“Bir kitap okudum, hayatım değişti”si vardı Orhan Pamuk ’un. Hayal Gulec icin ise “bir muze gezdim, tarih değişti” olabilir mi bu olaydan sonra? Suleyman Demirel Universitesi ’nde oğretim gorevlisi olan Hayal Gulec, İngiltere seyahati sırasında tarihi değiştirecek bir olay yaşadı. Gezdiği muzenin deposunda bulunan binlerce ciniyi “tesadufen” gorerek bunlardan bazılarının Turkiye ’deki tarihi yapılardan goturulduğunu ortaya cıkaran Hayal Gulec ’in ilgi ve azminin hikayesidir.
Şanslı Yanlışlık
Londra ’da yer alan Victoria and Albert Muzesi ’ni (V&A) gezerken yanlış asansore binen Hayal Gulec, bu yanlışlık sayesinde muzenin depo katına cıktı. Mimarlık tarihi ile ilgilenen ve depoda gorduğu tarihi cinilere kayıtsız kalamayan Hayal Gulec, burada bulunan cinileri incelemek icin muze yetkilileriyle iletişime gecti. Cinilerden 67 tanesinin fotoğrafını cekme şansı yakalayan Gulec, 44 tanesinin ve belgelerini incelediğinde yuzlerce yıllık tarihin ulkemizden alındığını fark etti.
”Turkiye ’den İlgi Yok”
Muzenin İslam Tarihi ve Sanatları Departman yetkilisi ile goruşen Hayal Gulec ’e verilen cevap şaşırtmadı. Muze yetkilisine gore bugune kadar bu eserlerle ilgili Turkiye ’den herhangi bir talep gelmemiş.
Olayın Sırrını Cozen Mektup
Hayal Gulec cinileri ve belgeleri incelerken Fransızca yazılmış bir mektup buldu. Mektubun cevirisi yapıldığında ise 16. Yuzyıla ait cinilerin İntiltere ’ye nasıl gittiğiyle ilgili gercek ortaya cıktı. Mektupta yazılana gore ciniler, 1863 yılında Bursa Yeşil Camii ’nin restorasyonu icin gorevlendirilen Fransız restorator Leon Parville tarafından goturulmuş. O donem bazı Osmanlı aydınlarının durumdan şuphelendiği hakkında bilgiler bulunduğunu, 1923 yılında Ahmet Haşim ’in de cinilerin goturulmesiyle ilgili yazdığını ancak donemin şartlarında bunu ispatlamanın cok da mumkun olmadığını belirten Gulec, konuyu belgeleriyle ispatlamış oldu.
Ciniler Muzeye Satılmış
Fransız restoratorun oğlu muzeye yazdığı mektupta, babasının Asya topraklarından getirdiği bazı oryantalist parcaları muzeye satmak istediğinden bahsediyor. Mektupta yazdığına gore Parvilleler ’in muzeye satmış olduğu 62 parca cini bulunuyor.
Parcalar Sadece İstanbul ’dan Değil
Hayal Gulec ’in 4 yıl suren araştırmasında ulaştığı bilgiler arasında Topkapı Sarayı, Yeni Cami, Takkeci İbrahim Ağa Cami, Diyarbakır Sahabeler Turbesi ve 16 ’ncı yuzyıl donemine ait 4 cami ile Ermeni Katolik kilisesinden alınan cinilerin de birbirinden farklı kişiler tarafından muzeye satıldığını gosteren arşiv belgeleri bulunuyor.
Kultur Bakanlığı İletişime Gecti
Olaydan sonra Kultur ve Turizm Bakanlığı Hayal Gulec ile iletişime gecerek ciniler hakkında bilgi aldı. Tek amacının cinilerin ait oldukları yere, ulkemize donmesi olduğunu soyleyen Hayal Gulec ’in cabalarının karşılık bulması dileğiyle.
Teşekkurler Hayal Gulec.
Kaynak 1