Gotik filmler, klasik gotik edebiyatta mevcut olan temaları ve ortamları yeniden yaratmaya calışan belirli bir film turunde yer alan filmlerdir. Gotik filmler, tematik olarak genellikle saplantılı duygusal durumlar, aile entrikaları, ihanet, kotuluk ve doğaustu olaylar gibi konular etrafında doner ve oldukca ceşitlendirilebilir. Bircok gotik filmin ortak ve belirleyici ozelliği, genellikle bir ana karakterin cevresinde oluşan ve diğer karakterlere ucuncu bir kişi olarak bakmamızı sağlayan cekim atmosferidir. Sinema endustrisinin başlangıcından bu yana; 18. ve 19. yuzyıllardan kalma klasik gotik edebiyatın film senaryolarına uyarlanabilmesini sağlama ve turun ozunu modern zamanlarda gecen yeni hikÂyelerde yakalama yonunde girişimler oldu. Bu filmler; gerilim yaratmak icin sırlar ve sırlarla ilgili ipucları kullanmaları ve genelde buyuk miktarda vahşet iceren sahnelerin olmaması itibariyle korku filmlerinden spesifik yonlerle ayrılır. Gelin konuya daha detaylı bakalım ve 20 gotik filmi birlikte inceleyelim.
Gotik filmlerde one cıkan unsurlar Coğu gotik film, ana bir genre (film turu) olmaması itibariyle psikolojik dram, psikolojik gerilim ve paranormal korku filmlerinin catısı altında değerlendirilir. Gotik edebiyatın ozelliklerinden biri de karakterlerin etrafındaki cevrenin tasviridir ve bazı gotik filmler bu ozelliği beyazperdeye oldukca yetkin bir şekilde taşımıştır. Aydınlatmaya, ozellikle karanlık tonlara ozel bir onem verilmesi ve film setlerinin cekimler icin ozel olarak secilmesiyle, bu filmler gotik edebiyatın karanlık yonunu ve yarattığı gizem duygusunu aktarabiliyor.
Filmlerdeki ozel efektler, gercekte var olamayacak ama hikÂye icin gerekli duyguları yansıtan karanlık şehirlerin ve yuksek kalelerin seyircilerle buluşmasına izin veriyor. Gotik eserlerde mekÂn; karakterleri izole etmesi veya onları bir araya getirmesi, ayrıca birtakım gerceklerin saklı tutulması gibi işlevleriyle bircok hikayede bir oyuncu gorevi gorur. Bu nedenle set tasarımları da hızla gotik filmlerin onemli bir parcası haline gelmiştir.
Gotik film turunde karakter secimi de turun spesifik bir yonudur. Nasıl ki romanlar, olay orgusunun akışı icerisinde ongorulebilir roller oynayan belirli tiplemeleri hızla oluşturuyorsa, bu romanlardan uyarlanan filmlerin karakterleri de bu şekilde gelişti. Bazı aktorler; kahramanı, savunmasız bir sevgiliyi veya kotu adamı o kadar iyi canlandırırlar ki, bu tarz karakteristik rollerin vazgecilmezi haline gelirler ve benzer karakterleri bircok film boyunca canlandırırlar. 1931 yapımı efsanevi Dracula filminin baş karakteri olan Kont Dracula ’yı canlandıran Béla Lugosi ’nin gotik film klasiklerinde unutulmaz bir kotu adam haline gelmesi gibi…
Bazı gotik filmler, kurguda sıklıkla gorulen doğaustu unsurları ele alırken guclu bir gerilim duygusu yaratmayı da başardılar. İlk zamanlarda, deforme olmuş bir karakteri veya bir hayaleti tasvir etmek icin makyaj ve diğer efektler kullanıldı. Daha sonra, ozel efektler; doğaustu karakterleri ve olayların, izleyiciler icin daha inandırıcı gorunmesine oldukca yardımcı oldu. Hatta daha karmaşık bazı ozel efektler sayesinde, bazı romanlarda anlatılan fantastik sahneler, başlangıcta tasavvur edildikleri gibi resmedilebildiler.
