Yaklaşık 39 yıl once az sayıda salonda gosterime giren Star Wars ’un (Yıldız Savaşları) bu kadar patırtı koparacağını kim bilebilirdi ki?
Luke Skywalker, Han Solo, Prenses Leia, Obi-Wan Kenobi, Darth Vader, Senator Palpatine. Saptırıcı kalkan jeneratoru, kamino kılıc oku, Naboo Kraliyet Yıldız Gemisi, tuylu Ewoklar, portlek gozlu Gunganlar… Hepsi ve daha fazlası George Lucas ’ın sinema tarihine armağanıydı.
Kısa surede efsaneye donuşen Star Wars, nesiller boyunca izlendi, okundu, oynandı. 1980 ’lerde ışın kılıcı sesleri cıkaranlar buyudu ama Star Wars efsanesi bitmedi.
Bugun, -uzun yıllardan beri- Star Wars hayranlarının Star Wars kulturunu ve filmi anmak icin gayri resmi olarak tatil ilan ettikleri gun… Biz de Star Wars Gunu şerefine, onun buyulu dunyasını bir kez daha hatırlayalım istedik.
Altı filmlik seri 4. ’den başladı(Yani o zamanlar oyle planlanmıştı…)
Aklı beş karış uzayda yaşayan George Lucas, dokuz bolumluk Star Wars serisini 29 yaşındayken bitirdi. Sonra koltuğunun altında senaryosuyla kapı kapı dolaştı. Pek cok studyo tarafından reddedilse de, 20th Century Fox kabul etti. Ama bazı şartları vardı.
Yapımcılar dokuz bolumden oluşan serinin altıncısı ile başlanmasını isteyince Lucas seriyi altı filme indirdi ve dorduncu bolumle ilk Star Wars filmi cekildi. Bu yuzden filmlerin sıralaması 4-5-6-1-2-3 olacaktı.
“Bir milyar yıllık yapım”
İlk fragman, filmin vizyona girmesinden altı ay once sinemalarda donmeye başladı. “Bir erkek, bir kız ve bir evrenin hikÂyesi”, “Bir milyar yıllık yapım” gibi sloganlarla yapımcılar seyircileri meraklandırmayı hedefledi.
Obi-Wan Kenobi ’den doğru yatırım
Devam filmlerini de garantilemek isteyen Lucas, Fox ile sadece 150 bin dolarlık bir anlaşma imzaladı. Buna karşılık Star Wars markasının urun lisans hakları onda kaldı. Bu sayede ilk filmden itibaren kazanacağı parayı oyuncak, cizgi roman gibi lisans anlaşmalarıyla elde edilen gelirlere bağlamıştı.
Studyo bu istekleri onayladı. Cunku Star Wars ’un efsane olacağını duşunmemişlerdi. Olacakları sadece ilk seride Obi-Wan Kenobi ’yi oynayan Sir Alec Guinness gordu. “Peri masalı copluğu” dediği filmin hasılatından yuzde 2 pay istedi.
“Uzun zaman once cok cok uzak bir galakside”
“Uzun zaman once cok cok uzak bir galakside” (A long time ago in a galaxy far far away) cumlesiyle başlayan seri, hemen ardından gelen Star Wars yazısı ve acılış şarkısıyla adeta yetişkinlerin masalıydı.
Milyonları buyuleyen seri, kadim dinlerden ve insanlık tarihi boyunca farklı kulturlerce uretilen mitolojilerden beslendi. O yuzden yıllar icinde devleşti, defalarca izlendi.
Bitmeyen kuyruklar
Star Wars, 25 Mayıs 1977 ’de az sayıda salonda gosterime girdi. Filmin tam adı olan Star Wars: Episode IV – A New Hope (Yıldız Savaşları: Bolum 4 – Yeni Bir Umut) ilk kez film 1981 ’de yeniden vizyona cıktığında gorulecekti.
Film kısa surede fenomene donuştu. Artık insanlar ikiye ayrılıyordu: Işın kılıcını bilenler ve bilmeyenler. Sinemaların onunde kuyruklar bitmiyordu. Gosterimden uc hafta sonra Fox ’un hisseleri iki katına cıkmıştı bile.
