Lev Trocki Biyografisi Marksist teorisyenlerden olan Lev Trocki, 1917 Rus Devrimi, Sovyetler Birliği'nin kurulması ve alt yapısının oluşturulmasında etkili olan isimlerden biridir. Dışişlerinde sorumlu Halk Komiseriliği ve Bolşevik Parti'nin Politburo uyeliğini yapmış; Kızıl Ordu'nın kurulmasında etkin rol oynamıştır. Lenin'nin olumunden sonra Stalin'e karşı "Sol Muhalefet"i geliştirmiş ve bu yuzden SSCB'den surulmuştur. 11 sene suren surgun hayatında bircok ulkede bulunmuş ve "Trockizm"i yaymak ve dunyada sosyalist bir duzen sağlamak amacıyla calışmalar surdurmuştur. Şu an halen dunyada Trockizm'den etkilenmiş gruplar bulunmakla birlikte ozellikle Stalinizm ve Maolizm'e karşı muhalefeti oluşturmaktadır.
Tam adıyla Lev Davidovic Trocki, 7 Kasım 1879'da o donem Rusya'ya bağlı bulunan Guney Ukrayna'nın Kerson şehrinde doğdu. Yahudi bir ciftci olan babası David Leontyevic Bronstein ve annesi Anna Bronstein'nin beşinci cocuğu olan Trocki, ailesi Yahudi olmasına rağmen evde Rusca ve Ukraynaca oğrenmişti. Trocki'nin kız kardeşi Olga, Bolşevik Partisi'nin ileri gelenlerinden Lev Kamenev ile evli olduğundan ailenin icine siyaset girmişti. Trocki, 9 yaşına geldiğinde daha iyi eğitim alması amacıyla Odessa'da yaşayan teyzesinin yanına gonderildi. Burada bir Alman Okulu'na yazıldı. Bu okulda aldığı eğitim onun kultur ve eğitim hayatının gelişmesine ve erken yaşta entellektuel seviyesinin gelişmesine sebep oldu. Daha sonra hayatında buyuk onemi olacak bir gelişme sağladı. "Hayatım" adlı otobiyografik eserinde bu okulda aldığı dil eğitiminin kendine cok yarar sağladığını belirtmişti. Trocki Ukraynaca, Rusca, İbranice, Almanca, İngilizce, Fransızca ve İspanyolca oğrenmişti.
Dahamek icin 1896 yılında şimdiki adı Mykolaiv olan Nikolayev'e giden Trocki, burada matematik ve hukuk eğitimi aldı. 1897 devrim yandaşları ile tanışması bu sayede oldu. 1898 yılında Rusya Sosyal Demokratik İşci Partisi'nin kolu olan Guney Rusya Calışanlar Birliği'ne girdi. Girdiği devrimci gruplarda, Marksizm goruşunu tanıdı. Grubun fikirlerini yaymak icin bircok calışmalar duzenledi. Bu faaliyetlerinde dolayı 1898 yılında Carlık tarafından tutuklandı.
İki sene suren hapis hayatından sonra, Sibirya'ya surgune gonderildi. "Trocki" takma adını bu donem kullanmaya başladı. Surgunde iken Marksist bir felsefe oğrencisi olan Aleksandra Sokolovskaya ile tanıştı ve evledi. 1902 yılında Rusya'dan kacarak once Viyana'ya ardından Londra'ya gitti ve orada Vladimir Ilyich Lenin ile tanıştı. Georgy Plekhanov, Julius Martov ve Lenin'nin gorev aldığı "Iskra" adlı gazeteye girdi ve "Pero" takma adıyla yazılarını yazmaya başladı. Ertesi yıl 1903'de Londra'da duzenlenen Rusya Sosyal Demokrat İşci Partisi'nin kongrasine katıldı.
