İşci haklarıyla ilgili kult olabilen filmleri incelediğimiz zaman son yıllarda, bu alandaki verimliliğin oldukca duşmeye başladığını goruyoruz. Aslında bu, calışan sorunlarıyla ilgili filmlerin azalmasından ziyade, bu tarz yapımların biraz daha “beyaz yakalı” sınıfın sorunlarına eğilmesidir diyebiliriz. Orneğin Fight Club filmi beyaz yakalı bunalımını cok iyi anlatan bir kulttur ama işci haklarını on plana cıkartan bir film olduğu soylenemez. Biz de 1 Mayıs ’a ithafen işcilere reva gorulen zor calışma koşulları ve bu koşullar karşılığında onlara sağlanan imkanların adaletsizliğini vurgulayarak kult mertebesine yukselmiş bazı filmleri listeledik. Linki patronunuza gondermeyi unutmayın 🙂
1. Stachka (1925) IMDb
Rusya ’da Bolşevik Devrimi oncesinde bir fabrikadaki işcilerin yaptıkları grevi konu alan filmin yonetmen koltuğunda Sergei M. Eisenstein oturuyor. Yonetmenin ilk uzan metrajı olan film, calışma koşullarından memnun olmayan fabrika işcilerinin gercekleştirdikleri grevi anlatıyor. Filmin onermesi bireyselliğe karşı kollektivizm vurgusunu on plana cıkarma uzerine kuruludur. İşci sınıfının merkezinde olduğu ilk filmlerden birisidir.
2. Bread And Roses (2000) IMDb
Sosyalist ideolojiye yakın goruşleri olan yonetmen Ken Loach, bu yapıtında ozellikle dunyanın bircok yerinde, ucuz iş gucu olarak gorulen gocmen işcilere odaklanıyor. Gocmen işcilerin yaşadığı kitlesel dramın anlatıldığı filme, Meksikalı iki kız kardeşin bireysel hikayaleri de başarıyla yedirilmiş. Gocmenlik vurgusu dışında işci kadınların on planda tutulması da esere ayrı bir onem katıyor. Ken Loach ’ın işci sınıfıyla ilgili cokca eseri var ancak bu eser kapitalizmin merkezi olan Amerika ’da cektiği ilk film.
3. Modern Times (1936) IMDb
Charles Chaplin ’in en meşhur goruntulerinden birisidir. Televizyonda, internette herhangi bir kolajda hatta metrolardaki lcd ekranlarda bile denk gelmiş olabilirsiniz. O meşhur iş makinesi, uretim bandı sahneleri gercekten cok başarılıdır. Bu filmde buyuk ekonomik buhran donemindeki işci sınıfı mucadelesi mizahi yolla eleştirilir. Modern endustri eleştirisini yaparken ne olursa olsun dayanışma ve direniş ile her zaman bir umut olduğunu anlatıyor.
4. The Grapes of Wrath (1940) IMDb
Edebiyat ’ın en onemli klasiklerinden birisi olan Gazap Uzumleri sinema tarihinde de onemli kultlerden birisidir. Ciftcilik yaparak gecimini sağlayan Joad ailesi, yeni yaygınlaşan traktorun kendi yerlerini alması, kuraklık, zorlu ekonomik koşullar nedeniyle yaşadıkları yeri terk edip, bir kamyonet ve buyuk umutlarla California ’nın yolunu tutarlar. California topraklarındaki bereketle ekonomik buhrandan kacan, traktor yuzunden işinden olan bir suru insan icin bir umuttur. Ancak gittiklerinde orda da bu zenginliği işcilerle paylaşmak yerine onları boğaz tokluğuna calıştırdıklarını gorurler. Orgutsel olarak bu haksızlıkla mucadele etmeye calışanlar da vardır.