Lucas ucer yıl arayla iki devam filmini, 21 Mayıs 1980 ’de Star Wars: Episode V – The Empire Strikes Back (Yıldız Savaşları: Bolum 5 – İmparatorun Donuşu) ve 25 Mayıs 1983 ’te Star Wars: Episode VI – Return of the Jedi (Yıldız Savaşları: Bolum 6 – Jedi ’ın Donuşu) yayınladı.
Yıllar sonra seriye devam
Orijinal uclemenin son filminden 22 yıl sonra, oncul uclemenin ilk filmi Star Wars: Episode I – The Phantom Menace (Yıldız Savaşları: Bolum I – Gizli Tehlike) 19 Mayıs 1999 ’da izleyicilerle buluştu. Tekrar ucer yıl arayla, Star Wars: Episode II – Attack of the Clones (Yıldız Savaşları: Bolum II – Klonların Saldırısı) ve Star Wars: Episode III – Revenge of the Sith (Yıldız Savaşları: Bolum III – Sith ’in İntikamı) ile tum seri 19 Mayıs 2005 ’te tamamlandı.
2008 ’de gosterime giren Star Wars: The Clone Wars (Yıldız Savaşları: Klon Savaşları) ise uclemeler serisi haricindeki tek filmdi ve bu animasyon, aynı isimli TV dizisinin de başlangıcı oldu.
Ve Star Wars hayranları icin surpiz niteliği taşıyan Star Wars: The Force Awakens (Yıldız Savaşları: Guc Uyanıyor), 16 Aralık 2015 ’te hayranlarıyla buluştu.
Genişletilmiş Evren
Star Wars serisi sonraki yıllarda cizgi roman, televizyon yapımları, bilgisayar ve konsol oyunları ile hayalleri zorladı. Uclemeye pek cok yenilik getiren bu yan urunler, serinin takipcileri tarafından “Genişletilmiş Evren” adıyla bilinen kurgusal evrenin oluşmasına imkÂn sağladı.
16 dolara boş oyuncak kutusu
İlk filmin gosterildiği sene Noel ’de vitrinleri susleyen Star Wars oyuncakları hayranlarının aklını başından aldı. Oyle ki Lucas ve Kenner Toys firması talebi karşılamak icin boş oyuncak kutularını 16 dolara sattı.
Kutuyu alana, oyuncak piyasaya surulur surulmez sahip olma garantisi veriliyordu. Oyuncaklar iki ayda sahiplerine ulaştı. 2005 ’te bu paketler sınırlı sayıda yeniden piyasadaydı. İlk filmin gosterimini takip eden sekiz yılda, 250 milyon oyuncak uretildi. Sadece ilk yılda 42 milyon oyuncak satıldı.
Populer kulturun en sevdiği ‘savaş ’
Filmler yıllarca populer kultur icin vazgecilmez bir malzemeydi. Kostumleri, tişortleri, şapkaları, bardakları, tabakları, yatak takımları, kısaca hemen aklımıza gelebilecek her şeyi yapıldı. Star Wars her yeri suslerken Lucas da ongorusunun tadını cıkarıyordu.
4,41 milyar dolar hasılat
1997 ’de, ilk filmin gosteriminin 20. yıldonumunde, orijinal ucleme yenilendi. Filmlerin cekildiği donemde mumkun olmayan bilgisayar efektleri eklendi. Serinin 2004 ’te yayımlanan DVD ’lerinde de değişiklikler surdu.
Tum filmlerin bittiği 2008 verilerine gore altı Star Wars filminin toplam hasılatı yaklaşık 4.41 milyar dolardı. Bu hasılatla seri, James Bond ve Harry Potter serilerinden sonra en cok hasılat yapan filmler sıralamasında ucuncu sıraya oturdu.
“Ben aslında Darth Vader ’ım”
“Ben aslında Darth Vader ’ım. Senelerce bağımsız sinema icin uğraştım, studyo sisteminden nefret ettim. Ancak şimdi nefret ettiğim şey oldum.”
2005 ’te Forbes tarafından yıllık kazancının 290 milyon dolar olduğu acıklanan yonetmen, Star Wars ’un yaratıcısının nasıl bir para basma makinesine donuştuğunu bu cumleyle ozetledi.
