20 Nisan 1912 ’de Drakula ’nın yaratıcısı Bram Stoker vefat etse de arkasında buyuk bir mit bıraktı. Drakula ve vampir miti, onun yarattığından daha geniş bir yelpazeye yayılarak populer kulturun icine girdi. İşte şimdi biz de, vampir kavramının evrimsel sureci nasıl oldu; bunu inceleyeceğiz.
1. Vampir efsanesi ilk olarak Babil kaynaklarında kendini gosterir
Once Sumerlilerde yer alan Lilith miti, sonradan Tevrat ’ta da gecer. Lilith, Havva ’dan once yaratılan kadındır; fakat Tanrı ’ya isyan ettiği icin Lucifer ’le birlikte yer altı dunyasına gonderilir ve şeytanların, cinlerin yoneticisi olur. Havva ’nın soyunu kurutmak isteyen Lilith geceleri evlere girerek yeni doğan bebekleri oldurur. Tabii ki bu mit, antik anaerkil kulturden dinlerin hakim olduğu ataerkil kulture gecişte bu şekilde yorumlanır; sonradan Ronenans ile Lilith, ozgurluğun ve ilerleyen yıllarda da feminizmin sembollerinden biri olur.
2. Efsaneye gore Kabil, Lilith ile evlenir ve onların soyundan ilk vampirler doğar
Tanrıya adak sunan Habil ’le Kabil ’den Habil ’in adağı kabul olur, bunun uzerine sinirlenen Kabil, Habil ’i oldurur. İnsanların onu oldurmek isteyeceğini bilen Tanrı, onun bedenine bir iz bırakır ve “Eğer ki kim onu oldurmek isterse intikam yedi katı fazlasıyla onu bulsun.” der. Bunun uzerine Kabil dunyayı dolaşır ve rivayete gore sonunda Urfa ’ya yerleşir. Bu olaylar, Eski Ahit ’te yazılıdır. HikÂyenin bundan sonraki kısmıysa kurgusal kaynaklarda mevcuttur. Lilith ’in veya Enoch ’un kitabı denilen bu kitaplarda Kabil ’in lanetlenerek bir şey yiyemez hale geldiği, Lilith ile evlendiği ve Lilith ’in onu kendi kanıyla beslediği anlatılır. Onlardan doğan cocuklardan bir vampir soyu turemiştir.
3. Vampir kelimesinin Turkce ’den ve Macarca ’dan geldiğine dair iddialar mevcut
Fakat efsane olarak vampir, sadece bu kulturlere değil; Hint mitolojisinden, Avrupa ’daki anlatılara kadar vampirlerin izini surmek mumkun. Carl Jung ’a gore vampir miti, ortak bilincte yer alan kavramlardan biridir.
4. Vampir mitinde en cok bilinen isimlerden biri Vladimir Tepeş olsa gerek
Kazıklı Voyvoda olarak da bilinen Eflak voyvodası Tepeş ’in canilikleri saymakla bitmiyor. Fatih Sultan Mehmet ’in başına bela olan Tepeş, Kazıklı Voyvoda ( Dracula ) 1400 ’lu yıllarda yaşamış bir Romanya hukumdarıdır. Hukumdar olduğu bolgenin ismi Transilvanya ’dır. Babası, Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu ’nu ve Katolik mezhebini korumak icin katıldığı “Ejderha Tarikatı” nedeniyle ejderha anlamına gelen “Drakul” ismiyle alınır. Oğulları da ejderhalar anlamına gelen “Drakula” ismiyle anılırlar. Voyvodanın uc oğlundan biridir Vlad Drakula. Osmanlı ’ya rehin olarak verildiğinde henuz on bir yaşındadır ve bir prens olarak Osmanlı ’da, 2. Mehmet ile eğitim gordukten sonra ulkesi EflÂk ’a voyvoda olarak doner. Fakat Vlad, burada Fatih ’in sozlerine uymaz ve haclı seferleri orgutlemeye calışır ve başarılı olamaz. İntikam duygusu koruklenen Vlad, Turkler ’i diri diri kazığa oturtur, onların can cekişmelerini seyrederken icip eğlenir. Yaklaşık 20.000 kişiyi, coluk cocuk ayırt etmeden kazığa diktiği rivayet edilir. Bazense insanların derilerini tamamen yuzdurduğu, tuz dokturdukten sonra da kecilere yalattığı soylentiler arasında.
5. Drakula ’nın işkenceleri cok ceşitli ve korkunctur
Gravurde, kazığa gecirdiği insanların karşısında ziyafet ceken Vladimir ’i gorebilirsiniz. Vicdana sahip olmayan Drakula, bir gun evsizleri ziyaret bahanesiyle buyuk bir binada toplar ve onları sarhoş ettikten sonra binayı ateşe vererek onları oldurur. Eflak ’a gelen Almanları ve Macarları da akıl almaz işkencelerle olduren Vlad ’ın kotu şohreti Avrupa ’da da yayılır. İnsanları doğrama makinelerinde doğratır, etlerini comleklere doldurup pişirir.
