıkama sırası” gibi. Ama daha koklu ve kesinlik icinde gercekleştiriliyor bu gorev. Oğrenciler, oğle yemeğinden sonra 30 dakikalık temizliğe geciyor ve yerleri silip, supuruyor copleri boşaltıp tuvaletleri de deterjan reklamlarını hatırlatırcasına temizliyorlar.
Aslan, yattığı yerden belli olurmuş…
Temizlik, oğrenciler icin bir zorunluluk ve gunluk yaşamın bir parcası “Ağac yaş iken eğilir” sozunu doğrulayan bu bilinclendirme programının kucuk yaşlarda aşılanması Japonya icin oldukca onemli.
Konuyla ilgili Hiroşima Valiliğinden Maiko Awane kurum calışanı bakın ne diyor: “12 yıllık okul yaşamı boyunca, ilkokuldan liseye kadar, temizlik oğrencilerin gunluk programının parcasıdır… Ev yaşamında da anne ve babalarımız, eşyalarımızı ve mekanımızı temiz tutmamanın kotu olduğunu oğretir… Biz Japonlar, diğerlerinin gozundeki itibarımız konusunda cok duyarlıyız. Diğerlerinin temizlik yapmayacak kadar eğitim almadığımızı, boyle yetiştirilmediğimizi duşunmelerini istemeyiz”
Temiz tutma alışkanlığı “oğreniliyor” Japonlar, temizlik olgusunu okul yıllarından itibaren icselleştiriyor. O bireylerden biri olan ve profesyonel mesleğini serbest cevirmenlik olan surduren Chika Hayashi bu alışkanlığa dair acıklamada bulunuyor: “Bazen okulu temizlemek istemezdim. Ama bunu kabul ettim cunku gunluk rutinimizin bir parcasıydı… Bence temiz bir okula sahip olmak cok iyi bir şey cunku kullandığımız eşyaları ve mekanları temiz tutma sorumluluğunu almanın bizim icin onemli olduğunu oğreniyoruz.”
Ornek davranışlar sergilemek Japonya halkı icin kulturel birer gonulluluk oluyor Ulkenin dahil olduğu ceşitli platformlardaki uluslararası etkinler de Japonlar icin ahlaki anlayışlarını sergileme ve boylece dunyaya ornek olma fırsatı veriyor. Orneğin 2014 yılındaki Brezilya Dunya Kupası ve aynı etkinliğin bir sonraki organizasyonu olan ve Rusya 2018 Dunya Kupası‘nda, milli takımlarını destekleyen Japonlar, mac bitimlerinde stattaki coplerini toplayarak “yok artık…” unlemlerinin kullanılmasını sağladı ve saygı uyandırdı.
Japonya FİFA’yı bile kendine hayran bırakan ulke oldu
Japonya Milli Takım oyuncuları da kullandıkları soyunma odalarını temizlemeleriyle taraftarıyla ne kadar uyumlu olduklarını kanıtladılar. Japonya ’nın Rusya 2018 Dunya Kupası turnuvasında Belcika ’ya son dakikalarda gelen evlat acısı gibi golden sonra elenmesine rağmen temizledikleri soyunma odasına Rusca “Teşekkur ederiz” notunu bıraktıklarını soylesek?
Bu ornek davranışın ardından o donem FIFA Genel Sekreteri olan Priscilla Janssens, “Bu 94. dakikada mağlup olup kupadan elenen Japonya’nın soyunma odası. Onlar ayrılmadan butun hayranlarına teşekkur etti, yedek kulubesi ve soyunma odasındaki her şeyi temizleyip bıraktı, ve hatta Ruslara bir teşekkur notu bile bıraktı. Her takıma ornek olacak bir davranış bu. Onlarla calışmak bir ayrıcalık.” diye tweet atmıştı.
Sadece futbol sahalarında gormediğimiz guzellikler Konu Japonya olduğunda bir gosteriş ya da tutarsızlık bulmak oldukca zor. Dunya Kupası ’ndaki temizlik hassasiyetiyle dikkat ceken Japonlar ulkenin koklu etkinliklerinden biri olan Fuji Rock Festivali‘nde de aynı davranışı sergiliyor ve sanatseverler coplerini bir cop kutusu bulana dek ellerinde ya da yanlarında tutuyorlar.
Bir başka ornek; yine bu festivalin resmi internet sitesinde “Başka insanları etkileyebilecek yerlerde sigara icmekten kacının” notu dikkat cekiyor…
Japonya usulu imece Dayanışmayı ve ortak aklı temsil eden imece kulturu Anadolu ’da da yaygın bir kultur bicimi. En azından yakın zamana dek hissedilir bir imece kulturu olduğu yadsınamaz.
Japonlar, mahallelerde duzenli aralıklarla sokak temizlikleri yapıyor. Ayrıca grip ve benzeri hastalıklara yakalanan Japonlar, hastalığı diğer insanlara bulaştırmamak icin ameliyat maskeleri takıyorlar. İnce duşuncenin başkenti diyebilir miyiz?
Japonya ve yaklaşık 400 yıl oncesinden saygı notu Kultur kavramı 5-10 yıllık birikimleri ifade etmez. Oldukca uzun bir zamana ve yoğunluğa odaklanan kultur, Japonya ’nın temizlik ahlakı konusundaki tutumunun cok eskilere dayandığını gosteriyor. Kaldı ki gunumuzden yaklaşık 400 yıl once adaya gelen İngiliz denizci William Adams da bu savı destekliyor.
Adams, 1600 yılında perişan bir halde adaya gelmiş ve yaşadığı zorluklar sonrası belini doğrultmakla kalmayıp hayatını bir Japon ile birleştirmişti. Bir sure sonra “Son Samuray”daki Nathan Algren (Tom Cruise) karakterinin oykusunu anımsatan şekilde Japon dostu ve ulke vatandaşı olmuştu. Adams, Giles Milton ’un “Samurai William” biyografi kitabının da konusu olmuştu. Milton, bu eserinde Japonya ’ya ilişkin şu tarihi notları duşmuştu:
“Asiller cok cok temizdi… İngiltere ’nin sokaklarında“sık sık insan dışkısının aktığı gunlerde, tertemiz kanalizasyonları vardı ve kokulu odunlarla yakılan buhar banyoları yapıyorlardı.”
Temizlik imandan gelir Bu onermenin sadece İslamiyet ’e ya da semavi dinlere ait olmadığı gibi evrensel bir niteliğin kabullenmesiyle benimsenebileceğini ortaya koyan Japonlar, temizlik ahlakını Budizm inancıyla percinliyor. Cunku temizlik anlayışı Budizm ve Zen kulturunde oldukca onem taşıyan hassas bir konu.
Kaynak: 1 2 3 4 5 6 7