1903 yılında duzenlenen Rusya Demoktar İşci Partisi'nin ikinci kongresinde, parti, Bolşevikler ve Menşevikler olmak uzere iki farklı gruba ayrılmıştı. Lenin'nin lideri konumuna geldiği Bolşevik grubuna karşı, trocki Menşevik tarafında yer aldı. Ancak kısa bir sure sonra Plehanov'un onderliğindeki Menşevikler ile de fikir arılıkları doğmasından dolayı bu gruptan da ayrıldı.
1905 yılında "Kanlı Pazar" olarak nitelendirilen olayın hemen ardından, Trocki tekrar Rusya'ya dondu ve Rus devrimi icin calışmalar icine girdi. Bu donem hem menşevikler ile hem darlığa karşı yuruttuğu devrim hareketi başarılı olamayınca tekrar Sibirya'ya suruldu fakat bu seferde Finlandiya'ya kacmayı başardı. "1905" adlı kitabında bu firar oykusunden bahsediyordu. 1907 yılında Rusya Sosyal Demokrat İşci Partisi'nin 5. Kongresine katıldı. Ardından ayını yılın Ekim ayında Viyana'ya giderek Avusturya Sosyal Demokrat Parti'nin calışmalarına katıldı. Alman Sosyal Demokrat Parti icin 7 sene sureyle calıştı.
1908 yılında, Rusya'ya ihtilaf olarak, proleterlerin haklarını one cıkaran, Joffe Matvey ve Viktor Kopp'un editorluğunde haftada bir Rusca olarak yayınlanan "Pravda" (Gercek) adlı gazeteyi cıkardı. 1905 ile 1907 yılları arasında suregelen Bolşevik-Menşevik tartışmaları 1910 yılında Rusya Sosyal Demokrat İşci Partisi'nin Paris'teki kongresinde Lenin'nin fikirleri doğrultusunda birleşti ve Trocki'nin yayınladığı "Pravda" adlı gazete bir anda partinin resmi yayın kuruluşu durumuna geldi. Trocki 1912 yılının Nisan ayına kadar bu gazeteyi cıkarmaya devam etti. 22 Nisan'dan sonra St. Petersburg'da Bolşevikler "Pravda" adlı gazeteyi cıkarmaya devam ettiler. Bu durumdan rahatsız olan Trocki, gezetenin baş editoru olan Menşevik lider Nikolay Chkheidze'ye bir mektup yazarak, Bolşeviklere katıldığını bildirdi.
Trocki, 1917 yılında Rusya'ya dondukten hemen sonra Petrograd Sovyeti Başkanlığı'na getirildi. Yapılacak devrimde ve daha sonra alt yapının hazırlanmasında ve yonetilmesinde buyuk rol oynadı. Gregoryen takvime gore 24 Ekim 1917; Miladi takvime gore 7 Kasım 1917'de gercekleştirilen, Petrograd'daki Carlığa ait kışlık saraya Lenin onderliğindeki Bolşeviklerin yaptığı baskın ile, Carlık Rusya yıkıldı ve yerine Sovyet Rusya'nın kurulması icin ilk adım atıldı.
Devrim sonrasında Sovyetler Birliği'nin en onemli adamlarından biri ahaline gelen Trocki, once Dışişleri daha sonra Savaş Bakanlığı'na getirildi. Savaş Bakanlığı yaptığı donem Kızıl Ordu ile ilgili faaliyetlerde bulundu. Başkumandan sıfatıyla Kızıl Ordu'nun kurulmasını sağladı ve ihtilal sonrası meydana gelebilecek ayaklanmaları bastırmak ile gorevlendirildi. Ancak kısa sure sonra parti ile fikir ayrılığına duşmesi sebebiyle partiden uzaklaştı.
