Sir Arthur Conan Doyle Biyografisi Tarihi romanlar, bilimkurgu oykuleri, tiyatro oyunları ve de şiirler kaleme almış olsa da butun dunya tarafından yarattığı dedektif Sherlock Holmes karakteri ile tanınan İngiliz doktor ve yazar.
Arthur Conan Doyle, 22 Mayıs 1859 tarihinde, Crowborough, East Sussex, İskocya ’da dunyaya geldi. İkisi de İskoc asıllı olan Charles ve Mary Doyle ciftinin 10 cocuğundan birisi olan Arthur Doyle, dokuz yaşındayken ailesi tarafından Stonyhurst, Hodder Place ’de bulunan Katolik okuluna yatılı olarak gonderildi. Bu okulun ardından Stonyhurst Koleji ’ne kaydolan Doyle, 1975 yılında ani bir kararla bu dini okulu da bıraktı ve Hristiyanlık ’ı redderek agnostik olduğunu acıkladı. 1876'dan 1881'e kadar Edinburgh Universitesi'nde tıp oğrenimi gordu, bu eğitimin bir kısmında şimdi Birmingham'ın bir parcası olan Aston şehrinde calıştı. Oğrenimine devam etmekteyken kısa hikÂyeler yazmaya başladı; 20 yaşından once Chambers's Edinburgh Journal isimli dergide ilk hikÂyesi yayımlanının ardından Batı Afrika sahillerine gemi hekimi olarak yolculuk etti, arkasından 1882 yılında Plymouth kentinde kendi muayenehanesini actı. Doktorasını 1885 yılında "Tabes Dorsalis" uzerine yaptı.
1882 ’de Portsmouth'ta hekimliğe başladı. Mesleğinde ilk başlarda cok başarılı sayılmazdı; odasında hasta beklerken tekrar hikÂyeler yazmaya başladı. İlk onemli eseri, 1887 yılında "Beeton's Christmas Annual"da basılmış olan "Kızıl Dosya" isimli hikÂyeydi. Bu hikÂye Sherlock Holmes'un ilk kez gorunduğu hikÂye olma ozelliğini taşımaktadır ve karakter kısmen universitedeki profesorlerinden bir tanesi olan Joseph Bell'e benzemektedir. Sherlock Holmes'un gorunduğu diğer hikÂyeler Strand isimli dergide basılacaktı. Garip bir şekilde, İngiliz yazar Rudyard Kipling ’de başarılarından oturu Conan Doyle'u kutladı ve "Acaba bu karakter arkadaşım Joe olabilir mi?" diye sordu. Joseph Bell'e olan benzerlik gozunden kacmamıştı. Fakat Sherlock Holmes icin, Bell'den cok, Edgar Allan Poe'nun karakteri C. Auguste Dupin'i model almıştı. Southsea şehrinde ikamet etmekteyken Portsmouth Futbol Kulubu adlı amator bir futbol takımı icin top koşturdu.
1885 yılında Louisa (veya Louise) Hawkins ile evlendi. "Touie" diye hitap ettiği Louisa vereme yakalandı ve 4 Temmuz 1906 ’da vefat etti. 1907'de, 1897 yılında tanışıp aşık olduğu fakat eşine olan sadakatinden dolayı hislerini acılamadığı Jean Leckie ile evlendi. Conan Doyle'un ikisi ilk eşinden, ucu ikinci eşinden toplam beş cocuğu oldu.
1890 yılında, Viyana'da goz uzerine araştırmalar yaptı; 1891'de optalmolog olarak Londra'da bir muayenehane actı. Otobiyografisinde tek bir hastanın bile kapısına gelmediğini yazacaktı. Bu onun yazarlığa daha fazla zaman ayırmasına fırsat verdi; Kasım 1891'de annesine, "Holmes'u oldurmeyi duşunuyorum... hikÂye bitsin gitsin istiyorum. Aklımı daha iyi şeylerden celiyo," diye yazacaktı. Annesi şoyle yazdı: "Sana nasıl uyuyorsa oyle yap, ama insanlar bunu pek hoş karşılamayacaktır." 1893'de, daha "onemli" eserlere (orneğin tarihi romanlarını yazmak icin) oncelik vermek icin boyle yaptı.
