Niels Henrik Abel Biyografisi Abel'in ilk onemli yapıtı, beşinci derece genel denkleminin cozumunun olanaksızlığı uzerine oldu. Niels Henrik Abel, 5 Ağustos 1802 tarihinde Norvec, Stavanger yakınlarında Finnoy Adası ’nda yedi kardeşin ikincisi olarak doğmuştur. Annesi Ane Marie Simonson ’dur. Abel ’in babası Soren Georg Abel, fakir bir Lutherandı ve ailesini, Niels Henrik doğduktan kısa sure sonra, guneydoğu Norvec ’teki Risor kasabası yakınlarındaki Gjerstad cemaatine goturdu. 1815 yılında Niels Henrik Abel, Oslo ’daki katedral okuluna girdi. Matematiksel yeteneği, matematiksel edebiyatta onu klasiklerle tanıştıran ve cozmesi icin orijinal problemleri onermiş matematik oğretmeni Bernt Michael Holmboe‘nin gelişiyle birlikte 1817 ’de keşfedilmiş oldu.

Niels Henrik Abel, 17. yuzyıldan İngiliz Sir Isaac Newton, 18. yuzyıldan Alman Leonhard Euler ve cağdaşları Fransız Joseph-Louis Lagrange ve Alman Carl Friedrich Gauss ’un araştırmalarını - matematiksel eserlerini inceledi. Bu sırada yaklaşık 300 yıldır acıkta olan beşinci dereceden denklemlerin cozumu ile ilgili problem ile karşılaştı. Niels Henrik Abel ’in babası 1820 ’de oldu ve ailesini zor durumda bıraktı ancak oğretmeni Holmboe, Abel ’i 1821 ’de Christiania Universitesi‘ne (Oslo) girmeye imkÂn veren fonlara katkıda bulundu ve Niels Henrik Abel, 1822 ’de universiteden bir on derece aldı ve calışmalarına Holmboe tarafından sağlanan destekle devam etti. 1823 yazında, Abel teyzesinin yanına Kopenhag ’a giderek burada İskandinav ulkelerinde onde gelen bir matematikci olarak kabul edilen Ferdinand Degen ile tanıştı. Bu esnada burada Pierre de Fermat ’ın Buyuk Teoremi ve eliptik fonksiyonlar uzerinde calışmaya başladı. Kopenhag ’da tanıştığı Christine Kemp ile kısa bir sure nişanlı kaldı.
Niels Henrik Abel ’in 1823 ’te yayınlanan ilk yayınları fonksiyonel denklemler ve integraller uzerindeydi; o eliptik integral denklemi formule eden ve cozen ilk matematikcidir.
Arkadaşları Norvec hukumetinden ona Almanya ve Fransa ’da eğitim fakultesinde iş vermeleri icin cağrıda bulundu. Norvec hukûmetinin bursuyla 1825 - 1827 yıllarında Almanya ve Fransa ’da kaldı. Adıyla anılan integraller uzerine araştırmaları ve Abel teoremini kapsayan yapıtını Paris Fen Akademisi ’ne sundu. Umduğu ilgi ve kabulu goremedi. Parası bittiği ve aldığı borcları odeyemeyecek duruma duştuğu icin Norvec ’e dondu. Ozel dersler vererek ve universiteden bağlanan kucuk bir aylıkla yaşamını ve calışmalarını surdurmeye başladı. Abelyen de denilen Abel denklemi, Abel fonksiyonu, Abel integrali ve Abel grubu adlı calışmalarını tamamladı.
Abel, Almanya'ya gittiğinde Berlin ’de Norvecli arkadaşlarıyla 1825-1826 kışını gecirdi. burada yakın arkadaşı ve akıl hocası olan inşaat muhendisi ve matematik meraklısı August Leopold Crelle‘le bir araya geldi.
Niels Henrik Abel, Berlin'de tanıştığı August Leopold Crelle adlı Alman matematikcinin teklifine uyarak onun yeni cıkaracağı Crelle ’s Journal olarak bilinen Journal fur die reine und angewandte mathematics‘i (Saf ve Uygulamalı Matematik Dergisi) matematik dergisine makale gondermeye başlar. Derginin ilk cildinde Abel'ın yedi makalesi yayımlandı. Ve matematik dunyasında tanınması da bu sayede oldu. (Bu dergi gunumuzde hala yayınlanıyor ve uluslararası alanda iyi bir une sahip olmaya devam ediyor).
