Kultur – fen dunyamızın kıymetli isimlerinden Remziye Hisar, kimyagerlikte ulkemizin ilk Turk kadın onculerinden biri olarak bilinir. Dış ulkelerde aldığı eğitimlerden niteliklerine değin daha pek cok ilki gercekleştiren kadın da yine kendisidir. Bu değerli bilimciyi şayet tanıyorsak hatırlamak, kendisinden bihabersek de onu oğrenmek lazım gelir. Oyleyse başlayalım.
1. İlk yılları
Remziye Hanım 1902 yılında Uskup ’te doğar. Babası Salih Hulusi Bey istihkam yarbayı, annesi Ayşe Sabıra Hanım ’dır. Uc kız kardeşe sahip olan Remziye Hisar altı yaşında bastığında ailesi İstanbul ’a goc eder ve Anadoluhisarı ’nda 150 yıllık bir ‘ ’eski zamanlar evi ’ ’ne yerleşir. Kimyayı sectiği bu yıllarda tercihinin nedeni şoyle acıklar: “Fen derslerinde kanunlarda olsun, buluşlarda olsun hep yabancı isimler gormek beni kahrediyordu. Fen alanında bir tek Turk ismi gorememenin ezikliğini, bu dalda başarılı olursam giderebilirim sanıyordum.”
2. Eğitim hayatı
Capa Kız Oğretmen Okulu ’nda okuyan Remziye Hanım buradan 1919 ’da birincilikle mezun olur. Oğrencilikten oğretmenliğe gecişi de resmen Azerbaycan ’da gercekleşir: Birinci Cihan Harbi ’nin karanlığı icerisinde Turkiye de oldukca zorlu gunler gecirir. Ulkemizin komşusu ve dostu olan Azerbaycan da kendi kulturunu koruyabilmek adına İstanbul ’dan kadın oğretmenler tayin etmek ister. Başını Remziye Hanım ’ın cektiği 17 – 18 yaşlarındaki beş kız daveti kabul edip gider.
3. İleri yıllar
Azerbaycan ’da Dr. Reşit Sureyya Bey ile tanışan kimyacımız Nisan 1920 ’de evlenir ve aynı yıl eşiyle beraber İstanbul ’a doner. 1921 ’de unlu Turk fizikci Feza Gursey ’i dunyaya getirir. Turkiye ’de Milli Mucadele ’nin surduğu bu donemde 1922 – 1924 arası Adana Kız Oğretmen Okulu Mudurluğu yapar.
4. Paris zamanı
Bilindiği uzere bu donemde Ataturk ’un talimatıyla pek cok oğrenci ve kabiliyetli insanımız yurt dışlarına gonderilir, burada eğitimler alıp yurda doner. Bu bereketli atılımın bir sonucu olarak Remziye Hisar ve eşi de Paris ’e gonderilir. Sorbonne Universitesi ’nde eğitim alan Remziye Hisar, Kimya Fakultesi ’ni birincilikle bitirir. Pasteur Enstitusu ’nu takip ederek biyokimya sertifikasını alır. Şimdi vakit bu oğrendiklerini yurda donerek hayata gecirme zamanıdır.
5. Yurda donuş
1924 ’te kızı Deha Gursey ’i dunyaya getiren Remziye Hanım Erenkoy Kız Lisesi ’nde kimya oğretmenliği yapmaya başlar. 1930 ’a geldiğimizde Milli Eğitim Bakanlığı ’nın yurt dışı doktora bursundan faydalanarak tekrar Paris ’e gider. Eşinden boşanan ve iki cocuğuyla Paris ’e giden kimyacı 1933 ’te doktora tezini tamamlayarak Turkiye ’ye tekrar doner.
6. Docentlik donemi
Ulkeye donuşuyle beraber İstanbul Universitesi ’nde kimya ve fizik dersleri veren Remziye Hisar docentliğe de başlamış olur. 1933 – 1936 arasındaki bu devrenin ardından akademisyenliğe bir ara verir, Hıfzıssıhha Muessesesi Farmakodinami Şubesi ’nde Kimya Mutehassıslığı yapar. 1942 – 1947 yıllarında İ.U Eczacılık Okulu Analitik Kimya ve Toksikoloji Kursusunde gorev alır.