Belirsiz ve karanlık gecmiş
Star Wars daha ilk filmden itibaren, o gune kadar yapılmış diğer bilimkurgulardan farklıydı. Her şeyden once gosterişli, futuristik gelecek kavramı yerine, evrendeki başka galaksilerde yaşanmış belirsiz ve karanlık bir gecmiş tezahuru sunuyordu.
Hicbir şey tertemiz ve gıcır gıcır değildi. O yuzden bilimkurgu seyircisi, bu seri sayesinde kirle, tozla ve pasla tanıştı. Orneğin bazı uzay aracları paslanmış, yer yer boyaları dokulmuştu.
“Guc seninle olsun”
Filmde “Guc” diye adlandırılan, tum evreni kapsadığına inanılan enerji fikri goze carpıyordu. Guc, kullanıcılarına, kehanet, telekinezi, zihin kontrolu gibi doğaustu yetenekler sunuyordu.
Seri, Guc ’u iyilik icin kullanan Jedi ’lar ile galaksiyi ele gecirmek icin karanlık tarafa gecmiş Sith ’lerin mucadelesini anlatırken “Guc seninle olsun” cumlesini de hafızamıza kazıdı.
İyi ve kotu mu, id ve super ego mu?
Star Wars ’un temel derdi Light Side (Aydınlık Taraf) ve Dark Side (Karanlık Taraf) arasındaki kapışmadan, basit bir iyi-kotu mucadelesinden fazlasıydı. Bir anlamda id vs. super ego savaşı olarak da okunabilirdi. Cunku Light Side ’ın kuralları vardı.
Light Side ’daki Jedi ’lar duygularıyla hareket edemezler, kimseye bağlanamazlar ve kahramanlıkları icin odul almazlardı. Onlar icin surekli bir ic denetim soz konusuydu. Dark Side ise icgudulerden beslenirdi ve yıkıcı durtulerin doyurulmasına olanak tanırdı.
Demokrasiden diktatorluğe
Star Wars dunya siyasi tarihinin de ozeti gibiydi. Cunku Lucas demokrasinin kolaylıkla tiranlığa donuşebileceğini hikÂyelendirirken, bu konuda kapıyı bile isteye aralık bıraktı.
Galaksiyi egemenliği altına almaya calışan Palpatine ’in, kargaşayı korukleyerek elini guclendirmesi, hatta ona karşı olan cumhuriyetci senatorlerin demokrasiyi kaybetmemek icin demokrasiden biraz mahrum kalmayı secmesi cok tanıdık değil miydi?
Kayan yazının sırrı
Unutmayalım serinin ilk filmi cekildiğinde sinema teknikleri bugunkunden epey gerideydi. Mesela her bolumu ozetleyen ve Brian De Palma ’nın da emek verdiği kayan yazıyı yapmak bile zordu. Lucas bunun icin yazıyı, ozel bir duzleme yerleştirip kamerayı, ozel bir acı ile bu yazı uzerinde hareket ettirerek bu yazıyı elde etmişti.
İlk filmde “motion control camera” denilen bir sistem icat edildi. Bu sayede kameralar cok eklemli bir robot tarafından kontrol edildi. Bu kamera hareketleri bilgisayarın hafızasına kaydedildi ve kaydedilmiş kamera hareketi aynı şekilde istenildiği kadar tekrar edildi. Motion Control, stop motion uygulamaları ve maketler sayesinde Lucas buyulu bir işe imza attı.
Pinpon masasında maketler
O donemin sınırlı olanakları bazen akıl almaz şekilde zorlandı. Mesela Olum Yıldızı, Lucas ’a ait Industrial Light and Magic şirketinin park yerinde, pinpon masalarının uzerine kurulan savaş gemisi maketlerinden yapıldı.
İlk filmlerdeki savaş gemilerine surat efekti verebilmek icin gemiler, kameralara zoom yapılarak cekildi. Elbette ikinci ucleme cekilirken teknikler değişmişti ama Star Wars hayranları ilk serideki samimiyeti hic unutmadı.