5. Saturday Night And Sunday Morning (1960) IMDb
İngiltere ’de doğan Ozgur Sinema Hareketi ’nin en onemli temsilcilerinden birisidir. İngiliz Yeni Dalgası olarak da anılan bu akımın sembol filmlerinden birisi olan bu film, genc bir fabrika işcisinin hayatına yoğunlaşıyor. Bireysel bir hikÂye uzerinden butun işci sınıfının sorunları anlatılıyor. İşcilerin buyuk bunalım icerisinde yaşadığını, hayatlarının renksizliğini cok dramatik bir şekilde anlatmayı başaran filmin yonetmeni
6. Karanlıkta Uyananlar (1964) IMDb
Edebiyatımızın usta isimlerinden Vedat Turkali ’nin senaryosunu kaleme aldığı filmin yonetmeni Ertem Gorenc. Cağdaşı olan Turk filmlerinden cok farklı olan bu yapım, mesajını cok net veren bu yuzden de cokca sansure uğrayan bir film. Karanlıkta Uyuyanlar gecmişten gunumuze kadar olan surecte hala sinemamızın en onemli işci sınıfı filmlerinden birisidir.
7. La classe Operaia Va İn Paradiso (1971) IMDb
Uretimde ceşitli kavramlardan vardır. Bunlardan en onemlilerinden birisi de hammaddedir. İşte bu film Kapitalist duzende insanın da bir hammadde olarak gorulduğunu mesajını veriyor. İşcilerin zorlu calışma şartları ve bunun karşılığı olarak onlara (ucretleri ile) reva gorulen hayatın ne kadar orantısız olduğunu cok başarılı şekilde anlatan filmin yonetmeni Elio Petri. Filmin mesajı net: Batsın bu kapitalizm!
8. Tout va bien (1972) IMDb
Bir fabrika grevini konu alan bu film, bicimsel anlamda sinemanın onemli yapıtlarından birisi. Uzun sekansları ve farklı uslubuyla doneminin sınırlarını zorlayan bu yapımın yonetmenleri , Jean-Luc Godard ve Jean-Pierre Gorin ikilisi. Sınıf savaşına dair mesaj veren filmler arasında onermesini en net şekilde anlatan filmlerden birisidir. Yapılan fabrika grevinin şahidi olarak bir Amerikalı gazetecinin varlığı ise esas gondermenin kapitalizmin merkezine olduğunun bir işaretidir.
9. Bereketli Topraklar Uzerinde (1979) IMDb
Orhan Kemal ’in aynı adlı eserinden uyarlanan filmin yonetmenliğini Erden Kral ustleniyor. Filmin uyarlama senaryosunu yonetmenle birlikte, aynı zamanda başrol oyuncusu da olan, Tuncel Kurtiz ustlenmiş. Film bereketli Cukurova topraklarına gelip cok zorlu şartlarda calıştırılan Pehlivan Ali, Kose Hasan ve Yusuf isimli uc arkadaşın hikayesini konu ediniyor.
10. Harlan County, USA (1976) IMDb
Bu seferki filmimiz Oscar ’lı bir belgesel. Yonetmen Barbar Kopple bu belgeselinde Amerika ’daki bir grup maden işcisinin Kentucky ’de gercekleştirdikleri grevi konu alıyor. Belgesel surecinde yonetmen ve ekibinin de işcilerle aynı şartlarda yaşaması, belgeselin samimiyetini oldukca arttırmış. Grevin orgutlenmesi ve ic dinamikleri dışında, guvenlik guclerinin grevi kırmak icin yaptığı zulmu (polisin ateş actığı goruntuler de dahil) butun cıplaklığıyla yansıtmayı başarmış bir yapım.
11. Blue Collar (1978) IMDb
Blue Collar ’ın mesajı işcilerin haklarını aramak icin muhakkak orgutlenmesi uzerine kuruludur. Kapitalist duzen ise oncelikli olarak işcilerin bir araya gelmelerini engellemek icin calışır. Yazılmış en ajitatif metinlerden birisi olan Komunist Manifesto ’nun finali soyle biter: “Dunyanın butun işcileri, birleşin!” İşte bu yapımın temel onermesi de budur.
12. Germinal (1993) IMDb Emile Zola ’nın romanından uyarlanmış ve yonetmen Claude Berri tarafından beyazperdeye aktarılmıştır. Diğer filmlerimizden biraz daha eski donem işcilerinin hayatını konu alan film bizi 18. yuzyıla goturuyor. Yani sanayi devriminin başlangıc zamanlarına. Maden işcilerinin muktedirlere karşı giriştikleri grevi konu alan film, sanayi devrimi sonrası işcilerin yaşadığı ilk sıkıntıları yansıtması acısından da farklı bir yere sahiptir.