Polisiye roman turu her ne kadar bazılarınca hÂl edebî bir tur olarak gorulmese de en fazla okunan turler arasındaki yerini daima korumuş ve başarılı ornekleriyle de pek cok okura ulaşmıştır. Biz de bu listemizde polisiye turunun Turk edebiyatındaki tarihi gelişimine bir goz atalım istedik.
1. Morg Sokağı Cinayeti
Polisiye roman, Dunya edebiyatında ilk olarak Amerika ’da 19. yuzyılın ilk yarısında ortaya cıkmıştır. Polisiye kurguyla yazılan ilk eser Edgar Allan Poe ’nun 1841 ’de yayımladığı Morg Sokağı Cinayeti ’dir.
2. Polisiyenin Kralicesi
Polisiye roman yazarlarının en onemli isimlerinden biri ve dedektif Hercule Poirot karakterinin yaratıcısı olan Agatha Christie ise bu turun “kralicesi” sayılmış, eserleri 45 dile cevrilerek, kitap satışları milyarları bulmuştur. Kutsal kitaplar (Kur ’an-ı Kerim ve İncil) ve Shakespeare ’in eserlerinden sonra kitapları en cok satan yazar olmuştur.
3. İlk polisiye yazarımız Ahmet Mithat Efendi
Polisiye roman turunun Turk Edebiyatına girişi 19. yuzyılın sonlarına rastlar. Dilimize cevrilen ilk polisiye roman, Fransız yazar Ponson de Terrail ’in Paris Faciaları adlı kitabıdır. İlk telif polisiye roman ise Ahmet Mithat Efendinin EsrÂr-ı CinayÂt adlı eseridir.
4. Polisiye meraklısı padişah 2.Abdulhamit
Polisiye romanın Turk edebiyatındaki gelişimi ise 1908 ’de 2. Meşrutiyet ’in ilanından sonra gercekleşir. Hatta padişah 2. Abdulhamit ’in bu ture cok meraklı olduğu ve sarayında bu tur eserlerden oluşan bir kutuphane oluşturduğu rivayet edilir.
5. Yerli Arsen Lupen Cingoz Recai
Cumhuriyetin ilk yıllarında Peyami Safa ’nın Server Bedi takma adıyla yazdığı, Maurice Leblanc ’ın yarattığı Arsène Lupin tipinin bir Turk kopyası olan Cingoz Recai tiplemesinin seruvenleri 1924 ’te başlamış ve yazarın olumunden bir yıl sonra 1962 ’de toplu olarak basılmıştır. Cingoz Recai sinemaya aktarılan ilk Turk polisiye roman kahramanı olma unvanını da kazanmıştır.
6. Kaldırımlar şairinden polisiye roman
Aynı yıllarda ‘Kaldırımlar ’ şiiriyle buyuk un kazanan Necip Fazıl Kısakurek de bu polisiye oykulerden iyi para kazanan Peyami Safa ’ya ozenerek Meş ’um Yakut isimli bir polisiye roman yazmış; ancak cok ilgi gormeyince devamını getirememiştir.
7. Polisiye roman yazan gazeteciler
1930 ’lu yıllarda donemin iki tanınmış gazetecisi Hikmet Feridun Es ve VÂl Nurettin (VÂ-N&#251 de polisiye romanlar kaleme alırlar. Ozellikle VÂ-Nû bu cabasını daha sonra da surdurur ve pek cok polisiye roman yazar. Yarattığı ‘Yılmaz Ali ’ tiplemesi ozellikle tutulur ve 1940 ’lı yılların başında filme de cekilir.
8. Takma isimlerle yazılan romanlar
Donemin onemli gazetecilerinden Ziyad Ebuzziya da 1940 ’lı yıllarda Ali Karaefe takma adıyla ilginc polisiye romanlar kaleme alır. Yine bu yıllarda donemin en populer yazarlarından Esat Mahmut Karakurt ’un Ankara Ekspresi, Erikler Cicek Actı ve Bir Kadın Kayboldu isimli polisiye romanlarını da unutmamak gerekir.
9. Nazım Hikmet ’in polisiye denemeleri
Bu yılların asıl onemli olayı ise uc tanınmış yazarımızın yazdığı polisiye kurgulu eserlerdir. Nazım Hikmet başarısız bir polisiye roman olan Yeşil Elmalar ’ı 1936 ’da yayınlar ve yine polisiye kurgulu ve cok daha başarılı eseri Yaşamak Hakkı Haber-Akşam Postası gazetesinde tefrika edilirken tutuklanması uzerine yarım kalır.
10. Bu bir zabıta romanıdır
Sherlock Holmes ’e olan hayranlığını anılarında anlatan Halide Edip Adıvar da 1937 yılında Yolpalas Cinayeti isimli eserini yayınlar. Genclik yıllarında pek cok polisiye roman ceviren Huseyin Rahmi Gurpınar ise 1942 ’de ilginc romanı Kesik Baş ’ı yayınlatır ve kitabın kapağına da “Bu bir zabıta romanıdır” ibaresini koyar.
11. Valide Sultanın Gerdanlığı
Cumhuriyet doneminin bir diğer unlu yazarı Refik Halit Karay da en onemlisi Ayın On dordu olan polisiye romanlar kaleme alır. Onun yanında unlu tiyatro yazarı Cevat Fehmi Başkut ise cok başarılı bir polisiye roman olan Valide Sultanın Gerdanlığı ’nı yazar
12. Mike Hammer romanlarının yerli versiyonu
Turk polisiye edebiyatının en onemli isimlerinden bir diğeri de F.M.İkinci, F.M.Duran takma isimleriyle polisiye romanlar yazan Kemal Tahir ’dir. 1954 ’te cok tutulan Mike Hammer romanlarının yerli versiyonu olarak dort Mike Hammer oykusu yazar Kemal Tahir de. Bu yıllarda Aziz Nesin de Nuruhayat takma adıyla Duğumlu Mendil adında bir polisiye roman yazar.
13. Pınar Kur ’den ozgun ornekler
Pınar Kur ise Bir Cinayet Romanı, Sonuncu Sonbahar ve Cinayet Fakultesi ile bu turun en ozgun orneklerini dilimize kazandırmıştır. Buyuk usta Cetin Altan da Rıza Bey ’in Polisiye Oykuleri kitabıyla bu ture katkıda bulunmuştur.
14. En cok polisiye roman yazan yazar
1936 doğumlu olan Osman Aysu, 1994 yılından bu yana kaleme aldığı polisiye- gerilim turundeki romanları ile en bilinen yazarlarımızdan biridir. Ozellikle Turk polisiye roman severlerin yakından takip ettiği yazar, ulkemizde polisiye roman yazarılar arasında kitap sayısı bakımından başı cekmektedir.
15. Ve Polisiyenin en guzel abisi Ahmet Umit
Edebiyatın hemen her turunde yazan Ahmet Umit,1996 yılında yayınladığı ilk polisiye romanı olan Sis ve Gece ile tum Turkiye ’nin tanıdığı bir yazar oldu. Ardından da coğunluklu olarak polisiye romanlardan oluşan bircok esere imza atan Ahmet Umit, gunumuzun en iyi polisiye roman yazarlarından biridir.