
Ulviye Mevlan Biyografisi Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk feminist kadın dergisinin kurucusu ve sahibidir. Ulviye Mevlan, 1893 yılında Balıkesir, Gonen, Hacıvelioba ’da Safiye Hanım ve Cerkes olan Mahmut Yedic'in kızı olarak Nuriye Ulviye Yedic adı ile doğmuştur.
Nuriye Ulviye ’nin ailesi Kafkasya'da yaşadığı donemde Rus İmparatorluğu tarafından surulmuştur. Surgun sonrası once Trabzon'a, oradan da Balıkesir, Gonen'e yerleşen aile mali sıkıntılar yaşamaktaydı. Bu sebeple Nuriye Ulviye ’yi altı yaşında kız kardeşiyle birlikte İstanbul'a Yıldız Sarayı'na gonderdi. Nuriye, burada saray terbiyesi aldı ve sarayın adetlerine uygun olarak kendisinden yaşca buyuk Abdulhamit II ’in sutkardeşi Hulusi Bey ile 1906'da on uc yaşında evlendirildi. Yaşlı olan eşi Hulusi bey bir sure sonra oldu ve Nuriye 20 yaşındayken dul kaldı. 1913 yılında eşi Hulusi Bey olunce kalan mirası ile 4 Nisan 1913 tarihinde "Kadınlar Dunyası" adıyla ilk dergisini kurdu. Bir ay sonra da 28 Mayıs 1913'te kadınların eğitim ve istihdam olanaklarını iyileştirmek ve kıyafet haklarını iyileştirmek amacıyla Osmanlı Mudafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti (Osmanlı Kadın Hakları Savunma Derneği)'ni kurdu. Dernek onceleri sadece Musluman kadınların orgutuydu, ancak zamanla etnik azınlık uyeleri ve Avrupalı gazeteciler de dahil oldu.
Başlangıcta dergi gunluk yayınlanmaktaydı. 100. sayıdan sonra haftalık olarak yayınlamaya başladı. Nuriye, derginin 108. sayısından itibaren gazeteci ve politikacı olan yeni kocası Rıfat Mevlan'ın soyadı olan "Mevlan" soyadını kullanmaya başladı.
Kadınlar Dunyası dergisi, Musluman bir kadının fotoğrafını yayınlayan ilk dergidir. Dergi calışanlarından hicbiri erkek değildi; Nuriye, erkekleri ozellikle dergide calıştırmadı cunku ona gore erkekler kadınları toplumdan dışlamaktaydı.
Nuriye, dergide yazdığı her makalede kadınların yuksek oğretim hakkı, kadınların iş yerlerinde eşit ucret alması ve memuriyet hakları gibi konulara yoğunlaştı. Ayrıca, kadınların pece yerine başortusu takabilmeleri, evliliklerinde eşit haklara sahip olmaları ve duzenlenmiş evlilik uygulamalarına karşı cıkmaları gerektiğini savundu. Bu kampanyalar sonrası kadınlar onemli başarılar elde ettiler ve yedi kadın bir telefon burosunda calışmaya başladı ve 1914 yılında kadınların yuksek oğrenim gorebilmesi icin İnÂs Darulfununu kuruldu.
Ulviye Mevlan, Turkiye ’nin ilk feminist kadınlarındandı. Kurucusu olduğu “Kadınlar Dunyası” dergisi, 4 Nisan 1913 ’ten 1921 ’e "Kadınların hak ve hukuku tanınmadıkca erkek yazılarına yer verilmeyeceği ilkesi"yle yayın yaptı. Feminist olduğunu acıkca dile getiren dergi, 'feminist' sozcuğunu de kullanmaktan cekinmedi.
Kadınlar Dunyası dergisinin, 1913-1914 yılları arasında Avrupa feministleri ve dernekler uyeleri arasındaki diyaloğu artırması amacıyla bir Fransızca baskısı da yayınladı. Nuriye, dergiyi 1921 yılına kadar yonetti.
Aynı donemde Turk Kurtuluş Savaşı devam etmekteydi ve Nuriye'nin kocası Rıfat Mevlan, Kurt bağımsızlık mucadelesini desteklemekteydi ve bu sebeple 150 likler ile birlikte surgune gonderildi. Bu gelişme sonrası Nuriye, 1923'de eşinden boşandı ve oğrenci yurdu işletmeye başladı. Nuriye, İşlettiği bu yurtta kalan, Antakyalı Tıp Fakultesi oğrencisi Ali Muharrem Civelek ile tanıştı ve 1931'de evlendi. Daha sonra da eşinin doktorluk yapması icin İstanbul'dan ayrılarak Kırıkhan'a taşındılar.
Evlilikleri :
1.eşi : 1906 yılında Hulusi Bey ile evlendi. 1913 yılında eşi oldu.
2.eşi : gazeteci Rıfat Mevlan (e. 1913, b. 1923)
3.eşi : 1925 yılında Ali Civelek ile tanıştı, 1931 yılında evlendi. Lutfiye Civelek adında uvey Kızı vardır.
Ulviye Mevlan, 9 Nisan 1964 tarihinde Hatay, Kırıkhan ’da 71 yaşında olmuştur. Hatay'ın Antakya ilcesinde bulunan Asri Mezarlığı'na gomuldu.
Olumunden sonra 1967 yılında mezarlığına, Turk Kadınlar Konseyi adına bir hatıra levhası asılan Ulviye Mevlan ’ın kocası, 1967 yılında Hatay'ın Kırıkhan ilcesinde Ortodoks kilisesi bahcesindeki bir binayı alarak restore ettirdi ve kutuphane kurulması şartıyla bağışladı. Kutuphanede 2004 yılı itibarı ile 9000 kitap bulunmaktaydı, bugun yaklaşık 22 bin kitabı, internet ağı ile Kırıkhanlı genclerin ve ozellikle oğrencilerin en onemli bilgi ve kultur kaynağı olarak hizmetini surdurmektedir. Aynı zamanda Kırıkhan'da adını taşıyan bir sokak ve ceşme de bulunmaktadır.