Her gencin hayali bir ışın kılıcı
Jedi şovalyelerinin ışın kılıcının kendine has uğultusu, Star Wars hayranlarının kulaklarından uzun sure eksik olmadı. Bu seri sayesinde nice cocuk ruyasında kendini ışın kılıcları ile savundu.
Orijinal uclemenin ışın kılıcı koreografisi kılıc ustası Bob Anderson tarafından geliştirildi. Anderson, aktor Mark Hamill ’i (Luke Skywalker) eğitti ve İmparator ile Jedi ’in Donuşu filmlerinde Darth Vader ’in kılıc dovuşu sahnelerinde dublorluk yaptı.
Hafızalarda yer eden Star Wars muzikleri George Lucas, serideki her onemli karakter ve konsept icin farklı temalarda besteler olmasını planladı. Modern cağın en onemli ve populer senfonik film muziği bestecilerinden John Williams altı filmin de muziklerini besteledi.
Williams ’ın Star Wars teması en bilinen film bestelerinden biri oldu. Tales of a Jedi Knight/Learn About The Force her daim dinlendi.
Darth Vader ’ın jenerik muziği haline gelen The Imperial March ’ın calınmadığı tek film, ilk filmdi. Cunku The Imperial March daha o zamanlar bestelenmemişti.
Darth Vader ’ın tuyler urperten sesi Chewbacca ’nın sesi, vahşi hayvan kukremelerinin harmanlanmasından, R2-D2′nun sesi, bebek seslerinin elektronik hale getirilmesinden, ışın kılıcının sesi de mikrofonun elektromanyetik bir cihaza yaklaştırılması ile cıkan sesten kaydedildi. Darth Vader ’ın tuyler urperten nefes alma sesi ise dalış takımındaki hava regulatoru kullanılarak yapıldı.
Kadın kahraman riskli diye
Lucas, Star Wars ’u yazarken ilk serinin kahramanı, yani Anakin Skywalker ’ın oğlu Luke Skywalker, orijinal senaryoda kadındı. Fakat yapımcılar kadın kahramanın riskli olacağını soyleyince karakter erkek oldu.
Filmde karanlık tarafın temsilcileri Sith ’lerin ismi, once “The Damned” (lanetlenmiş) konulacaktı ama aynı isimde bir muzik grubu olduğu icin Sith adına cevrildi.
Einstein ’dan Master Yoda ’ya, hamburgerden Millenium Falcon ’a
Master Yoda ’nın yuzunde, unlu fizikci Albert Einstein ’dan esinlenildi. Seslendirmesini ise Muppet Show ’da Miss Piggy ’yi seslendiren Frank Oz yaptı. George Lucas, Han Solo karakterini sinemacı dostu, ustadı Francis Ford Coppola ’ya dayanarak yarattı. Han Solo ’nun kullandığı uzay gemisi Millenium Falcon ’un ilham kaynağı ise ucuna zeytin iliştirilmiş hamburgerdi.
Cocukları cok seven Lucas, karakterlerine isim bulurken onların hayal gucunden de faydalandı. Orneğin kızı Amanda ’nın, tırlara verdiği uydurma isim “jar jar” filmde Jar Jar Binks ’e ilham verdi.
Filmdeki meşhur droid R2D2 ’nun ismi ise Lucas daha American Graffiti ’nin montajındayken konmuştu. Ekipten biri Lucas ’tan makara 2, diyalog 2 ’yi (reel 2, dialogue 2) kısaltılmış olarak isteyince Lucas tınısından cok hoşlandı ve aklına kaydetti.
Ford tesadufen Han Solo
Pek cok unlu isim Star Wars ’ta rol aldı. Kralice Amidala rolunde Natalie Portman, Qui-Gon Jinn rolunde Liam Neeson, Anakin Skywalker rolunde Hayden Christensen, Luke Skywalker rolunde Mark Hamill ve Prenses Leia rolunde Carrie Fisher kamera karşısındaydı. Filmin kotuleri de ustalara emanetti. Kont Dooku rolunde Christopher Lee, İmparator Palpatine rolunde Ian McDiarmid kotuluğun tarihini yeniden yazıyordu.
