Cinsiyet eşitliği mucadelesi uzun yıllardır dunyanın hemen hemen her yerinde devam ediyor. İkinci Dunya Savaşı ’nda erkeklerin savaşa gidip, kadınların sosyal hayata katılması ancak erkekler savaştan donduğunde yeniden ev işleriyle sorumlu olmaları, kadının toplumsal rolu konusundaki duşunceleri tetiklemişti. 1970 ’lerde ise kadın hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda mucadeleler başladı. Bu doneme dek kadınlar universiteye gidemiyor, iş hayatında aktif rol alamıyorlardı. Ancak mucadelenin başlamasıyla birlikte kadınlar once universiteye gitme hakkına sahip oldular, ardından da iş hayatına atıldılar. 70 ’lerin sonlarında ABD ’de universitede okuyan kadınların sayısı erkeklerden fazlaydı. Ancak yine de iş yaşamında erkek egemen toplumun getirisi olarak cinsiyet hiyerarşisi soz konusuydu. Ote yandan maaş eşitsizlikleri de vardı. k saati 1 dolara calışırken kadınlar bunun cok daha altında bir ucrete calışıyorlardı. Nitekim zaman icerisinde kadınların hakimiyeti hem siyasi, hem sosyal hayatta arttı. Ancak hala tam anlamıyla kadın erkek eşitliği bulunmuyor. Ozellikle ucuncu dunya ulkelerinde cinsiyet eşitsizliği son derece aşikar. Nitekim dunyanın her yerinde kadınlar haklarını kazanabilmek icin mucadele etti ve etmeye de devam ediyor. Regl izni de kadınların kazanmaya calıştığı haklardan biri. Dunyada bircok ulkede uygulanan regl izni, Turkiye ’de bazı şirketler tarafından uygulanmaya başlandı. Regl izni hakkında bilmeniz gerekenleri yazdık.
Regl donemi pek cok kadının ağır gecirdiği bir surec. Kadınlar bu donemde şiddetli ağrılarla başa cıkmak zorunda kalabiliyor, bazıları bu donemi oldukca ağır geciriyor
2012 yılında yapılan bir araştırma, kadınların yuzde 20 ’sinin gunluk aktivitelere mudahale edecek kadar ağrılı donemler yaşadığını buldu. Karın ve kasıklarda şiddetli ağrı, baş ağrısı, aşırı yorgunluk ve calkantılı ruh hali yaşanan semptomlardan bazıları.
Bu donemi ağır geciren kadınlar ozellikle reglinin ilk 2-3 gununde yataktan cıkmakta bile zorlanabiliyor. Okul doneminde rapor alınabilse de calışma hayatında bu konuda durum kadınlar icin hic de kolay değil
Ancak bazı ulkelerde kadınlar regl doneminde ucretli izne cıkabiliyor. Ulkeler dışında bazı şirketler de kendi iclerinde bu kararı uyguluyorlar
Ne yazık ki toplumsal cinsiyet mucadelesi uzun yıllardır devam etmesine rağmen kadın haklarını yasalarla koruyan 6 ulke bulunuyor. Bu ulkelerde kadınlar ve erkekler tamamen eşit haklara sahip;
Danimarka, Fransa, Letonya, Luksemburg, Belcika ve İsvec ’te kadın ve erkeklere, olculen kriterlerde aynı haklar sunuluyor.
Ote yandan kadın ve erkeklere eşit hakları yasalarla tanımayıp regl izni tanıyan ulkeler de var. Regl izni kadınları bu donemde işten bir ya da iki gunluğune izin almak icin yasal bir hak talep etmesi. Peki regl izni ilk nasıl ortaya cıktı?
Regl izni ilk olarak Japonya ’da ortaya cıktı. İkinci Dunya Savaşı ’ndan hemen sonra Japonya ’da 1947 Calışma Standartları Yasasına gore, ağrılı donemleri olan veya donem ağrılarını şiddetlendirebilecek bir işi olan herhangi bir kadına “seirikyuuka” yani “fizyolojik izin” verilmeye başlandı. Bu yasa bir oncuydu, cunku o donemde kadınların regl olması rahatca konuşulamayan bir tabuydu. 1989 yılında Japonya ’da yapılan bir araştırmada 987 sendikanın yuzde 95.5 ’i kadın calışanlarına regl izni verdiği belirlendi.