Gotik filmlerinin kağıttan beyaz perdeye uyarlandıklarında genelde başarılı olamadıkları birkac alan, uzun bir gecmişe dayanan oykuler ve birinci şahıs anlatımlı romanlardır. Bazı romantik olay orguleri o kadar karmaşık şekillerde ortaya cıkar ki, surekli anlatım olmadan hikÂyeyi anlaşılır kılmak oldukca zor olabilir. Bunun yanı sıra Victoria donemi gotik eserlerindeki cinsellik korkusu, kadınların ezilmesi veya toplumsal hiyerarşilerin eleştirisi gibi bir hikayenin alt metnini yakalayamayan bazı gotik filmler de bulunmaktadır. 21. yy sinemasında gotik eserler genellikle modern zamanda gectiği varsayılarak guncellenmiş ve klasik gotik filmlerin spesifik ozelliklerinden bazılarını kaybetmiştir.
Bu yazımızda yaklaşık 100 yıllık bir tur olan gotik filmlerin en yetkin orneklerinden 20 tanesini sizler icin derledik ve kısaca tanıtacağız. Keyifli okumalar.
Bu yazımızı da incelemek isteyebilirsiniz: Karanlık ve Gizemli Doğasıyla En İyi Gotik Edebiyat Eserleri
1. Relic – Azap (2020) – IMDB: 6.0 Yaşlı bir kadın olan Edna acıklanamaz bir şekilde ortadan kaybolduğunda, kızı Kay ve torunu Sam, ailelerine ait ve curumeye terk edilmiş olan kır evine koşarlar ve onun yokluğunda evin her yerinde gorulebilen ve kademe kademe guclenen bunama hastalığına dair ipucları bulurlar.
2. Histoires Extraordinaires / Spirits of the Dead – Şeytanın Kurbanları (1968) – IMDB: 6.4 Hayalet bir atı kendisine musallat eden zalim bir kontes, tıpatıp aynı atın musallat olduğu sadist bir asker ve Şeytan ’ın musallat olduğu alkolik bir aktor hakkında bir Edgar Allan Poe hikÂyesi, usta yonetmen Federico Fellini ’nin de bulunduğu uc yonetmen tarafından beyazperdeye uyarlanıyor.
3. His House (2020) – IMDB: 6.5 Gocmen bir cift, savaşın harap ettiği Guney Sudan ’dan kacmak zorunda kalır. Ancak daha sonra, normal goruntusunun altında gizli bir kotuluk bulunan bir İngiliz kasabasına taşınmalarının ardından yeni hayatlarına uyum sağlamakta zorlanmaya başlarlar.
4. mother! – anne! (2017) – IMDB: 6.6 Cennet gibi goruntusu ile yemyeşil ama vahşi bir ormanla cevrelenmiş duzluk bir cayırda, yakın zamanda yanarak yerle bir olmuş ancak ozveriyle restore edilmiş tenha bir malikane bulunmaktadır. Bu malikanenin sahibi olan ve inzivaya cekilen bir ciftin ilişkileri, evlerine gelen davetsiz misafirlerce sınanacak, bu esnada huzur icerisindeki yaşamları da tehdit altına girecektir.
5. The Mummy – Mumya (1959) – IMDB: 6.7 1890 ’lı yıllarda İngiliz arkeologlardan oluşan bir ekip, Prenses Ananka ’nın el değmemiş mezarını keşfeder; ancak yanlışlıkla Baş Rahibinin mumyalanmış bedenini hayata dondururler. Uc yıl sonra İngiltere ’de, aynı Mısır dininin bir takipcisi; kutsal gecmişi yağmalayanlardan tuyler urpertici bir intikam almak icin mumyayı serbest bıraktığında ise pek cok insanın yaşamı bir kaosa suruklenecektir.