"Son Sorun" isimli hikÂyede Holmes ve ezeli duşmanı Profesor Moriarty bir şelaleden birlikte duşerek oluyorlardı. Karakterin olmesine isyan eden okurları dinleyerek Sherlock'u tekrar hayata dondurdu; Holmes, "Boş Ev Macerası" isimli hikÂyede geri donuyordu, verilen acıklama ise sadece Moriarty'nin duştuğu, ama Holmes'un diğer tehlikeli duşmanları da olduğundan kendisini de olmuş gibi gosterdiğiydi. Holmes toplamda 56 kısa hikÂye ve 4 Conan Doyle romanında yer almaktadır (bu sureden sonra pek cok kez diğer yazarların hikÂye ve kitaplarında da gozukmuştur). Guney Afrika'daki İkinci Boer Savaşı'nı takiben 20. yuzyılın başlarında, Birleşik Krallık'ın bolgede olan idaresine olan eleştirilere cevaben Conan Doyle, Krallık'ın Boer Savaşı'ndaki rolunu haklı cıkartan kısa bir kitapcık yazdı ve yayınladı. "The War in South Africa: Its Cause and Conduct (Guney Afrika'daki Savaş: Nedeni ve İdaresi)" isimli bu kitapcık pek cok dile cevrilecekti.
Conan Doyle, 1902 yılında şovalye ve Surrey'nin "Deputy Lieutenant" (Teğmen Vekili) olarak ilan edilmesinin nedeninin bu kitapcık olduğunu duşunmekteydi. 1900 yılında daha uzun bir kitap olan "Buyuk Boer Savaşı" isimli kitabı da yazmıştı. 20. yuzyılın başlarında Sir Arthur Parlamento'ya iki kez aday oldu, dikkate değer oylar almış olsa da ikisinde de secilemedi.
Conan Doyle, başını gazeteci E. D. More ve diplomat Roger Casement'ın cektiği Kongo'nun Ozgurleştirilmesi Kampanyası'na destek veriyordu. [1909 yılında Kongo'daki dehşeti yerden yere vurduğu "Kongo'daki Suc" adlı uzun bir kitapcık yazdı. Morel ve Casement ile arkadaş oldu, 1912 yılındaki "Kayıp Dunya" isimli kitabındaki baş karakterlerden ikisi icin onlardan ilham alacaktı.
İkisiyle de arkadaşlık bağları daha sonra koptu: Sol goruşleri olan Morel I. Dunya Savaşı sırasında pasifist hareketin liderlerinden biriydi; Casement ise İrlanda milliyetciliğinden dolayı hapishanedeyken İngiltere'ye ihanet etmişti. Conan Doyle, Casement'ın delirmiş olduğunu soyleyerek onu olum cezasından kurtarmaya calıştı, fakat başarısız oldu.
Conan Doyle adaletin yılmaz bir savunucusuydu, iki davayı şahsen inceledi ve araştırdı. Sayesinde bu iki davada mahkum edilmiş iki kişi salındı. İlk davanın sanığı 1906'da iddiaya gore tehdit dolu mektuplar yazan ve hayvanlara işkence yaptığı soylenen yarı-İngiliz, yarı-Hintli George Edalji isimli bir avukattı. Polis Edalji'yi hapse tıktı, halbuki hayvanların gorduğu işkence şuphelinin hapse girmesinden sonra da devam etmişti.
Temyiz Mahkemesi'nde bu davadan cıkan karar 1907 ’de yururluğe girdiğinde Conan Doyle sadece George Edalji'ye yardım etmiş olmuyordu, calışmaları adaletin başarısız olduğu diğer noktaları duzeltmekte de buyuk rol oynadı. Julian Barnes'ın 2005'te yazdığı roman "Arthur & George"da Conan Doyle ve Edalji'nin hikÂyesi kurgusal olarak anlatılmaktadır.
İkinci davanın sanığı 1908'de Glasgow'da 82 yaşında bir kadını sopayla dovmekten ieceride olan Alman Yahudi kumarhane işletmecisi Oscar Slater'dı. İddia makamının one surduğu savdaki tutarsızlık ve birinin onu ispiyonlamış olduğu hissi Conan Doyle'da merak uyandırmıştı.
1906'da karısı Louisa'nın, ve oğlu Kingsley, kardeşi, iki kayınbiraderi ve iki yeğeninin I. Dunya Savaşı'nda olumunden sonra Conan Doyle bunalıma girdi. Ruhaniyet ve bu duşuncenin sağladığı olumden sonra yaşamın guya bilimsel kanıtına destek vererek biraz huzur buluyordu.
