Sanat sanat icin midir? Peki sanatcılar ne yapmalıdır? Robin George Collingwood, 1938 yılında yayımlanan Sanatın İlkeleri (The Principles of Art) adlı kitabında ‘sanat nedir ’ sorusuna kendince bir cevap buluyor. Ona gore sanat, “temel olarak duyguların yaratıcı ifadesi veya dışa vurumudur”. Peki ya sanatcı? Sanatcılar soz konusu olduğunda tıpkı sozcuğun yapım eki almadan onceki hali gibi bu son hali de fazlasıyla tartışmaya acık. Bunun pek cok sebebi var ancak akademik bir icerik yazmadığımız icin işin o kısmına yuzeysel değinmemiz yerinde olacak.
Gerek sanat, gerekse sanatcılar icin farklı tanımlarla karşılaşabiliyoruz. Ayrıca lise yıllarından bu yana mizahi sohbetlerin dahi malzemesi olmayı başaran bir ikilemden de soz etmemiz mumkun. O ikilem, “Sanat sanat icin midir yoksa toplum icin midir?” repliği ile karşılık buluyor. O halde, şimdi, cıkmaz sokaklara girmeksizin konumuza donelim. Ve icinde bulunduğumuz donemlerin, yani 21. yuzyılın 17 sanatcısı olarak derleyebileceğimiz listemizi sunalım.
21. yuzyıldaki ressamlar da daha onceki sanatcılar gibi kendi donemlerindeki bazı koşullardan etkilenerek uretimde bulunuyorlar. Her donem, kendi icindeki sanatcıların uretimlerini etkiler. Bu durum bilinen bir gercek olarak duruyor. Dolayısıyla icinde bulunduğumuz cağdaki sanat anlayışı da bu onermeye uygun uretimlerle kendine has bir konuma sahip olabiliyor. Orneğin, cağımızdaki etkileşim, başka bir deyişle izleyicinin/ okuyucunun sanata katılma şansını elde etmesi bir anlamda sanatın bu yuzyıldaki uretimlerine etki edebilecek bir denklemin parcası. Bununla birlikte gostergebilimin, postmodernizmin ve feminizmin de gunumuzdeki sanat anlayışının şekillenmesi hakkında mesnet oluşturabilecek yetkinlik taşıdığını belirtebiliriz.
Son yuzyıl ressamları da bu saydıklarımızın etkileri sonucunda uretimlerinde kendilerini daha ozgun kılacak yolları deneyimliyorlar. Orneğin, İngiliz kurator Kurt Beers ’e gore yarının sanatcıları belli. Kendisi, bu isimleri, 2014 yılında yayımladığı “Yarının 100 Sanatcısı” adını alan kitabında paylaştı. Ne yazık ki o kitapta yer alan tum isimleri listemize dahil edemeyiz ancak ozellikle 5 ressamdan soz edebiliriz.
1. Kristina Alisauskaite – Ressam Kristina Alisauskaite, 1984 doğumlu. Alisauskaite, yukarıda sozunu ettiğimiz o onemli kaynakta bulunan tek Litvanyalı kadın ressam olarak dikkat cekiyor.
Genc kadın, minimalist tabloları, gerceğin dondurulmuş anlarını, ozlem ve yalnızlık hallerini anlatıyor. Unlu tablolar yapacak kadar populer olmadı henuz ancak sanatıyla başkalaştığı kesin.
Kendisini Instagram uzerinden takip etmenizi onerebiliriz.
2. Ewa Juszkiewicz – Ressam Prestijiyle un yapan Bielska Jesień Resim Bienali yarışmasını kazanan sanatcı, 1984 doğumlu. Bu sayede ozellikle ulkesi Polonya ’da dikkat ceken bir isim olan Juszkiewicz; kafaları tuhaf şekillerde deformeye maruz kalmış, devasa bocekleri hatırlatan, buketli, kabile maskeli ve halılara sarınmış, surrealist kadın portreleri ile ilginc bir profil ortaya koyuyor.
Sanatcının odak noktalarından biri kadının yuzyıllar boyunca farklı bicimlerdeki resmedilişi oluyor.
3. GL Brierley – Ressam İngiliz sanatcı, 1965 doğumlu. Avrupa ve ABD ’de pek cok sergisi yapılan sanatcının, “bir oyuncak bebeği giydirmek gibi” soylemi, onun, sanatına gosterdiği ozenin bir ozeti adeta.
