
Necati Bey Biyografisi Balıkesir ’deki Necatibey Eğitim Fakultesi ’ne adı verilen kişidir. Necati Bey, 1894 yılında İzmir ’de doğmuştur. Tam adı Mustafa Necati Uğural ’dır. Babası Darendeli Halit Bey, annesi Elbistanlı Mustafa Efendi ’nin kızı Naciye Hanım ’dır. Necati Bey, ilk ve orta oğrenimini İzmir ’de tamamladı. İstanbul Hukuk Mektebi ’nde yuksek oğrenimini tamamladıktan sonra ilk gorevine İzmir Oğretmen Okulu ’nda başladı.
1914 yılında tekrar İzmir'e donerek avukatlık ve İzmir Kız Oğretmen Okulu'nda oğretmenlik yapmaya başlamıştır. Daha sonra, yakın arkadaşı Huseyin VÂsıf Cınar Bey'le birlikte 1915 yılında, "Ozel Şark Mektebi İdadisi" (Ozel Şark Lisesi) ni kurmuşlardır, 1918 yılına kadar Mustafa Necati bu okulun mudurluğu ve edebiyat oğretmenliği, Huseyin VÂsıf da mudur yardımcılığı ve tarih oğretmenliği gorevlerini yurutmuşlerdir. Bu arada bir sure de "Aydın-Kasaba Demiryollarında Hukuk Muşavirliği" gorevini yurutmuştur. Savaş sonrasında bir yanda İtilÂf Devletlerinin işlerine son verdiği Aydın-Kasaba demiryolu işcilerinin haklarını savunmuş, "İzmir Demiryolları İslÂm Memurini TeÂvun Cemiyeti"nin kurulmasına onculuk etmiş; diğer yanda da savaştan donen ve işsiz kalan yedek subayların sosyal ve ekonomik sıkıntılarını giderebilmek icin careler aramıştır. Bu maksatla İzmir'de "İhtiyat ZÂbitÂnı TeÂvun Cemiyeti" kurulmasına fikir babası oluyor. Bu derneğin uyesi olan yedek subaylar, işgalden bir gun once Maşatlıkta yapılan toplantıda olduğu gibi daha sonraki donemde, Batı Anadolu KuvÂyi Millîyesi icinde de cok onemli rol oynamışlardır.
İzmir Turk Ocağının faal bir uyesi olan Necati Bey, Turk Ocağı'nda işgalden on beş yirmi gun once yaptığı bir konuşmada :
"Tehlike yaklaştı. Rumlar harıl harıl silÂhlanıyor ve bir şeyler bekliyorlar. Biz ise kalemle, muhtıra ve nutuklarla numayiş ve alÂyişle iş gormeye calışıyoruz. Bu doğru değildir. Her ihtimÂle karşı butun Turkluğun silÂha sarılması icap eder. Ona gore TeşkilÂt yapmalıyız." diyordu. İzmir ’in işgali sırasında İstanbul ’a gitti. DÂhiliye NezÂretinde (İcişleri Bakanlığında) gorev alan Necati Bey, İstanbul Hukumetinin, Karasi Mutasarrıflığına tayin ettiği Fatin Bey'in yardımcısı olarak 1919 yılında Balıkesir'e gitmiştir. Balıkesir'de, oldukca yoğun bir calışma temposu icinde gecen bu donem, onun, 29 Nisan 1920 Perşembe gunu Saruhan (Manisa) Mebusu olarak TBMM'ne katılmak uzere Balıkesir'den ayrılmasına kadar devam etmiş ve Balıkesir'de kaldığı bu yedi ayı aşkın sure icinde Millî Mucadele Hareketine ve Balıkesir'e cok buyuk hizmetlerde bulunmuştur.
Mustafa Necati Bey, Balıkesir'de bir yandan soz ve yazıları ile Millî Mucadele Hareketini anlatmaya calışmış, diğer yandan da elinde silÂhı ile eniştesi Yzb. HÂlit (Bayrak) Bey ve hemşehrisi Bulgurcu Mehmet Efenin yanında ceşitli cephelerde savaşlara katılmıştır. Anzavur isyanı sırasında kurulan "Balıkesir Takip Mufrezesi'nde mufreze kumandanı olarak gorev almıştır.
Milli Mucadele ’de Kuvayi Milliye icinde yer alan Mustafa Necati Bey, Anzavur kuvvetlerine karşı ve Yunanlılarla savaşmıştır.
Mustafa Necati Bey'in Balıkesir Hareket-i Millîyesi icindeki en buyuk hizmeti, Millî Mucadele basınında seckin bir yere sahip olan "Hareket-i Milliye'nin Murevvici (yayın organı)" olan ve 16 Kasım 1919 - 27 Haziran 1919 tarihleri arasında 74 sayı cıkmış olan "İzmir'e Doğru" gazetesini cıkarmasıdır. Mustafa Necati, Balıkesir'den ayrıldıktan sonra da gazeteye yazı gondermeye devam etmiştir. Son gonderdiği yazı 13 Haziran 1920 tarih ve 70 numaralı gazetede yayınlanan, "Sulh Muahedesi ve Azm-i Millî" (Barış Antlaşması ve Millî Azim) başlıklı başmakalesidir.
Mustafa Necati Bey'in Balıkesir'deki calışmaları, sadece Millî Mucadele hareketi icinde aldığı gorevlerle sınırlı kalmamış, geleceğe donuk pek cok calışmanın da icinde bulunmuştur. Bu calışmalardan biri, 19 Aralık 1919 tarihinde kurulan Balıkesir "İdman Yurdu"nun kuruluşudur.