I. Dunya Savaşı'ndan cekilmiş olan Rusya'nın Brest-Litovsk Antlaşması'nı imzalaması kosunda Lenin ve Bolşevikler ile fikir ayrılığına duşen Trocki, anlaşmanın imzalanmasının Avrupalı Devletler'in emperyalist guclerine karşı boyun eğmek anlamına geleceğini duşunuyordu. Almanya'da da buyuyen bir proleterya olduğunu farkında olna Trocki, Rusya'da devrim ile getirdikleri rejimin, yayılarak Avrupa'da da buyuyebileceğini duşunmekteydi. Bu goruşunu, I. Dunya Savaşı gibi emperyalist bir savaştan cıkmış Avrupa Devletlerinin destekleyeceği duşuncesi desteklemekteydi. Ancak Lenin yonetimindeki Bolşevikler, Sosyalist rejimin Avrupa'ya yayılacağını duşunmedikleri gibi, Brest-Litovsk Antlaşması ile zaten yeni bir devrim gecirmiş ve ic karışıklıklar ile mucedelesi devam eden bir ulkenin bu karışık donemden cıkabileceğini umuyorlardı.
Antlaşmanın imzalanması icin yapılan oylamada 7'ye 4 kaybeden Trocki, Brest-Litovsk Antlaşmasını imzalamak icin gorevlendirilse de bu gorevini yerine getirmedi. Bunun uzerine Lenin ve Bolşevikler ile arası acıldı ve antlaşmayı imzalaması icin yerine Kamenev tarafından imzalandı. Bu antlaşma ile 1878 yılında devrimden once Rusya'nın Osmanlı Devleti'nden aldığı Kars, Ardahan ve Batum da tekrar Osmanlı Devleti'ne bırakılmış oluyordu. Bunların yanında, Rusya'nın batısında buyuk bir bolge elden cıkmış oluyordu. Trocki, bu bolgenin emperyalist guclere karşı sosyalist duşuncenin yayılması icin Avrupa ile bir tampon bolge olması gerektiğini duşunse de, antlaşmadan sonra bu amac icin onemli bir koz kaybetmiş oluyordu.
Bu antlaşmanın imzalanmasından sonra Sovyetler Birliği'nde ic savaş donemi başladı. 19 Ocak 1918'de yapılan secimlerde Bolşeviklerin partisi istediği sonucları alamayınca, muhaliflerine karşı sert bir tutum icine girmişlerdi. Brest-Litovsk ile başlayan Bolşevik-Menşevik anlaşmazlığ kısa surede bir ic savaşın cıkmasına sebep oldu. Bolşeviklerin silahlı gucu olan "Kızıl Ordu", muhaliflerin yonetimindeki "Beyaz Ordu" ile mucedele icindeydi. Başka partiler ile birleşen devrimciler, Bolşevikleri indirme planı kurmaktaydı. Gucu elinde tutan Bolşevikler, hukumeti karşıdevrimden korumak amacıyla "Ceka" adında gizli bir polis teşkilatı kurdu. 1920li yılların sonuna gelirken "sol muhalefet" zayıfladı. Trocki'nin gucu de giderek azalmaya başladı.
1922 yılında ic catışmalar yavaş yavaş son bulurken, 21 Ocak 1924'te Lenin'nin olumu ile partinin iktidarına Josef Stalin gecti. Bu tarihten sonra Stalin ile iktidar mucadelesi donemi başladı. 1922 yılında Merkez Komite Genel Sekreterliği'ne getirilen Stalin, 1928 yılında Trocki'nin onderliğindeki muhalefete son vermek amacıyla yıpratma cabaları başladı. Once Savaş Komitesi gorevinden alınan Trocki, daha sonra Siyasi buro ve Komunist Enternasyonel Yurutme Kurulu Merkez Komitesi'nden alındı. İki yıl zarfında elinden tum yetkileri alındı hatta 1927'de Onbeşinci Komunist Parti Kongresi'nde parti uyeliğinden bile atıldı. Bundan sonra surgun hayatı başladı. Bir sure Kazakistan'nın Alma Ata bolgesinde yaşadı.
