Gecmişten gunumuze kadar dunya pek cok salgın hastalıkla boğuştu. Bu salgınlara neden olan olumcul virusler arasında bazıları milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine sebep oldu. Yakın tarihte ise SARS, domuz ve kuş giribi gibi hastalıklarla boğuştuk. Şimdi ise olumcul etkilere neden olan yeni bir virus her gun dunyanın farklı bir yerinde ortaya cıkıyor. Dunya Sağlık Orgutu; corona virusu icin daha once uluslararası acil durum ilan etmişti. Şimdi ise hastalık “kuresel pandemi” olarak sınıflandırıldı. Ne yazık ki virusun tedavisi ya da aşısı henuz bulunamadı. Ancak tarihte tedavileri bulunamayan pek cok hastalık da bir şekilde son buldu. İşte dunden bugune; tarihte insanlığın savaştığı olumcul virusler…
1. Ebola virusu
Tarihteki en olumcul virusler arasında yer alan ebolaydı. İlk olarak 1976 yılında Sudan ve Kongo ’daki salgınlarda tespit edilen virus, adını Kongo ’daki bir nehirden aldı. Virusun doğal kaynağının Afrika ’daki meyve yarasaları olduğu duşunuluyor. Viruslerin varlığı bu yarasaların coğrafi dağılımıyla ortuşuyor. Olum oranı yuzde 50 olan bu virus, Ebola virusu hastalığı (EVD) veya Ebola kanamalı ateşi (EHF) olarak anılıyor. Virusun enfekte kişilerin vucut salgılarıyla temas yoluyla yayıldığı duşunuluyor. Virusun belirtileri arasında ise; ateş, boğaz ağrısı, kas ağrısı ve baş ağrısı bulunuyor. Ayrıca kişilerin diş etlerinde kanamalar da gorulebiliyor. Ebolanın kulucka suresi ise iki gun ila uc hafta arasında değişiyor. Bu olumcul virus nedeniyle Temmuz 2018 ’den bugune kadar toplam 777 kişi oldu, virusu taşıyan 380 kişi ise iyileşti.
2. Marburg virusu
1967 ’de, Almanya ’nın Marburg ile Frankfurt kentinde ve Sırbistan ’ın Belgrad kentinde bir grup laboratuar calışanı, virus taşıyan bazı Afrika yeşil maymunları nedeniyle yeni bir tip hemorajik ateşe yakalandı. Yuzde 23 ila 90 oranında olum riski bulunan bu hastalık, insandan insana yakın temas yoluyla yayılıyor. Semptomları ise baş ağrısı, ateş ve vucutta uzerinde dokuntu ile başlıyor. Ancak virus daha sonra coklu organ yetmezliğine ve ic kanamaya neden oluyor. Tedavisi ise bulunmuyor. Son vakalar 2014 yılında Uganda ’da goruldu.
3. Hantavirus
Kore Savaşı sırasında keşfedilen bobrek sendromlu (HFRS) hemorajik ateşe ve 1993 ’te ortaya cıkan hantavirus pulmoner sendromuna (HPS) neden olduğu biliniyor. Hantaviruslar, doğada cok sayıda tipi bulunan ve bunlardan bir kısmı insanlarda hastalık yapabilen viruslerdir. Hantavirus ’un doğadaki kaynağı fare ve benzeri kucuk kemirgenlerdir. Hastalık insandan insana direkt olarak bulaşmaz. Ancak virusu taşıyan canlıların dışkıları, sıvıları yoluyla bulaşabilir. Bu nedenle hastaların karantinaya alınması gibi onlemlere gerek yoktur. Ancak Hantavirus ile enfekte bir hastanın kan, idrar gibi cıkartılarının doğrudan mukozalara teması ile hastalık bulaşabilir. Hantavirus belirtileri arasında; yorgunluk, ateş, buyuk kas gruplarında ağrı bulunur. Ayrıca enfekte olan kişide; baş ağrısı, baş donmesi, karın ağrısı, ishal, kusma, bulantı gibi belirtiler gorulebilir.
4. Lassa virusu
Lassa, Batı Afrika ’da Mastomys natalensis adı verilen bir fare turu tarafından taşınıyor. Akut viral bir hastalık olan Lassa ateşi, ilk olarak Nijerya ’nın Lassa bolgesinde goruldu. Ebola virusu ile aynı aileden olan bu virus, hayvanlardan insanlara gecebiliyor. Lassa ateşi belirtileri arasında; hafif ateş, halsizlik ve baş ağrısı bulunuyor. İlerleyen semptomlarda ise enfekte kişinin diş etlerinde, gozlerde ve burunda kanama gorulebiliyor, solunum gucluğu yaşanabiliyor. Buna bağlı olarak da kişi şoka giriyor ve hayatını kaybediyor. Lassa virusunun olum oranı yuzde 1 civarında. Ancak hastaneye yatırılan hastalarda bu oran yuzde 15-20 ’yi bulabiliyor.