4. Kinga Nowak- Ressam Gelenekselci sembolik ressamlar arasında yer alan Nowak, 1977 doğumlu.
“Realistik bir tavırla yaptığı erken donem resimleri kendi cocukluk hatıralarına atıf yapıyor. Sanatcı, bir soyleşisinde, bu erken donem işlerini ‘(…) gecmişi anma ve beni şekillendirenin ne olduğuna bakarak kendi[n]i anlama cabası ’ olarak nitelendiriyor. Nowak, son eserlerinde, dunya imgesinin nasıl inşa edildiğine bakıyor; ‘Bu tablolar bundan hareketle, cağrışımların, duyguların ve ceşitli sezgilerin bir sonucu, tıpkı bir ruyada gibi, bu tabloların gercekliği bir yaratım ve ben sembolik, guvenilir ve yine de imkansız olmasını istiyorum, ’ diye ekliyor.”
5. Carla Busuttil – Ressam Kırkına merdiven dayayan İngiliz ressam, uretkenliği ile saygı uyandırmasını biliyor. Busuttil, eserlerinde genellikle “kamuya mÂl olmuş figurlerle toplumun karikaturize bir betimlemesini yapıyor. Sanatcı, “Buyuk İngiliz Gulumsemesi”, “Uyan Rod” ve “Alles Ist Schwindel” tablolarında, Margaret Thatcher imgesini, kolektif hafızada bulunduğu bicimde yeniden uretiyor: Tipik sac stili, geniş omuzlar ve bir dizi inci. British Art Now temsilcisi Busuttil ’in işleri artık Saatchi Koleksiyonu ’nun da bir parcası.”
6. Víkingur Ólafsson – Piyanist Beethoven ’ı ve ozellikle de Chopin ’i farklı bir şekilde yorumlamasıyla ayakta alkışlayacağınız Ólafsson, 1984 doğumlu. İzlandalı piyanist, daha şimdiden bol odullu sanatcılar arasında yer almayı başardı.
7. Alan Anthony Silvestri – Muzisyen
Sinemaseverlerin yakından tanıdığı bir muzisyen Silvestri. Amerikalı sanatcının muziğini bestelediği kult yapımlar arasında bakın hangi film ve diziler var:
Geleceğe Donuş film serisi, Forrest Gump, Yenilmezler serisi, Cosmos: A Spacetime Odyssey televizyon dizisi bulunmaktadır. 71 yaşındaki sanatcı, iki Akademi Odulu ve Altın Kure Odulu adaylığı, uc Saturn Odulu ve iki Primetime Emmy Odulu sahibi…
8. The Strokes – Muzisyen
The Strokes, 5 muzisyenin bir araya gelerek kurduğu Amerikalı bir rock grubu. Grup, bu yuzyılın oldukca dikkat ceken sanatcıları arasında duruyor.
Grubun uyeleri ise; Julian Casablancas, Nick Valensi, Albert Hammond Jr., Nikolai Fraiture ve Fabrizio Moretti.
9. Vahit Tuna – Cağdaş sanatcı İktidarın ceşitli propaganda aygıtlarını, ifade ozgurluğunu ve algı yonetimi gibi konuları kendine ozgu bir estetikle yorumlayan Tuna ’nın, cok yonlu bir kultur sanat yelpazesi soz konusu. Soz gelimi, kendisi blog yazarı olduğu gibi muzisyendir. Aynı zamanda “ben grafik tasarımcısı ve sanatcıyım” diyor. Ve kimliğini bu şekilde ozetliyor.
10. Kutluğ Ataman – Cağdaş Sanatcı
Cesur calışmalarıyla cağdaş sanatcılar arasındaki yerini alan Ataman 1961 doğumlu. Sanatcı, video ve film calışmalarındaki konularını marjinal bireylerin yaşamlarından ilham alarak uretiyor. Filmlerine merkez aldığı kişiler saplantılarını, mikro ve makro iktidar ile kurdukları ilişkileri, bilincaltı sorunlarını ya da cinselliklerini acık sozlulukle dile getiriyor, ifşa ediyorlar. Ataman calışmalarında bu bireyleri tercih etme nedenini şoyle acıklıyor: “Benim yaptığım, bu insanları gosterip işi şova donuşturmek değil. Beni o kişiyle calışmaya iten tek neden, onda kendimi gormem oluyor.”
Ataman ’ın zaman zaman siyasi polemiklere dahil olması ya da bazı politik konularda taraf olması farklı kesimlerden farklı tepkilerin gelmesine neden olmuştu.
11. Nuri Bilge Ceylan – Yonetmen /Fotoğraf Sanatcısı Ulkemizde yeterince populer olmasa da sanat dunyasında saygı uyandıran Ceylan, prestijli odullerin de sahibi.
1959 doğumlu sanatcımız, yapıtlarıyla goğsumuzu kabartıyor. Ceylan, yonetmenliğini yaptığı Kış Uykusu filmi ile 2014 Cannes Film Festivali ’nde Altın Palmiye ’nin sahibi olmuştu.
