Bundan tam 97 yıl once; kultur, sanat ve aşkın ozdeşleştirildiği Paris ’te iki Turk kadını iki ayrı konferans verir. Nuriye Hanım ve Mufide Ferit Hanım yaptıkları konuşmalarla Turkiye ’yi dışarıya tanıtan ilk Turk kadınları olur. Zaman icinde Fransız aydın cevresinin de bilindik simaları haline gelen bu iki hanım genel kulturleri, zarafetleri, dil ve uslupları ile herkesi buyuler.
Birbirinden farklı iki ayrı oykusu olan Nuriye Hanım ve Mufide Ferit Hanım Paris ’in hayran olduğu Turk kadınları olurlar
Nuriye Hanım 19. yuzyılın sonlarına doğru dunyaya gelir. Aydın bir aileye mensuptur. Fransız romancı Pierre Loti ’ye gonderdiği mektupsa hayatının bundan sonrasını adeta değiştirir
Pierre Loti bir gun iki Turk kızından mektup alır. Mektuplarında solgun ve baskıcı bir hayat surduklerini anlatan iki genc kız yazardan bu durumu anlatması ricasında bulunur. Pierre Loti babalarıyla arkadaş olduğu bu kızlarla bir gun buluşur ve bu buluşma daha sonra da tekrarlanır. Fransızca konuşan ve aydın bir aileye mensup olan kızlar kendi azap dolu hayatlarını yazara anlatırlar ve sonunda Pierre Loti ’nin meşhur eseri Les Desenchantees (Mutsuz Kadınlar) ortaya cıkar. Romanda Turk kızının haksızlığa uğradığı yonler ele alınır.
Romanın 1906 ’da Paris ’te yayımlanması İstanbul ’da bomba etkisi yaratır ve Nuriye Hanım ’la kız kardeşi kendi cevreleri tarafından dışlanır
Nuriye Hanım ve kız kardeşi cevreleri tarafından gordukleri baskıya daha fazla dayanamaz ve 1906 yılında kılık değiştirerek Paris ’e kacar. İki yıl sonra kardeşi ayrılığa dayanamayıp geri doner, ancak Nuriye Hanım kendisine bir yol cizmeye ve geri donmemeye kararlıdır. Fransa ’da Polonyalı zengin bir kontla evlenen Nuriye Hanım artık Paris ’teki cevresince ‘ ’Kontes Nuriye ’ ’ olarak bilinir.
Nuriye Hanım ’ın cocukluk yıllarından itibaren aldığı Fransızca ve İngilizce eğitimi onun Paris ’te rahat yaşamasını sağlar. Paris ’te duzenlenen sanat etkinliklerinde edebiyat bilgisi, dile olan hakimiyeti sayesinde dikkat ceker
Kontes Nuriye ’nin bu ozellikleri onun konferanslarda bir konuşmacı olmasını da sağlar ve 1922 ’de konuşmacı olarak katıldığı bir konferansta herkesi buyuler
Konferansın tam metni Echos De L ’Islam dergisinde yayımlanır: “…AvusturyalI Von Hammer ile İngiliz Gibbs, Doğu edebiyatının guzelliklerini vatandaşlarına tanıtmaya calışmışlardır. Ama Turk edebiyatını Fransızlara tanıtacak tek bir satır yazılmamıştır. Ancak sizler Leyla ve Mecnun hikÂyelerini, Cem Sultan ’ın Maceraları ’nı, Binbir Gece Masalları ’nı bildiğinize gore, benim soyleyeceğim konuda yola cıkmış sayılırsınız. Turk dunyasını, Arap ve Acem dunyasını, temelindeki felsefi ve mistik goruş farklılıklarına rağmen, sizlere yansıtmak istiyorum. Bunlardan Turk edebiyatına ağırlık vereceğim. Cunku Batı ’nın ruhuna en yakın olandır.”
Bu sozlerinin ardından Turklerin Orta Asya ’dan Akdeniz ’e gelişini, Mevlana ’yı, Fatih Sultan Mehmet gibi birkac padişahı, matbaanın Turkiye ’ye gelişini, Turklerin Batı edebiyatı ile ilişkisini anlatır
Nuriye Hanım konuşmasını şu sozlerle bitirir: “…Turklerin şiir dunyasını seviniz. Sizden hic uzak olmayan duygularını, ses veren kaynaklarını seviniz.”
1906 ’da kactığı Paris ’te hayatının sonuna değin yaşayan Nuriye Hanım, 1967 yılında yine Paris ’te vefat eder
Nuriye Hanım ’ın dort cocuğu da Paris ’in unlu simaları arasında yer alır. Hatta biri unlu bir doktor, diğeri de meşhur bir muzisyen olur.
Kontes Nuriye ’nin başarılı konferansından sonra yine 1922 ’de bu kez sahneye Mufide Ferit Hanım cıkar
1892 ’de doğan Mufide Hanım ’ın cocukluğu ise Jon Turklerin arasında gecer. İyice hastalanan babası artık duzelemeyeceğini anlayınca, kızının eğitimi aksamasın diye onu Paris ’e yollar Burada Versailles Lisesi ’ne giden Mufide Ferit surgunden Paris ’e kacan Ahmet Ferit Bey ile 1907 yılında, 15 yaşındayken evlenir
İkinci Meşrutiyet ile beraber yurda donerler. Mufide Hanım somurge bolgelerinde yaşayan soydaşlarını oğrendikten sonra Turkleri anlatmak gibi bir ideal edinir
1921 ’de eşiyle beraber tekrar Paris ’e giden Mufide Ferit ’in ilk işi yazar Pierre Loti ’yi gormek olur
Turk halkının yanında olduğunu yineleyen Loti, Milli Mucadele zamanı hastalığından oturu Anadolu ’ya gelemez
Loti ’nin dostluğunu samimi bulan meclisimiz ise yazara bir dokuma halı eşliğinde mektup gonderilmesini ister. Bu gorevse Mufide Ferid ’e verilir
Mufide Hanım ’ın 1922 ’deki konuşması ise Lyceum adlı bir kadın birliğinin ricası uzerine Turk kadınının milli faaliyetlere katılımı uzerine olur
Dinleyicilerin gozyaşlarını tutamadığı bu konuşmada Mufide Ferit Kurtuluş Savaşı ’nda koylu kadınların zor şartlar altında ulkelerine nasıl hizmet ettiklerini anlatır
Bu sefaletler, bu kanlar, bu matemler, bu oluler, bu yetimler, bu dullar ve bu gozyaşları niye? …Bir yeri ele gecirmek icin mi? Hayır! Somurge yapmak icin mi? Hayır! YegÂne bir şey icindir ki, o da Turk yaşam hakkı ve istiklÂli icindir. Bunu cok goren duşmanlarımız, lehimizde fikirleri gorur gormez bize facialar isnat ettiler. Bugun olduğu gibi. Fakat gercek asla gizlenemez. Adalet meydana cıkacak. Duşmanlarımızın siyasi goruşleri dostluklara yonelecektir. Avrupalılar bizi tanımak istemiyorlar. Her gun Avrupa ’nın zulmune ve duşmanlığına maruz kalıyoruz. Siz dinleyicim kadınlara sesleniyorum. Siyasetin iflas ettiği yerde, kadınların adalet ve şefkati başarıyla yerini alabilir.
İzleyenlerin, ozellikle kadınların kalbine girmeyi başaran Mufide Hanım sonraları Paris, Londra, Varşova, Tokyo ’da toplam 22 yıl elcilik gorevinde bulunur
İki de roman yazan Mufide Ferit 1971 yılında, İstanbul ’da yaşama veda eder
Kaynak: 1