Daha 20. yuzyıl bitmeden başlayan, “Bin yılın en onemli dahisi kimdi?” sorusu hÂl yanıtını bulamadı. Ama, yuzyılın son gunlerinden beri, ısrarla bir tek isim ustunde duruluyor: William Shakespeare!
İngiltereli oyun yazarı Şekspir, BBC ’nin yaptığı bin yılın dahileri oylamasında, Winston Churchill, Isaac Newton gibi dahileri geride bıraktı. ABD ’de Şekspir ’in bin yılın dahisi olma unvanını hak ettiği duşunuluyor. Hatta, bazılarının bu konuda hic kuşkuları yok. Misal, The Washington Post gazetesi, “Sorusu olan var mı?” diyerek karşı cıkanlara meydan okudu. Sizin icin araştırdık, bakalım siz ne duşuneceksiniz?
2014: Şekspir Yılı
2014 – 1564 = 450. Tum dunyada 2014 yılı Şekspir yılı ilan edildi. Bu sebeple Şekspir ’in 450. doğum gunu ceşitli etkinliklerle anılıyor.
Doğum tarihi tam olarak bilinmiyor
Kirazlar kızardığında mı, dutlar olduğunda mı doğduğu kesin olarak bilinmez ama 1564 ’teki vaftiz toreni Şekspir ’in doğum yılı olarak kabul goruyor.
Şekspir ’in ana evi
Bir aşiretin yaşayabileceği bu ev İngiltere ’de. Yaşamı sır perdeleriyle dolu yazarla ilgili elimizde cok az bilgi var. Bu az bilgilerden en onemlisi ise Şekspir ’in komedi, tarih ve trajedi turlerinde en az 38 adet oyun yazmış olması.
Ve evlilik
Genc Şekspir 18 yaşına geldiğinde aşık olur. 26 yaşındaki Anna Hathaway ile evlenir. 1582 yılında, o devirde kendisinden 8 yaş buyuk bir kadınla evlenerek, erkek egemen duzene kafa tutar.
Şekspir ’in cocukları: Susanna, Hamnet & Judith
Evlendikten 6 ay sonra ilk cocukları Susanna, ardından ikiz cocukları Hamnet ve Judith dunyaya gelir. Ancak kader ağlarını orer ve Anna Hathaway ile William Shakespaere, cocukları Hamnet ’i bilinmeyen nedenlerden dolayı 11 yaşında kaybeder. Hamlet, Hamnet ve Juliet, Judith arasındaki isim benzerlikleri de gozumuzden kacmıyor değil.
Kaybolan yıllar
İkizlerin doğumundan sonra yedi yıl icinde, Şekspir ’in adı yazılı kayıtlarda gorulmuyor. Bu tarihlerde, Şekspir ’in Londra ’ya gittiği ve oyun yazarı olarak adını duyurmaya başladığına ilişkin tahminler var.
Aralarındaki 7 farkı bulunuz
Yazarın genclik donemi ve aldığı eğitimle ilgili ayrıntıların eksik olması yuzunden, (GBT yoktu tabi o zamanlar) uzunca bir sure Şekspir adının cok unlu birinin takma adı olduğu duşunuldu. Sir Francis Bacon, Oxford Kontu Edward de Vere, Christopher Marlowe, Kralice Elizabeth bu adın gercek sahibi olduğu one surulen 50 ’yi aşkın adaydan sadece birkacıydı.
Neyse ki Şekspir gercekmiş!
California ’da universiteli bir grup araştırmacı Şekspir ’in başka bir yazarın takma adı olup olmadığını bilgisayarla inceledi. Şekspir ’in eserlerindeki kelime ve soz kalıplarının yapısı, ne kadar sıklıkta kullanıldıkları, Şekspir olduğundan kuşku duyulan diğer isimlerin eserleriyle karşılaştırıldı. 1996 ’da, eserlerin başka biri tarafından yazıldığı konusunda hicbir kanıt bulunamadığı duyuruldu. Oh cok şukur, yuzyılın dahisi gercekmiş!
Neden bu kadar konuşuluyor?
Yuzyılın dahisi mi bilinmez ama hakkında en cok konuşulan yazarlardan biri olduğu kesin. Şekspir ’e ilişkin bilgileri, okulda okutulan Macbeth oyunundan oteye gecmeyenler, onun yuzyılın dahisi olup olmadığı tartışmalarına bir anlam veremiyor. Genelde herkesin aklına şu geliyor: “Eski krallar, abartılı aşklar ve tefecilerle ilgili oyunlar yazmış, uzun zaman once olmuş bir yazara neden bu kadar ilgi gosteriliyor ki?”