İlk uc filmde aksi ve serseri pilot Han Solo icin Lucas ’ın adayları Nick Nolte, Al Pacino, Burt Reynolds, Kurt Russell gibi isimlerdi. Harrison Ford da oyuncu secmelerinde replikleri okuyacaktı. Lucas, senaryoyu sacma bulan ve alay eder gibi okuyan Ford ’un hareketlerini beğenip rolu ona verdi. Boylece Ford ilk uc filmdeki roluyle dunya capında şohrete kavuştu.
Serinin uzun omurlu oyuncuları
Serinin tum filmlerinde gorunmek sadece iki karaktere kısmet oldu. Onlar da Anthony Daniels ’ın canlandırdığı şaşkın C3PO ve Kenny Baker ’ın canlandırdığı her eve lazım R2D2 isimli droid ’lerdi.
Yine de aradan 22 yıl gecmesine rağmen klasik uclemeden bazı isimler yeni uclemede de yerini aldı. James Earl Jones yine Darth Vader ’ın seslendirdi. Ian McDiarmid yine Palpatine ’di ve Frank Oz da yine Master Yoda ’yı seslendiriyordu.
Star Wars tansiyon yukseltir
Serinin ilk filminden itibaren Star Wars ’un uzerinden kara bulutlar eksik olmadı. Tatooine gezegeninde gecen cekimler icin Tunus collerindeki cekimlerin ilk gununde, son 50 yılın en buyuk kum fırtınası yaşandı. Luke Skywalker ’u canlandıran Mark Hamill, cekimler sırasında trafik kazası gecirdi ve yuzu zarar gordu. Anthony Daniels, C3PO olarak ilk sahnesinde kostumden duşen bir parca ayağına saplanınca sakatlandı. Daniels, droid kılığıyla gezerken kendisini umursamayan film ekibine kostumun icinde insan olduğunu hatırlatmak icin uzerinde “C3PO da insan!” yazan kibritler yaptırdı.
George Lucas bu sıkıntılardan oylesine sıkılmıştı ki kalp krizi gecirdiğini sanarak hastaneye kaldırıldı. Daha sonra yonetmenin yuksek tansiyonu olduğu ortaya cıktı.
Dunyanın bir ucundan diğerine
Hollywood ’a alerjisi olan Lucas, bu nedenle Star Wars serisini Kuzey Afrika ve Avrupa ’da cekti; studyolar da San Francisco ’daydı. 1978 ’de ikinci filmi yoneten Irwin Kershner, cekimlerin yapılacağı bolgeyi gormek icin Norvec ’e gitti. Karlı Hoth gezegenin savaş sahneleri icin hazırlıklar surerken hava sıcaklığı -20 dereceydi.
Jedi ’nin Donuşu ’nde ise rota Kaliforniya ’nın Kızılağac Ormanları bolgesiydi. Chewbecca rolunu oynayan Peter Mayhew ormanda kamp kuran ekipten uzaklaşınca bolgedeki avcılar tarafından Kar Adam Yeti ’ye sanıldı ve vurulmaktan zor kurtuldu.
Işın kılıcı kıran Darth Vader Filmleri adeta yutarcasına izleyen Star Wars hayranları elbette yuzlerce hata buldu ama bunların bir kısmı ancak cok dikkatli izleyiciler tarafından fark edilebiliyordu. Filmin en meşhur hatalarından biri, odaya giren bir askerin başını kapıya vurmasıydı.
Star Wars serisindeki kamera arkasındaki sakarlıklar da unutulmadı. Orneğin Darth Vader ’ı canlandıran David Prowse, ışın kılıcı sahnelerinde surekli kılıcları kırdığından zorluk yaşamaktaydı. O yuzden devam filmlerinde bu sahnelerde dovuş koordinatoru Bob Anderson rol aldı.
Selam yollayan yollayana
Star Wars seri filmleri ve oyunlarıyla elbette bir fenomendi. Bu yuzden de hakkında yapılan yorumlar ve gondermeler hic bitmedi. Beğeneni kadar beğenmeyeni vardı. Hatta Amerikan emperyalizminin propaganda aracı diyenler bile oldu.
Ama 39 sene once Lucas ’ın gormeye başladığı ruya hic bitmedi. South Park, Family Guy, The Simpsons, How I Met Your Mother ve Lost gibi pek cok unlu yapım seriye selam yollamayı ihmal etmedi.