Said Paşa Biyografisi Said Paşa Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın oğludur ve 1854-1863 yılları arasında Osmanlı Devleti'nin Mısır valisi olarak gorev yapmıştır. Said Paşa, 1822 yılında Kahire, Mısır'da Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın dorduncu oğlu olarak Cerkes kolelerinden birinden doğmuştur. Tam adı Mehmed Said Paşa'dır. İyi bir eğitim alan Said Paşa, cocuk yaşta denizciliğe merak sardığı icin oğrenimini daha cok bu alanda yapması sağlandı. Eğitimini Fransa'nın başşehri Paris'de tamamladı.

1832-1835 yılları arasında danışman sıfatıyla Mısır ’da bulunan Ferdinand de Lesseps onun hem hocası hem arkadaşı oldu. Ozellikle aşırı kilolanma eğilimi gosterdiği icin onun teşvikiyle spora yoneldi. Bu vesileyle ikisi arasındaki arkadaşlık bağı kuvvetlendi ve bu durum Said Paşa ’nın daha sonraki pek cok kararını etkiledi. Oğrenimini bitirip bahriye subayı olan Said Paşa, Mısır bahriyesindeki basamakları gecerek babasının 2 Ağustos 1849 tarihindeki olumunden kısa bir sure once Mısır donanması seraskeri oldu.
Said Paşa, henuz genc yaşta iken Mısır vergisi konusunda goruşmeler yapmak uzere babasının fevkalÂde elcisi sıfatıyla İstanbul ’a gitti. Mısır meselesinin halledilmesi uzerine padişaha teşekkur etmek icin 1841 yılında babası tarafından tekrar İstanbul ’a gonderildi. 6 Eylul 1842 tarihinde Fenerbahce ’de padişahın huzurunda icra edilen piyade, suvari ve topcu tÂlimlerini gormek icin tekrar İstanbul ’a geldi.
Osmanlı Devleti'nin Padişahının 1841 tarihli fermana gore Mısır valisinin verebileceği askerî unvanlar albay rutbesiyle sınırlı idi. Bu ziyaretinde kendisine deniz işlerindeki bilgisinden dolayı bahriye ferikliği rutbesi verildi.
Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın 10 kasım 1848 olmesinden sonra Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın oğlu Ahmet Tosun Paşa oğlu Mısır valisi olan I. Abbas Hilmi Paşa da 15 Temmuz 1854 tarihinde oldurulunce verasette ekberiyet usulunu getiren 1841 tarihli ferman gereği Mısır ’a vali tayin edilmesi gerekirken I. Abbas Hilmi Paşa ’nın oğlu İlhÂmi Paşa ’yı valiliğe getirmek isteyenlerin direnciyle karşılaştı. Sekiz gun kadar devam eden bir karışıklıktan sonra Said Paşa, valilik gorevine başladı. Said Paşa, Kasım 1854 ’te İstanbul ’a giderek bağlılığını arzetti.
Said Paşa vali olduğu sırada Kırım ’da Osmanlı-Rus Harbi suruyordu. O da selefi gibi bazı Mısır kuvvetlerini Kırım ’a cepheye gonderdi. Mısır askerleri ozellikle Silistre savaşında onemli başarılar elde etti. Bundan dolayı I. Abdulmecit, Mısır ’ın bulundurabileceği 18.000 askerin 30.000 ’e kadar cıkarılmasına goz yummuştu.
Batı tesirlerine acık bir kişiliğe sahip olan Said Paşa, gerek padişah tarafından kendisine verilen tÂlimatlar icabı gerekse babasının Mısır ’da başlattığı reformları hayata gecirme isteğiyle Mısır eyaletinde bir dizi ıslahat başlattı.
Said Paşa, batılı finansorleri Mısır ’a cekmek icin 1854 ’te Mısır Bankası ’nı kurdu. I. Abbas Hilmi Paşa zamanında başlatılan Kahire-İskenderiye demiryolunu tamamlayarak hizmete actı. Yabancı bir şirkete imtiyaz verip Kahire, İskenderiye ve Suveyş arasında telgraf hatları doşetti, demir yolunu da Suveyş ’e uzattı.
Said Paşa, Batılı mali cevrelerin Mısır'daki geleneksel toprak duzeninin değiştirilmesi yonundeki baskıları uzerine, 1855 yılında cıkardığı bir yasayla koylulerin topraklarını erkek varislerine bırakabilmelerini sağladı. Uc yıl sonra bir başka yasayla varis olabilecek akrabaların sayısını sınırladı. Ayrıca bir tarlayı ust uste beş yıl elinde tutan ve vergisini odeyen koylulere bu tarla uzerinde mulkiyet, satış ve ipotek hakları tanıdı.
Said Paşa, Şeyhulbeledlerin bir koylunun olumunde ve belirli aralarla koy toprağını yeniden boluşturmesi uygulamasına son verdi. Şeyhu'l-beledlerin aracılığıyla toplanan ortak koy vergisini kaldırarak her ureticinin yalnızca kendi vergisinden sorumlu olmasına dayanan bir sistem getirdi. Şeyhu'l-beledlerin elindeki toprakların bir bolumune el koydu ve daha once askerlikten muaf olan oğullarını orduya aldı.