18 Ocak 1929 tarihinde, Sovyet Ceza Kanunu'nun 58/10 maddesinden, devrimcilik ve yasa dışı Sovyet Partisi kurmak suclamalarıyla Sovyetler Birliği'nden suruldu. Ulkeden surulmesinden hemen sonra Turkiye'ye sığındı ve 1929-1933 yılları arasında İstanbul'da Buyukada'daki evinde cok sıkı guvenlik onlemleriyle birlikte torunu ve kızıyla birlikte yaşadı. Bu donem sakin bir hayat surdu ve duşuncelerini kaleme alma fırsatı buldu.
20 Şubat 1932 tarihinde, Stalin tarafından Sovyet vatandaşlığından dahi cıkarıldı. Kendisi kızı Nina ile istanbul'da rahat bir hayat gecirse de, 1933 yılında Berlin'de yaşayan diğer kızı Zina'nın şupheli intiharı onu cok yıkmıştı. Kısa bir sure sonra oğlu Lev de olduruldu. 17 Temmuz 1933'de Fransa'ya gecti. Ancak iki sene gecmeden buradan da sınırdışı edildi. Gectiği Norvec'te de yine iki sene kalabildi. En son 9 Ocak 1937'de Meksika'ya sığındı ve Mexico City'e yerleşti. Burada Dorduncu Enternasyonal'in calışmalarını başlattı. Surgunde olması devrim icin calışmasına engel olmadı.
1938 yılının Eylul ayında Paris'te biraraya gelen Avrupa, Amerika ve asya'dan gelen 30'a yakın delege, Sovyetler Birliği'nin komiterm Stalin tarafından ele gecirildiği icin, proleter sınıfına liderlik yapamayacağına dair karar aldılar. Bu nedenle dunyada sosyalist devrimi devam ettirecek bir partinin kurulma ihtiyacı doğdu. Bu kongre ile bu gorevi ustlenecek bir orgut oluşturulacak ve geciş programı hazırlanacaktı. Trocki'nin cabaları ve liderliği ile oluşturulan Dorduncu Enternasyonal, kapitalizme karşı olduğu gibi Stalin'e karşı da bir tutum icindeydi. Hatta Stalinist ve Trockistler arasındaki duşmanlık o kadar buyumuştu ki, birbirlerini yok etmek icin yuruttukleri calışmalar başka ulkelere de sıcrıyordu.
II. Dunya Savaşı ile Dorduncu Enternasyonal'de kopmalar başladı. Trockist gruplar, ozellikle Vietnam'daki kitle desteğini kaybettiler. Dorduncu Enternasyonal Uluslararası Sekreteryası, II. Dunya Savaşı sonrası siyasi durumu ve Doğu Avrupa'daki yeni sosyalist devletleri değerlendirmek amacıyla 1946, 1948 ve 1951 yıllarında bir dizi uluslararası kongre topladı. Ozellikle 1951 Kongresinde Doğu Avrupa ve SSCB'deki durumu "deforme olmuş sosyalizm ya da deforme olmuş işci devleti" olarak tanımladılar.
Stalin, Trocki'yi SSCB'deki rejim icin buyuk bir tehlike olarak goruyordu. 1940 yılında İspanyalı bir GPU ajanı olan Ramon Mercader, gazeteci kılığında roportaj yapma bahanesi ile Trocki ile goruşme ayarladı. Mercader tarafından ağır yaralanan Trocki, aldığı yaranın etkisiyle 21 Ağustos 1940'da vefat etti. Olmeden once bilincinin geri geldiği sırada soylediği "Burjuva basınına iyi malzeme olduk" ve "Dorduncu Enternasyonal'in zaferinden eminim" sozleri son soyledikleri oldu. Stalinistler bu suikastı hicbir zaman ustlenmediler ve asılsız bir iddia olduğunu savundular.
