Calışan anneler, aynı anda cok farklı sorumluluklar ustlenmek zorunda kalır. İş temposu, ev duzeni ve cocuk bakımı gibi gunluk koşturmaların arasında her yaptıkları işin mukemmel olması icin buyuk cabalar gosterirler. Kendi hayatlarının otesinde bu “super kadınlar” bizim hayatımızı kolaylaştırmak icin de cok değerli buluşlara imza attılar. Bilimsel araştırma, icat ya da buluş dediğimizde akla her ne kadar erkekler gelse de bircok buluş kadınlar tarafından icat edildi. İşte icatlarıyla takdir edilmeye değer 10 ilham verici calışan anne…
1. KÂğıt Kahve Filtresi – Melitta Bentz 1873 ’te Almanya ’nın Dresden kentinde doğan Melitta, bir kahve uzmanı veya muhendis değildi. Kahveyi seven ama kullandığı yontemlerden bıkmış bir ev hanımıydı. 19. yuzyılda kullanılan suzgecler, kahvenin icinde telve bırakıyordu. Bu ise kahveyi acı ve lezzetsiz bir iceceğe donuşturuyordu. Bir gun, cezvenin dibine delikler actıktan sonra oğlunun okul defterinden aldığı bir parca kÂğıdı deliklerin uzerine yerleştirdi. Dakikalar sonra kahve kÂğıttan suzulerek bardağa dolmuştu. Tadım testinde, damak zevkine uygun son derece iyi demlenmiş bir kahveyle karşılaştı. Melitta bu yontemin ticari potansiyelini gorerek hemen patent başvurusunda bulundu. Ardından kÂğıt filtrelerini satabileceği bir mağaza acarak calışan anneler arasına katıldı. Mağazasını actıktan 20 yıl sonra tam yuz bin adet kÂğıt filtre satmıştı. Bugun Melitta ’nın kahve filtresi ureten şirketinde uc bin kişi istihdam ediliyor.
2. Damla Cikolatalı Kurabiye – Ruth Wakefield Ruth Wakefield, dunya tarihinin en ikonik tatlılarından biri olan cikolatalı kurabiyeyi icat etmesiyle tanınıyor. Wakefield 1930 yılında eşiyle bir pansiyon işletmeye başladığında 20. yuzyılın en cok konuşulan mucidi olacağından habersizdi. Pansiyonun lezzetli yemeklere sahip restoranı kısa bir sure sonra tum bolgede meşhur olmuştu. Bir gun konukları icin en sevdiği tariflerden biri olan fındıklı kurabiye yapmaya karar verdi. Kurabiyeleri yaptığı sırada hamura fındık yerine cikolata parcaları eklemeyi duşundu. O yıllarda damla cikolata henuz yaygın olarak kullanılan bir malzeme değildi. Kurabiyeleri fırından cıkardığında cikolataların erimediğini gordu. Yanlışlıkla icat ettiği kurabiyeler kısa bir sure icinde ABD ’nin en cok tuketilen atıştırmalıkları arasına girdi. Gunumuzde sadece ABD ’de damla cikolatalı kurabiyelerin 18 milyar doları aşan bir pazar alanı bulunuyor.
3. Tek Kullanımlık Bebek Bezi – Marion Donovan Hic kuşkusuz 20. yuzyılın ortalarına kadar ebeveyn olmanın en zor tarafı bebek bezi değiştirmekti. Kullanışlı olmayan bezlerin sızıntı yapması, bebeklerin surekli pişik olmasına neden oluyordu. Aynı zamanda ebeveynler, temiz bez bulundurmak icin surekli bez yıkamak durumundaydı. Marion Donovan ’da tum anneler gibi vaktinin buyuk bir coğunluğunu bebeğinin bezini, kıyafetlerini ve carşafını değiştirmeye ayırıyordu. Temizlik rutininden oldukca yorulan Marion, kızı icin duş perdesini kullanarak yeni bir bebek bezi dikti. Bezi kullanmaya devam ettikce hem zamandan tasarruf ediyordu hem de bebeği pişik olmuyordu. Zamanla bezin tasarımında değişiklikler yaparak cıtcıtlı bağlantılar ekledi. Marion, calışan anneler icin buyuk bir kolaylık sağlayan bu urune “boater” ismini verdi. 1949 yılında tek kullanımlık bez tanıtıldığında, bebek bakımı endustrisinde adeta bir devrim yaşandı. 1951 yılında icadın patentini alır almaz haklarını Keko Corparation ’a devretti. Tek kullanımlık bebek bezlerinin Turkiye ’ye ulaşması ise 1986 yılını buldu.