6. The Raven – Kuzgun (1935) – IMDB: 6.8 Dr. Vollin, işkence aletlerine karşı hastalıklı bir takıntısı olan zeki ama dengesiz bir cerrahtır. Bir otomobil kazasında yaralanan sosyetik guzel Jean Thatcher ’ın hayatını kurtarmasının ardından ona giderek daha fazla artan bir ilgi duymaya başlar. Bu ilgisi takıntıya donuşur.
7. House of Usher – Korkunc Ev (1960) – IMDB: 6.9 Philip Winthropi nişanlısı Madeline Usher tarafından aile evine misafirliğe cağrılır. Varlığı, ozellikle Madeline ’in erkek kardeşi Roderick tarafından hic hoş karşılanmamaktadır. Roderick, Usher ’ların kalıtsal fiziksel kusurlardan muzdarip olduğunu ve lanetlendiğini Philip ’e acıklar. Madeline ’in Winthrop ’la evlenmesinin de bu laneti devam ettireceği soylenmektedir. Cok gecmeden Usher ’ların evinde uğursuz bir şeylerin donduğu anlaşılacaktır.
8. The Curse of Frankenstein – Frankenştayn ’ın Laneti (1957) – IMDB: 7.0 Baron Victor Frankenstein; cinayetten idam edilmeyi beklerken, bir rahibeye başından gecenleri yaşama dondurduğu bir yaratığın hikayesini anlatır. Tasarladığı gibi davranmayan bu yaratığın yaptıklarından oturu yaratıcısının başı buyuk derttedir. Bu durum onlarca insanın canına mal olmuştur.
9. Possession – Saplantı (1981) – IMDB: 7.3 Genc bir kadın, bilinmeyen bir nedenle ailesini terk etmiştir. Eşi bu bilinmeyen durum hakkındaki gerceği oğrenmeye karar verir ve kendisini terk eden eşinin peşine duşer. İlk başta, başka birisi icin terk edildiğinden şuphelenir. Ancak yavaş yavaş, eşiyle ilgili; aralarındaki ilişkinin boyutlarını aşan tuhaf olaylar keşfetmeye başlar.
10. The Lodger: A Story of the London Fog – Kiracı: Sisli Bir Londra Hikayesi (1927) – IMDB: 7.3 “İntikamcı” olarak bilinen ve sarışın kadınları olduren bir seri katil, Londra ’da başıboş dolaşmaktadır. Bu esnada kiralık bir oda arayan Bay ve Bayan Bunting ’in evine gizemli bir adam gelir. Buntings ’in kızı, davaya atanan dedektiflerden biriyle goruşen sarışın bir modeldir. Dedektif, kiracıyı kıskanır ve onun “intikamcı” olabileceğinden şuphelenmeye başlar.
11. El Espinazo del Diablo – Şeytanın Bel Kemiği (2001) – IMDB: 7.4 Babası İspanya İc Savaşı ’nda olen 12 yaşındaki Carlos, bir yetimhaneye nakledildikten sonra, bu malikanenin karanlık bir gecmişe sahip olduğunu ve aynı zamanda ortaya cıkarması gereken bircok karanlık sırra vakıf olduğunu keşfeder.
12. Dracula – Drakula (1931) – IMDB: 7.4 Transilvanyalı vampir Kont Dracula, saf bir emlakcıya boyun eğdirerek, Londra ’da bir malikaneye yerleşir. Burada gunduzleri tabutunda uyuyan Dracula, geceleri ise kanlarıyla beslenebilmek icin potansiyel kurbanlarını arar. Ancak bir kurbanının dostları, kendisine “dur” demek icin ellerinden geleni ardlarına koymayacaklardır.