O donemlerde, genc bir matematikcinin şohreti yakalayabilmek icin tek caresi, Paris gibi buyuk merkezlerdeki tanınmış kişilerin takdirini kazanabilmek olduğundan Abel Fransa ’ya gitti.
Abel, 1826 yılında Abel teoremi, Abel integralleri ve fonksiyonlarının teoremi calışmalarını daha iyi tanıtabilmek ve orada matematik uzerine bir iş bulabilmek umudu ile Paris ’e gitti ve istediği randevuları alamadı. Başarısız olarak 1827 Mayıs ’ında Norvec ’e geri dondu. Norvec ’e geri donduğunde Abel, borc ve hastalık icindedir ve vereme yakalanmıştır.
Niels Henrik Abel'in matematiğe katkısı, eliptik integral adıyla bilinen bazı tur integrallerin kavram olarak anlaşılmasını sağlamaktan ibarettir. Bu integrallerin nasıl hesaplanacağı hÂl bilinmemekle birlikte, altında yatan temel kavramlar Abel'in ve cağdaşlarının calışmalarıyla aydınlanmıştır.
Niels Henrik Abel'in matematik dunyası dışında da tanınmasını sağlayan calışması ise beşinci derece polinom denklemlerinin cozumleriyle ilgilidir. Birinci ve ikinci derece polinom denklemlerinin cozumu yıllardır biliniyordu. Ucuncu derece polinom denkleminin cozumunu, 15. yy.da İtalyan matematikci Gerolamo Cardano, dorduncu derece polinom denklemin cozumunu de Gerolamo Cardano'nun arkadaşı Lodovico Ferrari, yine katsayılar cinsinden cozmeyi başardı.
İnsanlar dorduncu derece denklemlerden sonra beşinci derece denklemlerle tam uc yuzyıl hicbir sonuc almadan uğraşmışlardır. İşte Abel burada tarih sahnesine cıktı ve beşinci dereceden genel bir polinomun koklerinin bilinen yontemlerle bulunmasının mumkun olmadığını gosterdi. Bazı ozel beşinci derece denklemlerin cozumunun bulunduğu halde, her denkleme aynı şekilde uygulandığında, bize cozumu verecek bir metodun olmadığını ispatladı.
Abel, matematikte elde ettiği parlak sonuclara rağmen hayatı boyunca doğru durust bir iş bile bulamadı. Matematikci olarak kendisini Avrupa'daki matematik cevrelerine bir turlu kabul ettiremedi.
Abel, Froel Hansteen ile nişanlı idi.
Olumunden iki gun sonra adına bir mektup geldi. Berlin Universitesi'nden gonderilen mektupta, Abel'in olumunden habersiz, genc matematikciye calışmalarının dikkat cektiği ve universitede iş teklif edildiği bildiriliyordu. Oldukten sonra anlaşılma olgusunun bu denli tez gercekleştiği bir daha gorulmedi.
Niels Henrik Abel, 6 Nisan 1829 tarihinde Froland, Norvec ’de 27 yaşında yokluk icinde veremden olmuştur.
500 Norvec Kronunda Abel
Norvec hukumeti tarafından Niels Henrik Abel anısına ceşitli yıllarda posta pulu ve Norvec parasına resmi basılmıştır.
Olumunden 173 yıl sonra 2001 yılında, Abel ’in doğumunun 200. yılı anısına matematiğin Nobel Odulu olan Abel Odulu verilmesi fikri ortaya atıldı. İlk odul 2003 yılında verildi. Abel Odulu, Norvecli matematikci Niels Henrik Abel ’e atfen adlandırılmış olup, Nobel odulleri uzerinden modellenmiş ve 2003 yılından beri her yıl verilmiştir. Maddi değeri 6 milyon kron ya da yaklaşık 1 milyon dolardır.
Her yıl Abel Odulu ’nu kazanan kişi, beş matematikciden oluşan uluslararası bir komite tarafından belirlenmekte ve daha sonra Norvec Bilim ve Edebiyat Akademisi tarafından duyurulmaktadır. Kazananlara altı milyon kron, yaklaşık 1 milyon ABD doları (2011), para odulu verilmektedir. Odulun veriliş amacı matematiğin, ozellikle gencler arasında, yaygınlaşması ve prestij kazanmasıdır.