Regl izni kullanılabilen diğer ulkeler ise şoyle;
1. Filipinler
1987 yılında Filipinli Kadın İşciler Hareketi, yuruttuğu kampanyayla, “ağrıların en dayanılmaz olduğu reglin ilk gunlerinde ucretli izin kullanılması” icin yasal duzenleme talebi iceren binlerce imzayı Calışma Bakanlığına gonderdi. Bunun sonucunda ise regl izni hakkı kazandılar.
2. Tayvan
Bu arada, Tayvan ’daki The Atlantic ’teki yeni bir rapora gore , menstruel izin yasası 2013 gibi yakın bir tarihte değiştirildi. Tum işcilere verilen 30 gunluk yarı ucretli hastalık iznine ek olarak, kadınlara yılda uc gun adet izni garanti ediyor.
Fazladan uc gun, bir politikacı koalisyonunun adet iznini normal hastalık iznine dahil etmenin kadın haklarının ihlali olacağını iddia etmesinden sonra geldi. Endonezyalı kadınlara da ayda iki gun adet izni veriliyor ve Guney Koreli işciler VE oğrenciler, hastalık iznine sahip olduklarında izinli gunler alma hakkına sahipler.
3. Cin
Cin ’deki yasa ise biraz daha farklı. Ulkede regl doneminde olan kadın işcilerin duşuk sıcaklıklarda ve yuksek performans gerektiren işlerde calıştırılması yasaklandı. Bircok sektorde ise kadınların regl donemlerinde iki gunluk ucretli izin kullanmalarına yasalarla olanak tanınıyor. Ancak bu izni kullanabilmek icin kadınlar idrar testi yaptırması gerekiyor.
4. Guney Kore
Guney Kore ’de de kadınlara Kore ’de bir gunluk ucretli regl izni veriliyordu. 1994 yılında bu izin ucretsiz izne donuşturuldu.
5. Endonezya
Endonezya yasalarına gore regl doneminde olan tum kadın işcilerin 2 gunluk izin kullanma hakkı bulunuyor. Bu hak ise kadın işcilerin grevleri sonucunda kazanıldı. 1995 yılında yaklaşık 15 bin kadın işcinin yarısı ulkenin en buyuk tekstil ihracatcılarından olan Great River Industries Company ’de greve cıktı. Kadın işciler ucret zammını ve daha iyi calışma koşullarıyla birlikte regl iznini de talep ettiler. Kadın işciler yasalara gore bu haklara sahipti ancka yasa uygulanmıyordu. Coğunlukla kadın işcilerin calıştığı, ulkenin en buyuk sigara ureticisi Indon Cigarette fabrikasında da kadın işciler 14 Kasım 1997 ’de aynı taleplerle grev gercekleştirdiler. Grev sonucunda kadın işcilerin diğer talepleriyle birlikte regl izni talebi de kabul edildi.
6. İtalya
İtalya ’da da 2017 yılında 4 kadın milletvekili tarafından kadınların regl doneminde izin kullanabilmeleri uzerine hazırlanan yasa tasarısı parlementoya sunulmuştu. İtalyan Parlamentosu, şirketlerin şiddetli menstrual krampları olan kadınlara uc gunluk ucretli izin teklif etmelerini gerektiren bir yasa tasarısını onaylamıştı. Ancak bu izinden faydalanabilmek icin de doktor tarafından muayane edilmeniz ve doneminizi gercekten ağır gecirip gecirmediğinizin belirlenmesi gerekiyor.
Turkiye ’de regl izni konusunda durum ne?