1920 yılında Saruhan (Manisa) Milletvekili secildi. I. Meclisin gorev suresi olan 1920-1923 yılları arasındaki uc yıl icinde, bu uc yılın bir bucuk yılı aşkın bolumunde, İstiklÂl mahkemesi uyesi ve başkanı olarak Ankara dışında bulunmasına rağmen, Meclis kursusunden 54 ayrı konu uzerinde 74 konuşma yapmıştır. Mustafa Necati, Kastamonu İstiklÂl Mahkemesi Başkanı olarak 18 Ağustos 1921 gunu Kastamonu'ya gelmiş ve 1 Ağustos 1922'de İstiklÂl Mahkemelerinin calışmalarına son verilmesi uzerine de 24 Ağustos 1922 gunu Kastamonu'dan ayrılmış ve TBMM'nin, kendisini, 17 Ağustos 1922 tarihinde sectiği Amasya İstiklÂl Mahkemesi Başkanlığı gorevine başlamıştır.
1923 yılında da II. Donem TBMM'ne İzmir Milletvekili secildi. 21 Ağustos 1923 tarihinde bir komisyon oluşturarak Hukumete, "mubadele, imar ve iskÂn" işleri ile ilgili bir bakanlığın kurulmasını teklif etti ve 13 Ekim 1923 tarihinde "Mubadele, İmÂr ve İskÂn VekÂleti" kurulmuş ve 20 Ekim 1923 tarihinde de Mustafa Necati, 165 milletvekilinden 158 tanesinin oyunu alarak ilk "Mubadele, İmÂr ve İskÂn Vekili" secilmiştir.
6 Mart 1924 tarihinde kurulan İsmet İnonu Hukumetinde "Adliye Vekili" oluncaya kadar beş ay kaldığı Mubadele, İmÂr ve İskÂn Vekilliği sırasında, bir yandan bakanlığın merkez ve taşra teşkilÂtının kuruluşunu gercekleştirirken diğer yandan da ulkemize mubadele ile gelen gocmenlerin yerleştirilmesi ve savaş sırasında yakılıp yıkılan Anadolu'nun imÂrı icin cok onemli calışmalar gercekleştirmiştir.
6 Mart 1924 tarihinde başladığı, Adliye Vekilliği' (Adalet Bakanlığı) gorevi sırasında kısa bir sure Doğuda Şeyh Said isyanı dolayısıyla kurulan Diyarbakır İstiklÂl Mahkemesinde savcı olarak gorevlendirildi.
1925 yılında Şeyh Said isyanında Şark İstiklal Mahkemesi Başkanlığı ’nda bulunan Mustafa Necati Bey, 20 Aralık 1925 yılında Maarif Vekili (Milli Eğitim Bakanı) oldu.
Mustafa Necati, eğitim alanında yapılması gereken işleri, gercekleştirilebilme ozellikleri acısından gruplandırarak calışmaya başladı. Eğitim işleri hakkında gazetecilerle yaptığı goruşmede, yapılacak işleri şu şekilde sıralamıştır.
1- Merkez teşkilÂtının takviyesi,
2- Terbiye-i umûmiye heyeti (genel eğitim komisyonu),
3- Lisan heyeti teşkili (dil komisyonu kurulması)
4- Mevcut muesseselerin teksifi (mevcut kuruluşların toplanması,)
5- Oğretmenlerin terfii
6- VekÂletin vilÂyet terbiyesinin tevsii (bakanlığın illerdeki eğitimi yaygınlaştırması)
6- Genel eğitime etkili olup da şimdiye kadar hukumetin ciddi denetiminden uzak kalmış kurumların ciddi denetime tabi tutulması,
7- Koy okulları, koy oğretmen okulları, orta ve yuksek oğretmen okulları kurulması,
8- Mıntıka eminliği.
Turkiye Muallimler Birliği Genel Başkanı da olan Maarif Vekili Mustafa Necati'nin 789 sayılı Maarif TeşkilÂtına Dair Kanuna koydurmuş olduğu, "Maarif hizmetinde asıl olan oğretmenliktir." hukmu eğitimi, icinde bulunduğu karmaşadan kurtarırken oğretmeni, eğitim hizmetlerinde cok onemli bir konuma yukseltmiş, oğretmenlik meslek olarak itibarlı hÂle getirilmiştir. Ayrıca oğretmenlerin tÂyin, terfi ve maaş gibi ozluk hakları duzenlenmiştir.
29 Aralık 1928 Cumartesi gunu Ankara ’da hastalanan Necati Bey ’e yapılan konsultasyonlarda akut apandisit tanısı konmuş ve 31 Aralık 1928 tarihinde ameliyat edilmiş ancak Necati Bey, 1 Ocak 1929 tarihinde Ankara ’da 35 yaşında olmuştur.
Balıkesir ’deki Necatibey Eğitim Fakultesi ’ne adı verilmiştir.
Mustafa Necati'nin bakanlığı doneminde eğitim alanında gercekleştirilen en onemli calışma, "Harf İnkılÂbı"dır. Ulkemizde neredeyse uc ceyrek yuzyıldır tartışılmakta ve uzerinde bazı değişikliklerin yapıldığı "eski yazı"nın tamamıyla değiştirilmesi konusu 1925 yılında ciddî olarak yeniden ele alınmış, Maarif TeşkilÂtına Dair Kanunla kurulan "Dil Heyeti", bir yazı komisyonu gibi calışmaya başlamış ve 1928 yılı ortasında LÂtin harflerinden oluşturulan "Yeni Turk Alfabesi"nin kabulu yonundeki calışmalar, Ataturk'un desteği ile 1928 yılı Ağustosunda uygulamaya konulmuştur. 1 Kasım 1928 tarihinde cıkarılan ve 3 Kasım 1828 tarihinde Resmî Gazetede yayınlanan kanunla bu buyuk değişiklik gercekleştirilmiştir.