6. Fatih, Drakula ’nın zalimliklerine sessiz kalamaz ve EflÂk ’a bir kuvvet gonderir
Fakat gozu acık Drakula, Fatih ’in gonderdiği Hamza Paşa ve adamlarını yakalatır ve ellerini, ayaklarını kestikten sonra hepsini kazığa oturtur. Fatih bu sefer daha buyuk bir birlik yollar Eflak ’a. Ordu ile mucadele edemeyeceğini bilen Drakula, ormanlara ve dağlara kacar. Bu sırada Osmanlı Ordusu başkente giderken yirmi bin kadar cesetle karşılaşırlar. Morali yıkılan ordu, yine de ilerleyişini surdurur. Fatih, Vlad ’ın kardeşi Radul ’u başa getirir. Macaristan ’da zindana atılmış Vlad oradan kacıp geri doner ve darbe yapar; fakat bu da uzun surmez ve kolelerinden birinin başını kesmesiyle olur.
7. Vampir mitiyle bağlantılı bir diğer isimse Elizabeth Bathory ’dir
Macarca ismiyle Erzsébeth Báthory, 1560 yılında doğdu ve cocukluğunu Ecsed şatosunda gecirir. Cocukluğundan itibaren bakıcısı kara buyuyle uğraşır ve Elizabeth ’in gozleri onunde kucuk cocukları oldurur. Ayrıca. İşin ilginc yanıysa Elizabeth ve Vladimir Tepeş ’in uzaktan akraba olmaları. Psikologlar ailelerindeki irsi bir akıl rahatsızlığı ve icinde bulundukları durumlar yuzunden bu hale geldiklerini ifade ediyorlar.
8. Bathory, sarayın aldığı kadınları ceşitli işkencelerden gecirip oldurur
Koylu kadınlarla başlayan kan arzusu, zamanla soylu kadınlara da kayar. Yaklaşık 650 kadını oldurduğu gunluklerinden kanıtlanan Bathory, bu suclarından soylu olduğu icin kurtulmuş ve sadece ev hapsine carpılmıştır. Kurbanlarını canlı olarak yakar, olduresiye dover, parcalar; onlara iğnelerle işkence eder. Fakat iddia edilenin aksine kan banyosu yaptığı kanıtlanmamıştır; 300 ’e yakın hicbir tanık bundan bahsetmez.
9. Bram Stoker romanı ‘Drakula ’yı 1897 ’de baskıya verdi
Kitapta Kont Drakula, soyunun Kazıklı Voyvoda ’dan geldiğini anlatır ve o donemki savaşları yaşamışcasına anlatır. Romanın onermesine gore Voyvoda Dracula, oğrendiği kara buyu ve simya teknikleri sayesinde olumden kurtulmuş, bir vampire donuşmuş ve 400 yıl hayatta kalmayı başarmıştır. Populer kulturdekinin aksine guneşe cıkabilir; fakat gunduzleri gucu daha azdır. Vampirlerin guneşe cıkamamaları, sinema ile bu mite giren oğelerden biridir. İlk olarak izinsiz bir şekilde “Nosferatu” ismiyle sinemaya aktarılan bu eserden gunumuze sadece “vampir” kavramı kaldı ve vampir olmanın anlamı da kulturle birlikte evrimleşerek gunumuze kadar geldi.
10. Bu mitin populer kulturdeki yansımalarını hepimiz biliyoruz; kimimiz hoşlansak da kimimiz bunlardan hic haz etmiyor
Bu filmlerdeki ve kitaplardaki ergen aşk teması, mitin gizemine zarar verse de son yıllarda vampir alt turunde guzel eserler de cıkmadı değil. Şimdi, biraz daha alternatif kulture yonelerek son donemde cıkmış uc değişik vampir filmi onereceğim.
11. A Girl Walks Home Alone at Night / Gece Yarısı Sokakta Tek Başına Bir Kız (2014) Filmin konusu gayet ilginc: İran ’da bir kadın vampir, kasabayı suclulardan arındırmak icin onların peşine duşer.
12. Only Lovers Left Alive / Sadece Aşıklar Hayatta Kalır (2013) https://youtu.be/cZckc5N6Df0
Cannes Film Festivali ’nde Palme D ’or odulu alan filmin başrollerinde Tilda Swinton ve son yılların sevilen aktoru Tom Hiddleston var. Film, iki aşığın yaşadıklarını Rock ’n Roll, felsefe ve hayat ekseninde ele alıyor. Filmdeki muzikler ise filmden sonra dinlenmeye değer.
13. Låt den rätte komma in / Gir Kanıma (2008) John Ajvide Lindqvist ’in cok satan kitabından uyarlanan film, Tribeca Film Festivali ’nde buyuk odule layık goruldu. Filmde, cocuk bir vampirin hayatta kalmak icin yaptıkları anlatılıyor.