Genc kızların sevgilisi Şekspir
Şekspir, insanı bir “ciğ tanesi”, bir “toz parcası”; dunyayı “tohuma kacmış bir bahce”; sevgiyi ilkbaharda bir menekşe gibi erken acan, omru kısa bir ciceğe ve esip gecen bir kokuya benzetiyor. Kimi insanların yapabileceklerini “doğumlarıyla sınırlanmış” olarak tanımlarken, “en temkinli genc kız bile, guzelliğini acıp yalnız gokteki aya gosterse yeterince tedbirsizlik yapmış sayılır” gibi o gune dek duyulmamış soz oyunlarıyla betimlemedeki farklı ve oncu gucunu kanıtlıyor.
Sinema
Şekspir ’in eserleri bugune kadar hic uşenilmeden 100 ’u aşkın dile cevrildi. Onun bu şanlı şohreti sadece fazla okunmasından da gelmiyor. Ne zaman sinemaya gitsek mutlaka Şekspir ’e denk geliyoruz. Eskimeyen oyun yazarımızın 1899 ’dan beri 300 ’den fazla eseri sinemaya uyarlandı.
Cesur Yeni Dunya
Şekspir ’in oyunları bircok edebiyatcı ve sanatcıya da ilham vermiştir. Gunumuz dunyasını en iyi anlatan kitaplardan biri olan Aldous Huxley ’in “Cesur Yeni Dunya” kitabı da ismini Şekspir ’in Fırtına isimli oyunundan almıştır.
İnsani duygular
Şekspir ’in eserlerinin en goze carpan ozellikleri basit kıskanclıkları, tutkunun mantığın onune gecmesini, kararsızlığı işlemesidir. Yazarın trajedilerinin yanı sıra şakalar, buyuler ve fantezilerle dolu tamamen komedi tarzında yazılmış oyunları da vardır.
En unlu oyunlar
II. Richard, Romeo ve Juliet, V. Henry ve Yanlışlıklar Komedyası gibi oyunları Şekspir ’in meşhur eden oyunlar olarak sayabiliriz. Komedi tarzında ise Bir Yaz Gecesi Ruyası, Nasıl Hoşunuza Giderse ve Windsor ’ın Şen Kadınları ’nı sayabiliriz.
Gercekci karakterler
Ama, coğu kişi icin Şekspir ’in zekası, en cok Hamlet, Othello, Kral Lear (King Lear) ve Macbeth gibi trajedilerinde belli oluyor. Akılsızca davranışlarının sonuclarına katlanmak zorunda kalan, guclu ve karmaşık karakterler, trajedilerinin en belirgin ozellikleri. Faslı generalin kıskanclık nedeniyle sadık karısını oldurmesi; yaşlı bir kralın verdiği yanlış kararlar sonucu karısı ve kızını kaybetmesi; İskocyalı soylunun hırs ve vicdan azabıyla kendini mahvetmesi, yazarın yarattığı karakterlerin gercekliğinin en guzel ornekleri.
III. Richard
Bu yuzden, Şekspir ’in oyunları gecerliliğini hÂl surduruyor ve yarattığı karakterlerin karmaşık yapıları, gunumuz yonetmenlerine esin kaynağı oluyor. Orneğin, Laurence Olivier ’nin Tudor Hanedanı atmosferinde cektiği “III. Richard” filmini beğenmediyseniz…
Bir başka III: Richard
Ian McKellen ’ın, III. Richard ’ı faşist diktator olarak yorumladığı filmini izleyebilirsiniz.
Oyunun sonu
Şekspir, 50 yaşlarına geldiğinde, aniden ortadan kaybolur. Buna sağlık sorunlarının yol actığı tahmin ediliyor. 1616 baharında vasiyetini yazar, parasını ailesine, arkadaşlarına ve yoksullara bırakır. Bir ay sonra, 16 Nisan 1616 ’da yaşama veda eder.
Aktorler değişse de hikaye aynı
Şekspir, belki de insanın her turlu ruh halini soze dokebildiği icin 450 yıldan beri buyusunu kaybetmiyor. Bu yuzden uzaktan basitce krallar, abartılı aşklar ya da soylularla ilgili oyunlar yazmış gibi gorunse de sahne aynı sahne! Orta cağın soyluları, kralları, tefecileri bugunun burjuvazisi, bankaları ve hukumetleri… Şekspir ’in insanları gizli bir tutkuyla kendine cekmesinin sırrı belki de budur.
“Butun dunya bir sahnedir”
Olumunun ustunden gecen 450 yıl Şekspir ’in cekiciliğini azaltmıyor aksine bu dev isim nice sanatcıya tum gucuyle ilham veriyor.