4. Daksil – Bette Nesmith Graham Bette Nesmith Graham, cocukluğunu sanatcı olmayı hayal ederek gecirdi. Genc bir kadın olup evlendiğinde, Bette ’nin hayali artık ona cok uzaktı. Eşinden boşandıktan sonra ise kendini, cocuğunun gecimini sağlamak zorunda kalan bir anne olarak buldu. Bette, daktilo oğrenerek bir bankada sekreter olarak calışmaya başladı. Calışma azmi sayesinde kısa surede yonetici sekreterliğine terfi etti. Terfisinin ardından ofis malzemeleri de değişti ve elektronik daktilo kullanmaya başladı. Elektronik daktilolarda karbon film şeritleri kullanıldığı icin kÂğıt uzerindeki hataları silmek imkÂnsız hale geliyordu. Bette, hatalarını silemiyorsa uzerini boyayabileceğini duşundu. Boylece evde hazırladığı su bazlı boya karışımını ofise goturdu. Bir sure sonra ofis calışanlarının tamamı daktilo hatalarını kapatmak icin Bette ’nin boyasını kullanmaya başlamıştı. Mutfağını bir laboratuvara ceviren Bette, “Mistake Out Company” ismiyle bir şirket kurdu. Sonra bu isim “Liquid Paper” olarak değişecekti. Bette ’nin şirketi sadece on sene icinde dunyanın tum bolgelerinden sipariş almaya başladı. Mucit olmasına rağmen sekreterlik mesleğini bırakmadı. 1980 yılında felc gecirdikten bir sure sonra hayata veda etti.
5. Mısır Değirmeni – Sybilla Masters Amerikalı gocmen ve mucit Sybilla Masters ’ın ismi, ilk olarak 1692 yılına ait New Jersey kolonisinin kayıtlarında geciyor. Kayıtlara gore bu tarihlerde Thomas Masters adında bir Quaker tuccarıyla evlenerek Philadelphia ’ya taşınıyor. Evliliğin ardından coğu kadın gibi yemek yapma, cocuk bakımı ve ev temizliği gibi gundelik işlerle meşgul olmaya başladı. Ancak Sybilla tum bunların arasında kendi tutkularını gercekleştirmek icin zaman yarattı. Sybilla, Kızılderili kadınlarının buyuk tahta direklerle mısırı ezmesini izlerken aklına bir fikir geldi. Ardından mısırı oğutmek icin cark yerine cekic kullanan yeni bir mısır değirmeni icat etti. Sybilla icadına “Tuscarora Rice” adını verdi. Bu icat, mısırın gıda ve kumaş gibi pek cok alanda kullanılmasını sağladı. O donemlerde mucitlerin icatları icin patent alması henuz cok yeni bir fikirdi. Bazı eyaletler kadınlara patent verme duşuncesine sıcak bakmıyordu. Sybilla ise patent almak icin Philadelphia ’dan ayrılarak Londra ’ya gitti. Ancak Londra ’ya gittiğinde patent almak icin duzenli bir prosedurun olmadığını oğrendi ve sonunda Kral George ’a başvurdu. Sybilla patentini almayı beklerken, Londra ’da bir mağaza actı. Eşi Thomas Masters zengin bir insan olmasaydı diğer kadın mucitler gibi Sybilla ’nın icadı da tarihe karışacaktı. Ancak o Amerika ’ya geri donduğunde artık patent sahibi bir mucitti.
6. İşaret Fişeği – Martha Coston Martha Coston kendi doneminde yaşayan butun kadınlar gibi hayatını eşine ve cocuklarına adamıştı. Ancak onun yaşamı eşinin olumunun ardından tamamen değişmeye başladı. Cocuklarının ve kendisinin gecimini sağlamak icin calışması gerekiyordu. Martha ’nın eşi, Amerikan donanması icin calışan bir bilim insanıydı. Olmeden once donanma icin işaret fişeği tasarlamaya başlamıştı. Martha eşinin proje notlarını bulduğunda, işaret fişeklerinin yeterince iyi tasarlanmadığını ve geliştirilmesi gerektiğini duşundu. Tum calışan anneler gibi Martha ’nın da pek cok sorumluluğu vardı. Bu nedenle işaret fişeği uzerindeki calışmaları uzun yıllar surdu. Sonunda eşinin tasarladığından daha guclu ve parlak bir işaret fişeği tasarlamayı başardı. 1859 yılında patentini aldığı bu yeni icat, gemi kazası geciren sayısız denizcinin hayatını kurtarmaya yardımcı oldu.