Said Paşa başka alanlarda da yenilik girişimlerinde bulundu. 1861'de bir komisyon kurarak bir belediye yasası hazırlanmasını istedi. Yabancı devletlerin karşı cıkması sebebiyle bu girişimi sonucsuz kaldı. Sudan'dan kole getirilmesini yasaklayarak kole ticaretini durdurma cabası da başarısızlığa uğradı.
1854 yılında Fransız Ferdinand de Lesseps ’e Akdeniz'i Suveyş Kanalı uzerinden Kızıldeniz'e bağlayacak bir kanal acma imtiyazı verdi. Fransa, İngiltere ve Osmanlı devletlerinin itirazıyla karşılaştı, bu yuzden inşaat başlatılamadı. Said Paşa 1856 ’da bu imtiyazı yenileyip Suveyş Kanalı şirketinin kurulmasına imkÂn tanıdı.
Ferdinand de Lesseps aldığı imtiyazı onaylatmak icin birkac defa İstanbul ’a gitmesine rağmen başarılı olamadı. Paris Antlaşması ’nın ardından oluşan atmosferden ve Fransa ’nın muhalefetini cekmesinden sonra Osmanlı Devleti ve İngiltere ’ye rağmen 1858 yılında şirket kurularak sermaye toplanmaya ve 1859 Nisanında kanalın kazılmasına başlandı. Said Paşa ayrıca Nil Nehir Taşımacılığı Şirketi imtiyazını da 1854 ’te Avrupalılar ’a vermişti.
1857 yılında Mustafa FÂzıl Paşa ’nın onderliğinde Mısır ’ın ikinci nehir ulaşım şirketi olan Mecidiye Kumpanyası ’nı kurdurdu. Ozellikle demir yolu Suveyş ’e uzatıldıktan sonra Suveyş Limanı buyuk ticaret gemilerinin yanaşabileceği bir şekle dondu. Akdeniz ’deki bir Mısır Limanı da onun adıyla anıldı (Port Said).
1858 ’de Osmanlı Devleti ’nin neşrettiği arazi kanunnÂmesine paralel olarak “Saîdiye LÂyihası” diye tanınan kanunu cıkarıp Mısır ciftcilerinin mulk edinmesini mumkun kıldı. Ciftcilerin urettiği mahsul uzerindeki devlet tekelini kaldırıp ziraatın gelişmesini sağladı. Ayrıca birtakım vergi ve angaryaları ilga edip halkın takdirini kazandı; daha once acılmış, ancak zamanla dolmuş olan sulama kanallarını temizletti. Orduyu yeniden tanzim etti. Askerî rutbelerin ve maaşların verilmesini duzene koydu. Askerlik suresini kısaltarak zorunlu askerliği getirdi.
Mısır uzerinden idare edilmekte olan Sudan ’a ozel ilgi gosteren Said Paşa, babasının zamanından beri yapılamayan bircok ıslahatı burada da gercekleştirdi. Hartum ’da yeni bir okul actırdı. 1857 ’de kalabalık maiyetiyle Sudan ’ı ziyaret etti. Ahalinin muracaatını dikkate alıp birtakım vergileri kaldırdı. Ayrıca sahrada kontrol istasyonları ve konaklar kurdurarak posta hizmetlerini kolaylaştırdı. Kole ticaretini yasakladı ve uygulamayı kontrol etmek icin Sobat nehri uzerinde askerî bir karakol tesis etti.
Mısır ve Sudan ’da yaptığı idarî duzenlemelere rağmen Mehmed Said Paşa aynı ozeni eğitimde gosteremedi. Babasının zamanında acılan bircok okul kapatıldı. Tıp mektebi gibi bazıları yeniden acıldıysa da eski seviyesine ulaşamadı. Buna karşılık askerî eğitimi geliştirmek amacıyla birtakım girişimlerde bulundu. İskenderiye ’de Medrese-i Bahriyye adlı bir denizcilik okulu kurdu. Kahire ’de Medrese-i ErkÂn-ı Harb adıyla bir okul ve 1857 ’de bir muhendishÂne actı.
Onun tenkit edildiği en onemli ikinci mesele, Bab-ı Ali ’nin itirazlarına rağmen 1862 yılında Bab-ı Ali ’nin onayıyla Saxe-Meiningen Bankası ’ndan, otuz yılda geri odenmek uzere ve yuzde 7 faizle 1 milyon 200 bin sterlin kredi borcudur. Bu durum Mısır maliyesinin yabancıların kontrolune girmesine yol acmıştır.
Said Paşa, 18 Ocak 1863 tarihinde Mısır'ın İskenderiye şehirinde 41 yaşında olmuştur.
Olumunden sonra Kavalalı İbrahim Paşa'nın oğlu ve aynı zamanda Kavalalı Mehmed Ali Paşa'nın torunu olan Hidiv İsmail Paşa Mısır valisi oldu.