Toplumsal cinsiyet eşitliği mucadelesinin yoğun olarak surduğu ulkelerden biri Turkiye. Turkiye ’de regl izni ilk olarak 2004 yılında yalnızca “ağır ve tehlikeli işler” kapsamına giren işlerde calışan kadınlara tanınmıştı. İzin suresi ise 5 gun olarak belirlenmiş. Ağır ve Tehlikeli İşler Yonetmeliği ’nde yer alan bu madde pratikte uygulamaya ne yazık ki gecmedi.
Sonraki surecte ise ozellikle tekstil ve konfeksiyon sektorunde yer alan bazı işler “ağır ve tehlikeli işler” kapsamına alındı. Nitekim buyuk tartışmalarının yaşanmasının ardından tekstil ve konfeksiyon sektorunde yer alan bazı işler “ağır ve tehlikeli işler” kapsamından cıkartıldı. 2013 yılında ise cıkarılan bir yonetmelikle Ağır ve Tehlikeli İşler Yonetmeliği yururlukten kaldırıldı. Dolayısıyla kadınlara regl iznine yonelik atılan bu adımlar silindi. Ancak ulkemizde boyle bir yasa olmasa da bazı kurumlar ve kuruluşlar kadın calışanlarına regli izni tanıyor.
Turkiye ’de regl izni veren kurumlar hangileri?
Turkiye ’de regl izni yasal değil. Ancak bazı kurum ve kuruluşlar insiyatif kullanarak kadın calışanlarına regl izni tanıyor.
Zomato
Dunyanın en buyuk gıda tedarik şirketlerinden Zomato ’nun Turkiye de dahil olmak uzere 24 ulkede geniş bir calışma ağı bulunuyor. Şirket, kadın calışanlarına bir yıl icerisinde kullanmak uzere 10 gunluk “regl izni” getireceğini duyurdu.
Zomato Turkiye Ulke Muduru Cankut Aydın konu ile ilgili olarak yaptığı acıklamada; “Menstruasyon donemi sebebiyle fizyolojik ve/veya ruhsal olarak kotu hissetmenin ve bu sebeple calışamayacak olmanın iş hayatında rahatlıkla dile getirebileceği, biyolojik farkların, anlayış, guven ve saygıyla karşılandığı bir kulture sahip olmaktan gurur duyuyoruz. Bu bağlamda, ihtiyacı olan kadın ve transgender calışanlarımız icin senede 10 gun adet izni uygulamamızı hayata geciriyoruz. Ek olarak tum Zomato calışanları, kadın, erkek, eşcinsel, transgender ayırt etmeksizin 6 ay ucretli doğum iznine hak kazanmaktadır. Ayrıca, doğan bebek icin de 1000 Amerikan Doları aile desteği sağlanmaktadır. Zomato bizim evimiz ve insanın evini daha guzel hale getirmek icin yapmayacağı şey yoktur.” şeklinde konuştu.
Kaynak: 1 2 3
İzmir Barosu
İzmir Barosu gectiğimiz yılın eylul ayında her alanda kadını guclendirmeye calıştıklarını ifade ederek, kadın calışanlarında ayda bir gun regl izni verilmesini kararlaştırırdı. İzmir Barosu regl izni kararını Twitter hesabından duyurmuştu.
Tunceli Belediyesi
Tunceli Belediyesi de İzmir Barosu ’ndan sonra kadın calışanlarına menstruasyon izni verdiğini acıkladı. Belediye konuya ilişkin şu acıklamaları yaptı; “Kadınların guncel taleplerini tespit edip, bu sorunları cozmeyi onumuze hedef koyup eylul ayında yapılan belediye meclis toplantısında Toplumsal Cinsiyet Eşitlik Komisyonu kurulması kararı almıştık. Belediyenin tum hizmetlerinin ve gercekleştireceği projelerin, her turlu ayrımcılığa karşı cinsiyet eşitliğini esas alacak bicimde dizayn edilmesine katkı sunmak icin kadın meclislerimiz ve komisyonumuz bu calışmalarını surduruyor. Bu anlamda toplumsal cinsiyet eşitliği ilkemize dayanarak kadın calışanlarımıza, her ayın belirledikleri bir gunu regl izni verme kararı aldık.”