Kingsley Doyle, 1916'daki feci Somme Carpışması sonrasında yara aldıktan sonra iyileşmekte olduğu sene, Ekim 1917'de zaturreden oldu. Baba Doyle Ruhaniyet ile oyle ilgilenmişti ki karakteri Profesor Challenger'ın bir romanı olan "Sis Diyarı" tamamen bu konu hakkındaydı. Bu donemdeki hayatının garip orneklerinden bir tanesi de "Perilerin Gelişi" (1921) isimli kitaptı. Cottingley perileri fotoğraflarının gercekliğine oylesine inanmıştı ki, bunlara ve ayrıca perilerin ve ruhların doğaları ve varlığı konusunda sunduğu teorilere kitabında yer verecekti.
Bu konuda yazmış olduğu yazılar kısa hikÂye antolojilerinden biri olan Sherlock Holmes'un Maceraları'nın 1929'da Sovyetler Birliği'nde yasaklanmış olmasının nedenlerinden biriydi. Bu yasak daha sonra kalkacaktı. Rus aktor Vasili Livanov, Sherlock Holmes'u başarılı bir şekilde canlandırmasından dolayı İngiliz İmparatorluğu Nişanı'na layık gorulecekti.
Conan Doyle bir sure Amerikalı sihirbaz Harry Houdini ile arkadaş oldu; 1920'de annesinin olumunden sonra Houdini de ruhani hareketin oncu aleyhtarlarından biri olmuştu. Houdini, Ruhani medyumların numara yaptığında ısrarcı olmasına rağmen, Conan Doyle Houdini'nin kendisinin de doğaustu guclere sahip olduğunu duşunmekteydi; bu goruşunu "The Edge of the Unknown" isimli kitabında yazacaktı. Houdini, yaptıklarının alt tarafı sihirbazlık numarası olduğuna Conan Doyle'u ikna edemedi. Bu da iki arkadaş arasında herkesin bildiği buruk bir uzaklaşmaya neden oldu. Doyle, Houdini baş parmağını cıkarıp tekrar yerine koyduğunda şaşkınlığına engel olamamıştı.
Amerikalı bir bilim tarihcisi olan Richard Milner, Conan Doyle'un 1912'de ortalığı kasıp kavuran Piltdown Adamı aldatmacasını başlatan kişi olabileceğini iddia etti. Bu sahte hominid fosili bilim dunyasını 40 yıl boyunca kandırmıştı. Milner, Conan Doyle'un en sevdiği medyumlardan birinin adının lekelenmesinden oturu intikam arayışında olduğunu ve yazarın bu aldatmacadaki rolunun "Kayıp Dunya" eserinde fark edilebileceğini soylemekteydi.
Samuel Rosenberg, 1974 tarihli kitabı "Naked is the Best Disguise (Cıplaklık En İyi Kamuflajdır)"da Conan Doyle'un yazıları sayesinde akıl sağlığının bastırılmış ve gizli yonlerine nasıl acık ipucları bıraktığını yazmaktadır.
7 Temmuz 1930'da Conan Doyle aile bahcesinde elini goğsune bastırmış bir şekilde bulundu. Hemen sonra kalp krizinden oldu, ve New Forest, Hampshire, İngiltere ’de Minstead'deki kilise bahcesine gomuldu. Son sozlerini karısına soylemişti: "Sen harikasın." Mezar taşında şu sozler yazar
Celik Kadar Duzgun
Bıcak Kadar Keskin
Vatansever, Doktor ve Edebiyatcı
Arthur Conan Doyle
Londra'nın guneyinde Hindhead'de Conan Doyle'un inşa ettiği ev Undershaw'da hayat en az bir on yıl kadar daha devam etti; arkasından 1924'ten 2004'e kadar otel ve restoran olarak işletildi. Daha sonra bir muteahhit tarafından satın alındı; cevreciler ve Conan Doyle hayranları buranın korunması icin savaşmaktadır. Ev şu an boş.
Doğu Sussex'te, Crowborough'daki Crowborough Cross'ta Sir Arthur Conan Doyle'un onuruna bir heykel dikildi. Sir Arthur burada 23 sene yaşamıştı. Edinburgh, İskocya'da, Conan Doyle'un doğduğu eve yakın Picardy Sarayı'nda Sherlock Holmes'un da bir heykeli bulunmaktadır.