5. Kuduz virusu
En korkunc viruslerden biri olan kuduz ise; merkezi sinir sistemini ağır şekilde tutan viral bir hastalık. Bu hastalık da hayvanlardan insanlara gecebiliyor. Hastalıklı hayvan tarafından ısırıldıktan sonra kas dokusuna giren virus, once kas dokusu icinde coğalıyor. Daha sonra periferik sinirler aracılığıyla merkezi sinir sistemine ve oradan hızla beyne ulaşıyor. Ancak kuduzun aşısı bulunuyor. Louis Pasteur, 1882 yılında mikroskopla dahi gorulemeyen kuduz virusunu keşfetti. Daha sonra kuduz virusu verilen tavşanın omuriliğinin kurutulmasından elde edilen maddeyi, kuduz aşısı olarak kullandı. Bu aşının 5 doz olarak uygulanması gerekiliyor. Hastalık şuphesi bulunan bir hayvan tarafından ısırılan kişilerin ise tedavisi olması gerekiyor. Ote yandan hastalığın kulucka suresi sekiz gunden iki yıla kadar değişebiliyor. Bu sure icerisinde kuduz aşısı veya anti serumu yapılırsa hastalık belirti vermeden onlenebiliyor.
6. Cicek hastalığına neden olan Variola virusu
Cicek hastalığına neden olan virus, binlerce yıl boyunca dunya capında yuz milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine neden oldu. Cicek hastalığı tarihteki en olumcul virusler arasında yer alıyordu. Ancak nihayetinde cicek hastalığının aşısı geliştirildi. Hastalığın aşısını İngiliz cerrah Edward Jenner ’ın bulduğu kabul edilir. Bu virusun etkeni Poxvirus grubundan bir virus. Bu virus, ani ve şiddetli belirtilerle kendini gosterir.Kulucka donemi 10-14 gundur. Enfekte kişide; baş ağrısı, ateş, kusma gorulur. Ardından ise yuzde, baş, goğus, sırt, kol ve bacaklarda sert kabartılar durumunda kucuk kırmızı lekeler belirir. Bunların ici sıvı doludur, daha sonra bunlar sivilce biciminde cerahatli kesecikler durumuna donuşur. Bu sırada ateş yeniden yukselir. 12. gun dolayında sivilceler patlar, 16. gun dolayında da sivilcelerin uzeri kabuklaşır. 2. ve 3. haftalarda kabuklar yerlerinde cukur bırakarak duşerler. Hastalığın 3 tipi bulunur ve bunların olum oranları değişkendir. Hastalığın belirli bir tedavisi ise hala yok. Ancak bir aşı geliştirildi. 1966 ’da Dunya Sağlık Orgutu ’nun başlattığı kampanya sonucu tum Dunya ulkelerinde cicek aşısı yapılarak, hastalık gorunmez oldu ve cicek aşısı zorunlu aşı programından cıkarıldı. Ancak 1976 ’da Etiyopya ve Somali ’de iki cicek olgusu bildirildi.
7. Dang virusu
Bu virus Dang hummasına neden olur. Bu virus sivrisineklerden bulaşır. Virus, cok şiddetli ağrıya, yuksek ateşe ve ic kanamaya neden olabilir. Dang humması, az sayıda insanda hayati risk haline gelebilir. Virus tedavi edilebilir ve bulaşıcı değildir. Ancak henuz virus icin bir aşı geliştirilebilmiş değil. Ote yandan sivrisinekler nedeniyle bulaştığı icin cok fazla korunmak da mumkun değil. Her yıl Her yıl, 50-100 milyon arası kişinin dang hummasına yakalandığı biliniyor.
8. Grip virusu
Grip ise yıllardır karşılaştığımız ve bilikte yaşadığımız bir virus ancak tamamen tedavi edilebilen bir virus değil. Cunku antibiyotikler virus uzerinde etkili değil. Bunun yanı sıra 1918 ’deki İspanyol gribi insanlık tarihinin en kotu salgınlarından biriydi. Olumcul bir virus olan İspanyol gribi, dunya nufusunun yuzde 20 ila 40 ’ını enfekte etti. Sadece iki yıl icinde 50 milyon insanın olumune neden oldu Ancak grip virusu sureli mutasyona uğradığı icin farklı şekillerde hayatımıza girdi. 2009 yılında H1N1 domuz gribi dunya capında on binlerce kişinin olumune neden oldu.
Ancak yine de etkili grip aşıları var ve coğu insan kolayca enfeksiyondan kurtulabiliyor. Ne yazık ki grip son derece bulaşıcı solunum hastalığı. Virus surekli olarak mutasyona uğruyor.
Kaynak: 1