Yonetmenin muhteşem yapıtları arasında; Uc Maymun, Bir Zamanlar Anadolu ’da, Kış Uykusu ve Ahlat Ağacı bulunuyor.
12. Ai Weiwei – Cağdaş Sanatcı Ai Weiwei, korkusuzluğuyla korkutmayı başaran sanatcılar arasında duruyor. Ulkemizde, uzun bir sure ziyaretciye acık kalan “Ai Weiwei Porselene Dair” isimli sergisiyle hayranlık uyandırmıştı.
Sozu bu noktada kendisine bırakabiliriz: “İfade ozgurluğu olmazsa, hayatın tadı kacar. Topluma katılmak, sanatsal bir secim değildir, insani bir ihtiyactır… Bence en onemli sanatım, duruşum ve yaşam tarzımdır”
13. Karsu Donmez – Muzisyen
Turk asıllı olmasına karşın Hollanda ’da buyuduğu icin Turkce ’yi cok iyi bilmeyen genc sanatcı, sempatik tavırları ve jargonuyla unutulmaz konser deneyimleri yaşatabiliyor. Donmez, piyanonun başına gectiğinde yalnızca muzik calmıyor, ufak caplı bir orta oyunu (stand up) izlemenin keyfini cıkarmak işten değil. Gun gectikce populer sanatcılar arasında da sıyrılan genc sanatcının sanatına hayran kalıyorsunuz.
14. Birsen Tezer – Muzisyen
“Hoş Geldin”, “Delikanlı” ve daha pek cok eseriyle sevenlerinin gonlunde kalıcı bir yer tutan Tezer, Turk muziğinin kult isimlerinden biri olarak “sanatcı”nın acıklamasını nitelendirebilecek bir isim.
15. Fazıl Say- Piyanist
Turkiye ’nin yetiştirdiği en buyuk değerlerden biri olan Say, 1970 doğumlu. Muzik hayatına, kendisini tedavi eden doktorun onerisi ile melodika calarak başlayan sanatcı, 4 yaşındayken piyano ile tanıştı. Ustun yetenekli gorulen ve bu kapsamda bir oğretime tabi tutulan Say ’ın “Nazım Hikmet Oratoryosu” unutulmazlar arasında.
16. Genco Erkal – Tiyatrocu / Sinemacı
Fazıl Say ve “Nazım Hikmet Oratoryosu” demişken Erkal ’ı anmamamız saygısızlık olur. Tiyatrocular arasında “yaşayan efsane” olarak andığımız az sayıdaki değerden biri olan Erkal, Nikolay Gogol ’a ait olan Bir Delinin Hatıra Defteri ’ni ulkemizde ilk kez ‘tek kişilik oyun ’ ile seyirciye ulaştıran isim.
17. Ferhan Şensoy – Tiyatrocu
Tiyatronun en asi cocuklarından biri olan Şensoy, 1987 yılından bu yana aralıksız surdurduğu Ferhangi Bir Şeyler ile sesini, nesilden nesile milyonlarca insana duyuruyor. Sistem eleştirisinin nadide orneklerinden biri olan “Pardon” filminin senaryosunu da yazmıştı.
Turk tiyatrosunun en onemli geleneksel simgesi olan “Dumbullu ’nun Kavuğu ’nu” ustası Munir Ozkul ’dan almıştı.
Bonus: Rasim Oztekin – Tiyatrocu
Gecen aylarda kaybettiğimiz Oztekin, yaklaşık 44 yıl boyunca tozunu yuttuğu sahneye huzunlu bir veda etti. Ancak seyircisiyle kurduğu kopmaz bağlar sayesinde tiyatronun en onemli isimlerinden biri oldu.
Oztekin, 2016 yılında, Ferhan Şensoy ’dan “Dumbulu ’nun Kavuğu”nu almıştı. Rahatsızlığı sebebiyle sahneden uzaklaşmak zorunda kalan cınar, bu onemli simgeyi Şevket Coruh ’a verme kararı aldığını acıklamıştı. Kavuk ’un yeni sahibi, gecen yıl duzenlenen toren sonrasında Coruh olmuştu.
Sanatı, kavramsal olarak tartışmamıza ek, yuzlerce sanatcıyı ve onların ozelliklerini de konuşabilmemiz icin uzun uzun yazılar yazmamız gerekiyor. Unlu ressamlar, Turk ressamlar, unlu şairler, Turk şairler, dublaj sanatcıları, tiyatrocular, muzisyenler, Turk muzisyenler vb. şeklinde, kendi başına cok uzun anlatımlar olması gerekir. Listemizde yer alan sanatcılar ise populer kulturun şişirdiği isimler arasında yer almayan sanatcıların bir kısmını oluşturuyor.
Kaynak: 1 2 3 4