7. Profesyonel donem
1947 ’de İstanbul Teknik Universitesi ’nde Madem Fakultesi Kimya Kursusune atanan kimyacı 1955 ’te Fransa ’da Officiel d ’Academie nişanına da layık gorulur. O artık bir profesyoneldir ve 1959 ’da profesor olarak ruştunu ispatlar. 1973 ’te emekliye ayrılan Remziye Hisar 1991 Tubitak Hizmet Odulu ’nu alarak yıllarca verdiği emeğin de karşılıklarından birini daha alır.
8. Veda zamanı
Remziye Hisar kimya ve bilim dunyamıza kattıkları, ulkemizin bu alandaki oncu ismi olmasıyla sayısız faydalar sağlayan bir ad bırakır geriye. Oğlu Feza Gursey ’in Nisan 1992 ’deki vefatının ardından o da buralarda cok kalmaz ve 13 Haziran 1992 ’de vefat eder.
9. Ataturk Anısı
Adana ’da mudure olduğu yıllarda Remziye Hanım ’ın bir meşhur Ataturk anısı da vardır. Bunu değerli arşivci ve gazetecimiz Taha Toros ’tan dinleyelim: Başkumandan Mustafa Kemal Paşa, Kurtuluş Savaşı ’nın zaferle sonuclanması uzerine, ilk huzurlu soluğu İzmir ’de aldı. Avrupa ’da yuksek tahsilini tamamlayarak yurda donen Latife Hanım ’la tanıştı. Aralarındaki ilk sohbet evliliğe donuştu. Hem bir balayı, hem bir yurt gezisi icin Adana ’yı sectiler. Duşmandan ilk kurtulan Adana halkı, kurtarıcısını gorulmemiş bir heyecanla karşıladı. Mustafa Kemal, 15 Mart 1923 gunu Adana ufkunda ikinci bir guneş gibi gozuktu. Mustafa Kemal Paşa ’yla Latife Hanım ’ın 2 gun suren ziyaretleri dopdolu gecti. Bu ziyaretler arasında Kız Oğretmen Okulu da yer almaktaydı. Karı koca burada gorduklerinden, duyduklarından, adeta buyulendiler. Girişte, Mudure Remziye Hanım ’ın yazdığı, hocalardan Mustafa Fuat Bey ’in bestelediği “Kız Oğretmen Okulu Marşı” calındı. Okulun duvarına “Kız Oğretmen Okulu” yazılı buyuk bir bayrak asılmıştı. Turk kadınlığı icin cok anlamlı şu cumle yazılmıştı: “Bir milletin kadınları, terakkisinin olcusudur.” Mustafa Kemal Paşa ’yla Latife Hanım, bundan son derece duygulandılar.
10. Hakkında
Hisar ’ın dordu ceviri olmak uzere beş kitabı yayımlanır. Kimya dalındaki buluşlarını iceren 16 bildirisi de Fransa ’da yayımlanır. Bununla beraber daha ayrıntılı bilgiler edinmek isteyenler ‘ ’Bilimin Oncu Kadını Remziye Hisar ’ ’ adlı kitabı da edinebilir. Kitabın arka yazısından: ”1992 yılındaki olumunden kısa bir sure once Remziye Hisar Anadoluhisarı ’ndaki evinde (şimdi Bilim Akademisi Başkanı olan) M. Ali Alpar ’a hayatını tum yonleriyle anlattı. Henuz 18 yaşında gencecik bir kadınken oğretmenlik yapmak uzere 1920 ’lerde Baku ’ye uzanan yolculuğu; Kurtuluş Savaşı sırasında, 1922 ’de Adana Kız Oğretmen Okulu ’nda yaptığı (Darulmuallimat) mudurluğu; zorluklar ve yokluklar icinde yurtdışında gercekleştirdiği doktora calışması; ulkeye donuşte her turlu imkÂnsızlığa ve engellere rağmen yaptığı bilimsel calışmaları ve sonrasında gelen başarı ve odulleri; 27 yıl beklenen profesorluk unvanı; kısacası mutlulukları, huzunleri, hayal kırıkları ve tum iniş cıkışlarıyla sıra dışı bir akademisyenin hayatıydı anlatılan.”