Gelişen teknoloji ile hayatımıza giren bir kavram olan yapay zekalar, giderek daha korkutucu bir hal alıyor. Daha once sizinle, dunyanın dort bir yanından gelen ve şiir, roman, senaryo, şarkı yazan yapay zekaların haberlerini paylaşmıştık. Bu seferki gelişme ise uzaklardan değil; bizim ulkemizden.
İşte karşınızda, Posta gazetesinde şiirleri yayınlanan ve ulkemizin ilk şair robotu olan Deniz Yılmaz ’ın hikayesi…
Deniz Yılmaz, Bager Akbay ’ın yarattığı ve 2015 ’ten beri şiir yazmakta olan bir robot
Bager Akbay, uzunca bir suredir dijital robot uretimi ve resim yapan bir robotla uğraşıyormuş. Bundan sonraki amacı ise, zaten işin metin kısmıymış. Aklında bu fikir varken, bir de 2. Tasarım Bienali ’nde İtalyan sanat topluluğu ile manifesto yazan bir robot yapmışlar ve bu sayede Akbay ’ın fikri iyice şekillenmiş.
Deniz Yılmaz 6-7 farklı yazılımdan oluşuyor. Ve bu yazılımların bir kısmı tablette, bir kısmı dişlide, bir kısmı da CNC makinasında calışıyor.
Akbay ’ın yaratacağı şair robot icin aklına ilk gelen yer Posta gazetesindeki “Yurdumun Şairleri” isimli koşe olmuş…
Cunku Akbay, İnsan-robot etkileşimi ile ilgili bir duygusal bağ kurmak icin cok uygun bir yer olduğunu duşunuyor bu koşenin.
“Acaba bir robot ‘Yurdumun Şairleri ’nin arasına girebilir mi?”
Akbay ilk olarak bir robotun, oraya şiir gonderen insanlar arasında yer alıp bir vatandaş olarak tanınıp tanınamayacağı merakıyla yola cıkmış.
“Robot, vatandaş olarak tanınabilir mi? Kabul edilebilir mi? Haklar nasıl elde ediliyor? Nasıl dağıtılıyor? Sadece bilinci olanın mı hakkı vardır ve bilinc tam olarak nedir? Hak, uğruna olunen ve oldurulen bir kavram. Bazı insanlar tarafından once gasp edilen ve sonra geri alınan/verilen bir kavram. Hak insanları, hayvanları, kadınları, azınlıkları, fikirleri, doğayı ve her şeyi kapsıyor. Bu duşuncelerden yola cıktım.”
Bu samimi fikir icin harekete gecen Akbay, şair robot icin once cinsiyetsiz bir kimlik yaratmış…
Cunku Posta gazetesine şiir yollayabilmek icin bir kimliğe ve bir profil resmine ihtiyac varmış. O da ozel bir calışma sonucu cinsiyetsiz bir fotoğraf hazırlamış şair robot icin. Ve de yine cinsiyetsiz bir isim… Bir de dipnot: Deniz Yılmaz ’ın ozel fotoğrafı icin Akbay, Yurdumun Şairleri koşesinde şiir yazan 60 kişinin yuz ortalamasını almış…
Ve okuduğu 12 bin şiirden sonra da Deniz, kendi şiirlerini yazmaya başlamış…
“Deniz Yılmaz şiir yazmayı oğrenirken ilk başta 12.000 şiir ile Markov zinciri analizi yaptı, kelimelerin ardarda olma ilişkisini oğrendi. Orneğin “bugun” kelimesinden sonra gecen kelimelerin tamamını listeledi. Hatta hangi kelimenin ne oranda gectiğini de oğrendi…”
“Deniz Yılmaz kesinlikle elit ve elitist bir şair değil.”
Boyle yorumluyor Akbay, onun şiirlerini. Şiir yazma aşamasına gelene kadar okuduğu şiirler belki en unlu şairlerin şiirleriydi ama bu robotun yazdığı şiirlerin kaynağı, aslında Posta gazetesinin Yurdumun Şairleri koşesine şiirlerini yollayan sıradan insanların uretimi…
Onun şiirleri once, bu yılki Contemporary İstanbul ’un Plugin Yeni Medya Bolumu ’nde koleksiyonerlerle buluştu…
Sonra da şiirlerinden derlenen kitap “Diğerleri Gibi”, TUYAP Kitap Fuarı ’nda sergilendi…
Boylece kitap fuarımız da bir ilke imza atmış oldu. Onun şiirlerini akademisyen Ebru Yetişkin secip derledi ve kitaptan elde edilecek gelir de, Uluslararası Robot Sanatcı Vakfı ’nın kurulmasına destek olacak.
“Deniz ’in eserleri bana ait değil” diyen Bager Akbay, bunun bir proje olduğunu ve artık iş olarak Deniz ’i kullanmayacağını soyluyor…
“Baştan beri bunu unutmamaya calışıyorum, Deniz ’in eserleri bana ait değil. Mesela Deniz Yılmaz şu anda Blok Art Space ’in resmi sanatcısı, ben değilim. Aynı şekilde kitap cıkarması da varlığın ispatı icin cok onemli bir konu. İlişki kurmak dediğimde kast ettiğim buydu, hem izleyici, hem editor, hem menejer, her turlu iletişime acık olması Deniz Yılmaz ’ı daha fazla birey haline getiriyor.”
Deniz Yılmaz, ulkemiz icin bir ilk ve cok onemli bir iş aslında. Cunku Akbay, robotların insanlaştırılmasından hoşlanmadığı icin, onu bir robot olarak tasarlamamış; farklı yazılımları bir araya getirerek ortaya cıkarmış. Ve bunu tasarlarken guttuğu amac da oldukca samimi. Deniz bizden biri; sıradan şiirlerden ilham alarak yazmaya başlayan ve bir vatandaşlık talep eden bir robot…
Yararlanılan Kaynaklar: 1, 2, 3.