13. The Orphenage – Yetimhane (2007) – IMDB: 7.4 Yetim bir kadın olan Laura, ailesini eskiden engelli cocuklar icin bir yetimhane olan cocukluk evine geri getirir. Cok gecmeden oğlu, yeni bir hayali arkadaşla iletişim kurmaya başlar. Bu esnada Laura, engelli cocukların ihtiyaclarını karşılamak icin yetimhaneyi yeniden acmaya karar verir ve bunun şerefine bir parti verir.
14. A Page of Madness – Deliliğin Hizmetinde (1926) – IMDB: 7.4 Genc bir erkek, bir akıl hastanesinde kapıcı olarak işe başlar ancak bu işe başlamasının daha derin sebepleri vardır. Amacı bu akıl hastanesinde kalan eşine yakın olmak ve kısa sure once icerisinde intihara teşebbus ettiği bu kurumdan onu kurtarmaktır. Ancak icerisinde hic beklemeyeceği olaylara tanık olan bu adam, yavaş yavaş cıldırmanın eşiğine gelir.
15. Jacob ’s Ladder – Dehşetin Nefesi (1990) – IMDB: 7.4 New York ’ta bir posta işcisi olan Jacob Singer, yıpranmış hayatının tamamen cozulmesini engellemek icin hayata tutunmaya calışıyor. Gunleri; ilk evliliğini, yakın bir sure once yaşamını yitirmiş olan oğlunu ve asker olarak katıldığı Vietnam Savaşı ’nda gorev gunlerinde gorduklerini flashback ’lerle hatırlaması ile geciyor. Yeni eşi, Jacob ’ın akıl sağlığını korumasına yardım etmeye calışsa da gerceklik ile hayal arasındaki cizgi Jacob icin giderek daha belirsiz hale geliyor.
16. An American Werewolf in London – Kurt Adam Londra ’da (1981) – IMDB: 7.5 İki Amerikalı universite oğrencisi olan David ve Jack, buyuk bir kurt onlara saldırana dek sırt cantalarıyla Britanya ’yı dolaşmaktaydılar. David bir ısırıkla hayatta kalır, ancak Jack vahşice oldurulur. David hastanede iyileşirken, her defasında kendisini bir kurt adama donuşeceği konusunda uyaran Jack ’i gorduğu şiddetli kabuslarla uyanır. David bu korkunc fikre ikna olduğunda, bir sonraki dolunayda cani bir canavara donuşmeden once intihar etmeyi kafasına koyar.
17. The Omen – Kehanet (1976) – IMDB: 7.5 Bir Amerikan buyukelcisi olan Robert ’ın etrafı, birbirinden esrarengiz cinayetlerle ve olumlerle dolar. Kendi elleriyle yetiştirdiği cocuğun aslında Deccal olabileceği fikrine kapılan Robert icin gerceklik oldukca karmaşık bir hÂl alır. Evlat edindiği oğlu aslında şeytanın oz oğlu mu?
18. All That Money Can Buy / The Devil and Daniel Webster (1941) – IMDB: 7.6 On dokuzuncu yuzyılda New Hampshire ’lı bir ciftci, ekonomik cıkarları icin Şeytan ’la bir anlaşma yapar; ardından unlu din adamı Daniel Webster ’ı Tanrı ’yla imzaladığı sozleşmeden cıkarması icin gorevlendirilir.
19. Das Cabinet des Dr. Caligari / The Cabinet of Dr. Caligari – Doktor Caligari ’nin Muayenehanesi (1920) – IMDB: 8.0 Başarılı bir hipnozcu olan Dr. Caligari, cinayet işlemek icin bir uyurgezer olan Cesare ’ı kullanmaya başlar. Kirli cıkarlarına karşı cıkacak kimse yok mudur?
20. Rebecca (1940) – IMDB: 8.1 Kendine guvenen bir kadın, bir aristokratla evlendiğinde, yeni yaşamındaki bu role uyum sağlamaya calışırken; evlendiği adamın ilk eşinin evde gezinip duran bir hayali varlığı olup olmadığından şuphelenmeye başlar.