7. Lazer ile Katarakt Tedavisi – Patricia Bath Patricia Bath, ileri katarakt cerrahisi uzerine araştırma yapan ve gorme bozukluklarını onlemeye calışan bir doktor. 1968 yılında Howard Universitesi ’nden tıp fakultesinden mezun olduktan sonra New York Universitesi ’nde oftalmoloji asistanı oldu. Uzmanlığını almadan once bebeği doğdu. Calışan anneler icin zor olsa da kariyerine bir muddet ara vermek durumunda kaldı. 1981 yılında en tanınmış icadı olan Laserphaco Probe uzerinde calışmaya başladı. Lazer teknolojisinden yararlanan Laserphaco Probe, ağrısız ve kolay bir katarakt tedavisine imkÂn sağlıyordu. Cihazın patentini 1988 yılında aldı ve tıbbi patent alan ilk Afroamerikan kadın doktor oldu.
8. Uydu Tahrik Sistemi – Yvonne Brill II. Dunya Savaşı ’ndan sonra roket teknolojisinin gelişmesiyle uluslararası arenada bir uzay yarışı başlamıştı. Ozellikle ABD ve Sovyet Rusya, amansız bir rekabet icindeydi. Bu rekabet sadece teknoloji anlamında değil kulturel anlamda da ustunluk sağlama yarışına donuştu. Rus ve Amerikan bilim insanları bu yarışta ulkelerini bir adım daha one gecirmek icin buyuk bir azimle calışıyordu. Rekabet sırasında icatlar birbirini izliyor, uzay endustrisi onemli kazanımlar elde ediyordu. Donemin heyecanlı ve umutlu bilim insanlarından Yvonne Brill, Guney Kaliforniya Universitesi ’nden mezun olmuş bir roket bilimciydi. Ailesi onun evde kalarak cocuklarına bakmasını istediyse de Yvonne Brill, kariyeri boyunca ceşitli uzay programlarında gorev almayı tercih etti. 1980 ’li yıllara gelindiğinde uzay yolcuğunu tamamen değiştirecek yeni bir roket motoru olan “hidrazin resistojet” konseptini geliştirdi. Yvonne Brill ’in yuksek motor performansı gosteren icadı, uyduların yorungelerinde kaymasını onlemeyi başardı. Bugun ust duzey teknoloji şirketlerinin tamamı Brill ’in hidrazin resistojet sevk sistemini kullanıyor. Bu başarı Brill ’e 2011 yılında Amerikan Ulusal Teknoloji ve İnovasyon Madalyasını kazandırdı.
9. Gelişmiş Telekomunikasyon Teknolojileri – Shirley Ann Jackson Shirley Ann Jackson, hayatı boyunca karşısına cıkan butun engelleri aşarak pek cok ilke imza attı. Jackson, lisans ve doktora eğitimini fizik bilimi uzerine aldı. 1973 yılında Massachusetts Teknoloji Enstitusu ’nden doktora derecesiyle mezun olduğunda MIT ’nin ilk Afro-Amerikan kadın mezunu olmuştu. Kariyeri boyunca teorik fizik, kuantum fiziği ve optik fizik alanlarında araştırmalar yaptı. Bu calışmalarını telekomunikasyon teknolojisini geliştirmek icin kullandı. Arayan kimliği ve arama bekletme, guneş pilleri, taşınabilir faks, fiber optik kablolar gibi teknolojilerin icat edilmesini sağlayan cığır acıcı bilimsel araştırmalara imza attı. ABD Nukleer Duzenleme Komisyonu ve Rensselaer Polytechnic Enstitusu başta olmak uzere pek cok kurum ve kuruluşun başkanlığını yaptı. 1998 yılında Johnson ’ın ismi Ulusal Onur Listesine eklendi. Gunumuzde sadece kendi ulkesinin değil dunyanın en başarılı bilim insanlarından biri olarak kabul ediliyor.
10. Sling – Elle Rowley Wrap olarak da bilinen Sling, calışan annelerin kollarını kullanmadan bebeklerini kucaklarında tutmalarına yarayan bir urun. Slingi coğunlukla “bebeğim kucağımda dursun ama işlerim de aksamasın” diye duşunen calışan anneler kullanıyor. Bu urun aslında uzun zamandır biliniyor. Ancak Elle Rowley, slingi yeniden tasarlayarak daha guvenli ve kullanışlı bir hale getiriyor. Kendisi de calışan bir anne olan Rowley, bu urunu kadınların hayatlarını kolaylaştırmak icin piyasa surduğunu ifade ediyor. Dort kucuk cocuğu olan Rowley, şu an iki farklı şirketiyle cocuk tekstil urunleri tasarlamaya devam ediyor.
Kaynak: 1