Trocki'ye gore Rusya gibi burjuva devriminin gercekleşmediği ulkelerde, proleterya kendi devrimini yapmakla kalmayıp, burjuva devriminin gereklerini de yerine getirmek zorundaydı. İşci toplumunun bir anda boyle buyuk bir değişimi kaldıramayacağını duşunduğunden başarı sağlayacak olan sistemin "surekli devrim" olduğunu soyluyordu. Tek başına kalmış bir sosyalist devleti, kapitalizm ile mucadelesinin yeterli olmayacağından, gelişmiş kapitalist ulkelerde sosyalizmin en kısa surede yayılması gerektiğini savunmuştu. Ulke devriminden cok dunya devrimini savunan Trocki, SSCB'de kurulan Stalinist yapının yeterli olmayacağını duşunmekteydi. Kapitalist bir dunyada tek başıan yer almak imkansızdı. Stalin'i devrimi korumak adına sosyalizmi feda etmesinden ve batılı devletler ile işbirliği icinde olmasından suclamaktaydı. Ancak Stali'nin de yaptığı kapitalist duzende sistemi korumaktan başka birşey değildi. Trockizmin, Marksist duşuncenin sol kanadı olduğu kabul edilir. Trockizme gore, SSCB'de demokratik hakların kısıtlandığı ve dunyaya sosyalizmin yayılması gerektiği esas duşuncelerdir.
Trocki'nin omrunun son yıllarında başlattığı Dorduncu Enternasyonal, sosyalizmin dunyaya yayılmasını ve bunu kapitalist sistemi sert bir şekilde değil de sindirerek yapabileceği goruşunde olsa da, II. Dunya Savaşı ile askeri ve siyasi surecin emperyalizmden beslendiğinin anlaşılması ile bu fikir etkinliğini kaybetmiştir. Trocki'nin olumunden sonra Sri Lanka ve Bolivya'da hala cok sayıda Trockist bulunmakla beraber, gruplar arasında catışmalar nedeniyle birlik sağlanamamaktadır. Ayrıca Brezilya ve Arjantin gibi ulkelerde kitle desteği oluşturulsa da azınlıkta kalmaktadır.
ESERLERİ:
1905
Bireysel Terorizmin İflası
Entelijensa ve Sosyalizm
Marksistler Bireysel Terorizme Neden Karşıdırlar?
Ucuncu Kongrenin Temel Dersi
Komunist Enternasyonal'in Taktikleri Uzerine
Dorduncu Dunya Kongresi Raporu
Yoldaş McKay'e Mektup
Paris Komunu Uzerine
"Avrupa Birleşik Devletleri" Sloganı İcin Uygun Zaman mı?
Doğu'da Perspektifler ve Gorevler
Ekim Dersleri
Lenin'den Sonra Ucuncu Enternasyonal
Tek Ulkede Sosyalizm?
Katalan Milliyetciliğinin İlerici Karakteri
İspanyol Komunizmi Ve Katalan Federasyonu
Katalonya'da Ulusal Sorun
Rus Devrimini Savunurken
Surekli Devrim-Sonuclar ve Olasılıklar
Milliyetcilik ve Ekonomik Yaşam
Uluslararası Komunist Birliğin Temel Teorik Goruşleri Uzerine Bir Tartışmaya Katkı
Savaş ve Dorduncu Enternasyonal
Amerika Komunist Olursa
Merkezci Kombinasyonlar ve Marksist Taktikler
Merkezci Simya mı, Marksizm mi?
Guney Afrika Tezleri Uzerine
Terorizm ve Sovyetler Birliği'ndeki Stalinist Rejim
Komunist Manifesto'nun Doksanıncı Yıldonumu
Lenin ve Emperyalist Savaş
Grynszpan ’dan Yana: Faşist Kıyım Cetelerine ve Stalinist Hainlere Karşı
Zamanımızda Marksizm
Bir Kez Daha "Marksizmin Krizi" Uzerine